Alþýðublaðið - 05.02.1972, Blaðsíða 7

££&
iY-ÐlO
smmm
Útg. Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri:
Sighvatur Björgvinsson
„Hlíí" 65 ára
Um þessar mundir á Verkamannafé-
lagið Hlif í Hafnarfirði 65 ára afmæli.
Félagið var stofnað í lok janúar eða í
byrjun febrúar árið 1907, en ekki er ná-
kvæmlega kunnugt um stofndaginn.
Fyrstu fundargerðir félagsins eru nú
glataðar, en nokkrar heimildir um starf-
semi félagsins er þó að finna í Alþýðu-
blaðinu frá þessum tíma.
Verkamannafélagið Hlíf varð fljótt
sterkt og öflugt. Það hefur ávallt staðið
í fremstu röð verkaílýðsfélaganna í land
inu og átt að fagna mörgum frábærum
f orystumönnum.
Á 65 ára afmæli Verkamannafélagsins
Hlífar sendir Atþýðublaðið félaginu
kveðjur og árnaðaróskir og óskar hafn-
firzkum verkamönnum til hamingju með
öflugt og gott stéttarfélag.
Hvert stefnir
stjórnin?
A morgun, sunnudag, efnir Samband
ungra jafnaðarmanna til almennra
stjórnmálafunda í sjö kaupstöðum víðs
vegar um landið. Fundirnir verða haldn-
ir í Reykjavík, Hafnarfirði, Keflavík,
Vestmannaeyjum, á ísafirði, Akureyri
og Akranesi og hef jast þeir allir á sama
tíma, — kl. 3 síðdegis.
„Hvert stefnir ríkisstjórnin— hverjar
eru efndirnar?“ er heiti fundanna og
munu auk heimamanna þingmenn Al-
þýðuflökksins og fulltrúar Sambands
ungra jafnaðarmanna hafa fnamsögu.
Þessir fundir eru haldnir á þeim tíma,
þegar mikil óvissa er ríkjandi og uggur
í brjóstum launafólks. Fyrirsjáanlegt er,
að kaupránsaðgerðir ríkisstjórnarinnar
og skattamálatillögur hennar koma til
með að bitna þungt á launafólki í land-
inu auk þess, sem sjálfur forsætisráð-
herra hefur lýst því yfir, að ríkisstjórn-
in tefli nú á tæpasta vaðið um afkomu
þjóðarbúsins. Alþýðuflokkurinn hefur
haft forystuna um að veita ríkisstjórn-
inni andstöðu í kaupránsmálunum og á
fundunum á morgun munu fulltrúar
hans skýra sjónarmið flofcksins og stefnu
hans í stjórnarandstöðunni.
□ Mieðal h.lj óim;listargagn(rýli-
enda var því haldið fraim, að
Mahalia Jackson 'Væri,,mesta
guðspjallasöngkona heimsiais“.
Hún. var stór og þrekvaxin. niegra
kona, gædd imiri glóð og dásam
legri söngrödd. Fyrir nokkrum
arum söng húin fyrir framan
Lincoln mimnisvarðainn í Was-
hin.gton, og tvö humdruð þúsund
þátttakendur hvöttu hana með
hrópum og lófataki. Það var ó-
gjeymanlegur atburður eins og
ávallt iþegar Matoalia Jackson
syngur, hvort Sem það er i
Carnegie Hall, Berlin Sports-
platz eða Frederick Mann Audi
torium í Tel-Aviv.
Það mikilvægasta er, að söng
ur hennar speglar sterka trúar-
flega inmJifun Hann hefur áhrif
á tá.ninga; þeir hrífast af hljóm-
fallinu, sem er svo sterkur þátt
ur í list heinnar. Hanrr> töfrar
þjálfaffa músikáhugamenn, sem
skynja hina sjaldgæfu, inn-
blásnu fegurð í söng hennar.
Þessi list er alþekkt meða]
ntegra. em áhrifin af söng henn-
ar á hvíta miemn eru jafn greini
Isg og varanleg. Ntegramir þyrp-
ast saoman til að hlusta á hana,
©n í öllum hlutum toeims var
hún dág af hvítum mönnum
vegna 'hinar djúpu ástú'ðar til-
finn,ingar sem hún vekur hjá
þeim og þieir finna hvergi ann-
arsstaðar.
Grammótfónplötur hennar eru
keyptar af ólíkum manngerðum
— toinum menntuðu og hinum
ófróffu, ungum og gömlum, negr
um og hvítum mönnum.
