Alþýðublaðið - 08.05.1973, Blaðsíða 6

Almannavarnir hafa gert nevðaráætlanir um vmsa kaupstafl
- og eftir gosið í Heimaev hefur þörfin fvrir slíkan undirb
sannast rækilega. Hvað vrði til dæmis gert ef bað vrðuallt
í neyðarskipulagi Húsavikur og almannavarna
rikisins er sérstök áherzla lögð á aðgerðir, ef til
stórjarðskjálfta kemur, en eins og mönnum er
kunnugt er kaupstaðurinn á miklu jarðskjálfta-
svæði. Einnig eru þar áætianir um aðgerðir
vegna hópslysa i umdæmi Húsavikur eða ná-
grannahreppum, og er þá miðað við umferðar-
óhapp, sem er svo viðamikið, að venjulegar að-
gerðir nægja ekki. Þar má nefna slys á áætlunar-
eða hópferðabilum, flugslys, bruna á hóteli,
sjúkrahúsi, skóla eða samkomuhúsi og spreng-
ingar eða eitrun á vinnustöðum. Einnig er i
skipulaginu skipulag vegna aðgerða, komi til
langvarandi vatns- og hitaveitubilana.
Sá aðili, sem hefur ákvörðun-
arvald um aðgerðir, er bæjar-
fógeti, en yfirstjórn á aðgerðum
annast almannavarnanefnd
Húsavikur, sem er skipuð
bæjarstjóra, bæjarfógeta,
bæjartæknifræðingi, slökkvi-
liðsstjóra og héraðslækni.
Fjölmargir aðilar hafa sin
ákveðnu verkefni i öllum að-
gerðum, bæði opinberir aðilar
og einstaklingar. Af þeim siðar-
nefndu má nefna eig. og um-
ráðamenn flutningabila með
talstöðvar, eigendur frosk-
mannabúninga og gasgrima og
nemendur gagnfræðaskólans,
sem hafa aðallega það verkefni
að flytja boð milli manna og
annast aðrar sendiferðir. Sér-
staklega er tekið fram, að
kallaðarskuli til sjúkraflutninga
bifreiðir frá Kaupfélagi Þingey-
inga, Aðalgeiri Sigurgeirssyni
og mjólkurflutningabifreiðir, en
einnig er i skipulaginu skrá yfir
alla aðra flutningabila i um-
dæminu. Koma skal með alla þá
bila, sem kallaðir eru inn, að
lögreglustöðinni tafarlaust, ef
gefin er út tilkynning um yfir-
vofandi hættu eða, að hópslys
hafi orðið. Bilunum er ætlað það
hlutverk að taka hjúkrunarkon-
ur og sjúkrabörur og fara siðan
á slysstað og flytja slasaða það-
an á Heilbrigðismiðstöðina.
Þeir bilar, sem ekki þurfa að
fara i sjúkraflutninga eiga að
nýtast við flutninga á gögnum
og áhöldum til björgunarsveit-
anna og varnings, svo sem fæðu,
mjólk, teppum og fatnaði, sem
tekið er úr birgöageymslu
Kaupfélags Þingeyinga.
Þeir opinberu aðilar, sem
hafa ákveðnu hlutverki að
gegna eru, auk almannavarna-
nefndar, eða svæðisstjórnar,
læknar og hjúkrunarfólk, lög-
regla, slökkvilið, bæjarstarfs-
menn, sóknarprestur og björg-
unarsveit Slysavarnafélags ís-
lands á Húsavik. Neyðaráætlun-
in er það viðamikið plagg, að
varla er unnt að búast við, að
hver af þessum aðilum muni ná-
kvæmlega hvað honum ber að
gera i hverju tilfelli. Þvi hefur
verið útbúinn sérstakur minnis-
listi fyrir hvern og einn. A minn-
islistanum eru öll mikilvægustu
atriði áætlunarinnar sett fram i
spurningaformi, og er ætlazt til,
að krossað sé viö hvert þeirra i
reiti, sem merktir eru ,,já”,
,,nei”, „fyrirskipun gefin” eða
„framkvæmd hafin”, eftir þvi
sem við á. Þegar krossað hefur
verið við öll atriðin, annað hvort
i reitina „já” eða „fyrirskipun
gefin” er nokkuð öruggt, að allt
það nauðsynlegasta hafi verið
framkvæmt.
Til þess að koma boðum til
björgunaraðila og almennings
er notað serstakt upplysinga- og
viðvörunarkerfi. I þvi eru aðal-
stjórn almannavarna rikisins.
björgunarsveitir Slysavarnafé
STORIARD
SKJALFTAR
HUSAVIK
,,Þeir vissu of mikið" — Dauði Jan AAasaryk s<
Fyrir 25 árum siðan féll Jan
Masaryk — utanrikisráðherra
þeirrar Tékkóslóvakiu, sem þá
var nýlega orðin kommúnista-
riki — út um glugga á Czernin-
höllinni i Prag og béið bana við
fallið. Telja má nær vist, að
hann hafi verið myrtur, en jafn-
vel þótt svo hafi ekki verið lét
hann lifið vegna þess, að land
hans hafði misst frelsi sitt. Það
er hvorki mjög nýtizkulegt né
liklegt til vinsælda nú, á dögum
almennrar samstöðu um allan
heim, að rifja upp svo gamla og
dapurlega sögu. Fólk vill ekki
einu sinni að það sé minnt á, að
Tékkóslóvakia missti frelsi sitt
öðru sinni fyrir aðeins þremur
sumrum siðan. Engu að siður er
það svo, að vissum hlutum i for-
tiðinni má ekki gleyma, þótt
ekki væri nema af varúðar-
ástæðum, og lát Jan Masaryks
er einn þeirra.
Jan Masaryk var ekki stór-
menni. F'aðir hans var stofnandi
„Gullna lýðveldisins”, eins og
Tékkóslóvakia var kölluð á
millistriðsárunum. Thomas
Masaryk var vitur stjórn-
vitringur og hið tékkóslóvakiska
lýðræðisriki hans var liklega
einlægasta og jafnframt hið
sannasta sinnar tegundar i
Evrópu. Sonur hans, fyndinn en
naut ekki neinnar yfirmáta
virðingar, og mjög örlátur,
hafði meiri áhuga fyrir iifinu
sjálfu en fyrir stjórnmálum.
Hefði það ekki verið nafn hans
og ást á föður hans, sem var
löngu látinn um þessar mundir,
hefði hann vafalaust ekki verið i
Prag i marz 1948, veljandi milli
þess, að taka sig sjálfur af lifi
eða að biða eftir að
kommúnistar gerðu það.
Hann dó 10. marz.
Þegar hann lézt hinn 10. marz
1948 höfðu kommúnistar verið
við völd i 13 daga. öneitanlega
gátu þeir haldið þvi fram með
þó nokkrum, en samt mjög af-
skræmdum sanni, að þeir hefðu
náð völdum með löglegum
hætti, rikisstjórn þeirra væri
studd af meirihluta þingsins og
nyti að forminu til blessunar
jafnaðarmannsins Eduard
Benes, forseta rikisins. I raun
var það þó svo, að þeir höfðu
brotizt til valda samkvæmt
mjög nákvæmri áætlun og beitt
ótrúlegu ofbeldi. Allt frá þvi, að
sérstakur erindreki Stalins,
Valerian Zorin, kom fljúgandi
frá Moskvu hinn 20. febrúar,
fram til hins 25. febrúar, að
Benes forseti, niðurbrotinn
féllst á