Þetgar hún stóð á leiksviði, hef
ur Maralia Jackson affeins eitt
takmark; aff flyt.ia öllum áheyr-
endum sínum Guffs orð. Músík-
hæfileiki hennar er frumstæff-
ur og hreinn; hanin er sjaldgæft
sambland af tækni og djúpri
Guffshollustu.
í sömu svifum og hún kem
ur inn á leiksviðið, svífur hún ó
bylgjum toeitrar, lifandi tónlist
ar. Hún spennir greipar og lít
ur upp til þess himins, sem hún
veit aff er til. Það er eins og
hún, sé aff tala við Guð. Andlit
toennar Ijómaði af igleði og til-
toeiðslu. Hún toafði frið í sál
sinni_
Utan leiksviðsins var toún ekki
jafn ánægð með örlög sín. Á
heimili sínu í Chicago eða á
gistihúshertoergjum og annars
staðar mætir húm örðugleikum
hversdagslífsins. Hún. var út-
hverfur persónuleiki, kunni
hiezt við að hafa margt fól.k í
kri.ngum Sig og sóttist leftir að
ræða viff affra um vandamál
samtímans. Hún söng fyrir vini
sína og var ávallt reiðubúin, að
veita aðstoff sína o>g ráð til mauð
staddra sálna. Símanúmier henn
ar er skráff f símaskrá Chicago
toorgar og einkaritarinn einn var
milliliður milli bess, sem hrihg
ir og Mahalia.
Hús hennar í suðurhluta
Chieago er 40.000 dala virði. —
Grammofónplötur hennar selj-
ast óslitið. Hún fékk fleiri tiil-
boff um sjónvarpssýmingar og
hljómleika em hún gat annaff.
En öll þessi auðæfi voru mesti
ófögnuðurinn í iífi toennar.
í stofu heinnar hékk skilti
áletnað þessum orðum: Kæri
Drottinn, í toessu toúsi þörfnuimst
viff þím og þú ert velkominn.
í stofunni hefur einnig vterið
komið fyrir nýjum og dýrum
loftkæli. Hann gerir andrúms-
loftið þægilegt en þó er hann
ekki hluti af því, seim hún kall-
aði „hið góffa líf.“
Því ríkari sem hún varð, hteim
mum óánægðari var hún með
iif sitt. Henni fannst að pening
arnir brjóti í bágá vjð ást henn
ar á Guði.
— Negro Spirituals >eru orðið
mikið gróðafyrirtæki í Ameríku,
segir hún; — Margir geta sungið
þessa söngva en trúargi'eðin er
affeins fáum gefin. Við, sem
Irúum því að viff syngjum Guði
dýrð, að við syngium hans
oað. Em þessa dagana gremst
mér oft. Eg meyffist til að syngja
sönlgva, sem ég skil ekkert í.
Allt eru eintómir sammingar og
viðskipti. Oft hið ég Guð uun
hjálp.
Þetta eir ekki eins og í gamla
daga. AUt þetta metorðastrit er
einskisnýtt. Það er hægt að vera
hamingjusamur án penimga. —
IÞegar ég fékk ekki grænan tú-
sfcildimg fyrir að syngja, var ég
hamiinigijusamari í söng mínum
en ég er nú
í stotfu hennar toengu inn-
irammaðar myndir af tveim þel-
dökkum listamaSnnum, er ávallt
toafa aukið henni ósmegin: Mar-
ian Anderson og Paul ftobeson.
— Eg elska þau bæði, segir hún.
Einu sinni safnaði ég í margar
vikur, til þess >að igeta haft efni
á að hilusta á Marian Andersom
syngja Eg dái einnig Paul Rob
eson, vegna þess, að söngvar
hans 'ganga mér að hjarta. Eg
dáði han.n áður en hann var
gagnrýndur. Eg er enn á þeirri
skoðun, að hann sé mjkill lista
m.a'ður og ég hef ekki einu sinni
tougmynd um hvað kommúnisti
er. Eg held einnig að flestir
negrar hafi énn mætur á honum,
ten margir þeirra eru náfcvæm-
ilega eins og isauðir, sem elta
forust.usauðinn í biindni. Þeir
eru toræddir um að segja eitt-
tovað rangt.
Það sem var mest einkenn-
an.di fvriir sfcapgerð h'ennar, er
sá hæflleiki að draga ályktanir
ú+ frá sjálfstæðum hugsanaferli.
Húrn iisetur hrífast en hún lætur
lelkfci teyimia sig. Það er þóttur,
sem á rót sína að rekia til þess,
sem toún kallar ..gamJá daga“ i
Ntew Or^iqn.s, |þar felem hún
fæddi«t áirið 1911. Það var volæð
isleg bvrjun. Fjölskylda hennar
tbjó 'í skúrgarmi í Water Street.
Faðir henniar, var mjög guð-
hræddur, vann sem búrðarfcar]
á dpvinn og rakari lá kvöldin. Á
hverjum sunnudegi prédikaði
hiarm í kirkjunni. í fyrsta sinn,
siFim hún söng til Guðs, var hún
aðteins fimm ára.
— Bg hyrjaði að syngia, þ’eg-
ar ég var (Lítil telpa, sagði toún
í vjðtali. i— Eg söng vegna þess,
að ég var einmana. Eg hefiáldrei
fengið neina söngkennslu en ég
scne sömgva Drottins.
Foreldrar hennar voru babti-
istar og hún hlaut strangt upp-
eldi. Móffir toennar, Charity, dó
þiegaæ Mahalia var sex ára göm-
ui. Hún man að móffir hennar
vár vön að segja: — Djöfuillinn
fær enga affstoð í þessu toúsi. I
Máhaláa hafði unun af aff
sytngja í kirkjurmi. — Allstaffar
í kringum mig h.eyrði ég fólk
400 BÖRN HAFA ORÐIÐ
TIL AF FRYSTU SÆÐI
□ Stöðvar sem <geyma
mannasæði ifryst eru sifelílt
að verða ailgemgari. Þær gjefa
mögulteiika tiil þess fyrir kanl-
menn »3 þeir láti gera sig ó-
frjóa án þess áð gliata mögu
leikanum að eignast bam
seinna. En mieð því móti ter
auðveíldast að hafa hemil ó
manmfjölgun.. .
Sæðisfi'umur mó geyma fryst
ar um 15 — 20 ára.- sleeið ón
þess þær sktemmisít eða sfcáði
'hijótist'af fyxir móðuri.na :eð‘a
barnið.
í Bandaríkjunum er sífelit
meiri eftirspurn eftir svoiköil
uðum sæðisbönkum. Bróður-
partinn af (því siem þar er í
geymslu eiga mienn sem viHija
toafa ráð á eigin sæði enda
þótt þeir séu ákv'teðnir í að
Qáta gera sig ófrjóa. Eins not
færa þeir mienn sér þennan
möguleika sem vegna skiurð-
aðgreð'ar hlj'óta að verða ó-
frjóir.
SæðássffHuainiar eru fn'stai'
með fljótandi köfnunarefni,
cg það fc.vað kosta um 7000
krónui' að láta frysta þrjár
pruí'ur.
Fjögur hundr.uð börn hafa
þtegar orðið tii af sæðiss'eil'um
hem höfðu venið frystar. Elzta
hai'nið er nú sautjáix ára. —•
6 Laugardagur 5. febrúar 1972
Mahatía Jacson er nýlega látin
sextug að aldrí. Hún var frægasta
sálmasðngkofla heims, dáff yfir
hve hún söng trúarsöngva af mik
illi einlægn? og tilfinningu. Hún
er frá New Orleans alin upp á trú
ræknu heimili. En 1928 fór hún
til Chicago aff læra söng, en lítið
varff úr því og mest lærði hún af
því ag hlusta á plötur, einkum
hafSi Bessie Smith áhrif á hana.
Frægg hennar hófst með því að
hún söng inn á plotu 1937, en
fyrst eftir 1950 hlaut hún heims-
frægff. —
stappa og klappa. Það örvaði
mig.
Þrettán ára aff aldri vann toún
seim. eldabuska og þvottakona —
oft tíu klukkustundir á dag_ —
Eg gat strokið skyrtu á þrem
mínútum, segir hún. Frændi
toennar einin sagffi henni frá
Chicago, ,,þar sem dökkur maö-
ur gæti gert innkaup í verzlun
um hinna hvítu, gæti ekiff msð
sporvagninum og haft samneyti
við hvíta mcn,n.“ í desemher
1928 fór toún rneff lestinni til
dvalar hjá fræmku sinni, Hún
vann seirn herbergisþerna, var
víiimustúlka og harnfóstra hjá
fhvítum fjölskyldum. Snemma á
þriðja tug aldarinnar tók hún
þátt í guðspjiaiaa\wos:sSerðlum
um allt landið. Þeir, s'em hl.ust-
uffu á hana urffu snortnir af ein
lægri trú toenmar og listrænni
túlkun sönigvamna. Á meðaj
þeirra voru miargir jazz hljóm-
listarmienn.
— Fólfc var alltaf að halda
því að mér, að ég ætti að gerast
bluessö;nekona, segir hún. — En
hvaða negri sem ©r, getur siúng
ið blules. Eg vissi, að það væri
ekkert líf fyrir mig. Blues er
ömurlegir söngvair, Negro spiri-
tuals eru söngvar voniariinnar.
Þegar maffur siyngur þá finnur
maffur. að von er til um allt.
scm affl'iígia fer. Þeigiair maffur
hefuir sungið hlules, fininur mað
Ur ;©nea hvíld Jazz vildi hún
hvorki heyra né sjá.
Á árunum milli 1930 og ‘40
byt-iaði Mahalia að safna pen-
ingum. Hún opnaði önYrtiw+ofn
og hlómaiverzlun og gerði fjár-
festingai; Hún giftist Isaac Hocir
©ntouli. Ivfsala, en þegar hann
reynidi aff tel.ia hana á aff fara
í söniokennslu og gerast konsert
sönpfcom. sa.gði hún þveirt nei.
Hjónahandið var fyrirfraim
dauffadæmt. Hún skýi'ði það
þannilg:
— Maffur sem kvænist á efcki
að láta konu sína flækiast um
laiidið — jafnvel ekki fyrir Gu*
Þau skildu 1943 oo hún eignað-
ist ekfcert bam. M.ahmlia er 'iilla
viff að ræðn um hiór.ahand sitt.
Hjónahandiff var hetini J ósigur.
Eftir skilnnff'nn fór veair
toennar á 'sviðmu áff áúkaht ver.vi
lega. !Fram að bessu haíffi
Framh, á bls. 11
HVERJIR SÆKJA
KLÁMKLÚRBANA?

í'Í ,

□ Ýmsar höfuðborgir í Evr-
ópu hatfa skipað sérstakan s'ess
í .viturad manna fyrir viss Sér-
kenni er settu augljóean. svip
a borgarlifið, og þá einkum
þá hlið þess sem að gestum
sneri. Þannig hiefur París Döng
um jV'Oriið nefnd „horg glað-
værðai'innar“, án þess þó að
sú glaffiværð væri nánar slki.1-
■greind. Á sínum tím'a ivai* V'n
arborg höfuðborg „vallsianna“
— hinnar skartkiæddu sam-
kvæmisglaðværðar, léttrar og
fágaðrar tónflistar, sivifmjúkra
dansa, glæsillegra óperettusýn
ingu, hofrnlennsku og hins fág
aða daðuins. í þann tíð þóttií
og sjálfsagt a-ff allar evrópskar
og alþjóðlegar ráðstefnur
væru haildnar í Vín, bæði
stjómmálalegar og vísin'dailieg
ar, og það þótti jiatfn sjáltflsaigit
að a.l]ir þeir mikilsviútu ráð-
stefnufuiltrúar o,g áhdífamitoliu
ambassadorar og sisndirá'ðls-
starfsmenn, sem söfnuðiust
þangað af þwí tiiefni, hristu
af sér alvönuna og örlagía-
þungann endrum og eins og
fengju sér ærlea.an „snúnin'g“
eftir dillandi hljómsveitarleik
í íbu'rðarml’'k'lum samkvæmis-
sölum bO'rgarinnar.
En n.ú er sú frægð Vínar-
borgar miest eftír á orðin, vals
■h.lj( marnir hljóðnaðir og ráð
siefnuifuMjtrúar orðnir sjaldséð
ir gestir. Aðrar horgir toafa tek
ið við hlutverki hinnar fáguðu
skai tMiæddu 'gliaffværiðar,
enda virðist sú tegund glað-
værðar að miestu leyti úr sög
unini. Hvað ráffatetfnunum við
kemur, þá he.fuir Kaupmanna-
höfn — hin friðsæla og við-
mótsglaða borg við 'Eyrarsund
— 'getið siér veriuflegan orði-
stír, og Tívolí iboðið hinum afl
vörugeíEnu jvasindaimöinn'Um og
stjói'nmálafuiiltrúuim upp á
sifcemmtitlieigia atfþ'i'eyingu, en
Litla hafmeyjan setið allsnak-
in á sinuií® steini út vi'ð sitrönld
ina sem tókn háns ihispiursfllaiusa
saHeysís og s.iðgæ'ðis, er eflífci
gerði sivo miikið sem að blaí<a
sporði.
Og sivo ikom ifclámið. Á ör-
skömmíum itíimia toatfði borgin
við sundiff náff sér stöðu í vit-
und manna, eklti aðeins í ná-
grannalöndunum, hlelid'Ur um
allan hinn vestræna heim, og
hin siðprúða toaifrneyja var orð
in teinskonar 'háffjmterki á all
an dón.iaskapinn, enda tófcu
einhverji.r siig til og söguðu
af henni höfuðið, svo aff hún
þyrft.i ekki að toilygðást sín
fyrir fr'amferði hitnna, siem
engan höfffu sporðinn.
Það er vafiasamt hvort
eitur'.yfja- m
dönskum er það hrós eðá ekki
en í rauninni hófst Iþessi
fr-æga kilámibylgja þar ekki
fyrir léttúff og lausiung fólks.T
ins, og þá að sjálfsögðu æsku
fólksins, heldur var-ð hún
strax í upphafi eins konar
iðngrein, skipulögð og fjár-
mögnuð atf.iþeim sem sáu þar
tækifæri til stórgróða. Fyrst
var þaff útgáfustarfsemii, sen
óþarft anun að ským nánar
síðan risu upp fcláimMúbbar
sem í fyrstu iétu sér riægja a?
sýna samiræðislk]Vikmyndir o I
annað slíkt, en svo hófst aí
sjáifsögðu, samikeppni, og þr
var farið aff sýna aillt það
sem áður hatfði veriff sýnt r
bviikmyn'datjaldi, sviðsett mef
„leikurum“, ungum Ikörlun
og korium. Affgangur aff þess
um sýningum jvar rándýr, e;
eiigii aff síffur voru kiútobaí
þ'essir fjöflsóttir, og þegar svr
viar 'komiff aff um mifllljóni?
gróða varð að ræða, komiusr
ósV'ífnir fjárgliæfra- og fjár-
gjlæpamenn í spifliff, margit
,h/v®rjir foiikólfar
hninga og .viaiíka neðanjarð'ar
starfsiemi. Og lofcs tóku þessi'
náun'gar svo að siff aflþjóð
Itegra „gangstera“, .aff vegas' |
á, toveikja í fclúbbum hver fy' |
ir öffrum, koma af staff sllags ®
móllíum mieðan á sýningum
stóð, jafnivel ræna sýningair-
■gesti.
Þá þótti Kaupmannahafnar
flögirieglunni mteii a en nóg kosr
iff, og hóf sikipulagða baráttu
gegn íklámklúbbunum. Alflt
áttu þetta aff kallast „leyni“-
klú'bbar eða „einika“-kllúbbar,
og voru mörg brögð höfð ti'
aff sniðiganga öll iagaákvæð'
en tengínn hafði leyfi til fcvik
myndasýninga meffafl annars.
Auik þless er toann við bv.í í
dönslOum lögum að viðhafa
kflám-athæfi, ef svo má að
orði komasit, í gróðiasfcyni. Á
þesw ,m grundveflili Ihefur lög
reg’ ini þegar tefldz.t að loflta
um he'lminigi kilúbbanna, fin
takmiairikiS. er að sanna siafcáir
ú þá alila, sem nægi til' lok.un-
ar. Þaff getiur þó gengiff erfiff-
lega, þyí aff kflúbb'eiTendurn'r
beita og aflfls konar flaigafcróflc-
umi,. svo sem meðlimafcortum
og .féfla'gsslkálríkium, en bó
Ihendir allt til að þeir verði und
ir í ótökunum viff handhaifa
réttvisinnar. Hdns vegar flæt-
ur iögfegflan „kflámritaútgáif-
una“ og Mámbúðirnar af-
slkipitaflausar, að minasta
kosfli finn-
Eitt af því sem klámklúbba
eligendti,miir ótitast þó misst i
samsltíptium sínum við lögr.egi]

un-a, er stánþive;rrandi affsókn
þsiria •gs.afca, ssm c.'arUr h-atfa
reynzt á fé í 'in .cundi við
ým'þ:M „<fc ;n-.:.niiiatri3i“,
sem þó efcki fram á sivið-
inu. Staffa þessara gcsta er
sumsé sú, að þeir ikær'a sig
efcfld um að ivlerða „skriíað.k
u,pp“ alf lögteglunni — ek'.d
vegna þess að þeir siéu brota
mienn, hcfldur þvert á móltii.
Rannsófcn flögregluinnai* hefur
n'fifniifega fleiitt hið óvænta í
ljós, aff ÍjóiAr af hverjum fimm
■gestium á slíkum sitöðum ©ru
em'iendir m’.enn — og toer þar
hæst ráð-.eVnufulllrúa, ei’f.s
kónar s:enidinefndame,3l' í,mi,
.sta.rfsCTíenn ekendra dfindi-
ráffa — oig þá oftaslt í •fvrl-<d
rneff sflíkum gestuni — svo og
„vsn.iulega" e fl-enda • túr'st.a,
ssm þó eru ekkí éiri.?. 1-n.rvv
og halda miætti, bwi aff þr.ð
Frh. á 11. síðu.
Laisgardagur 5. febrúar 1972 7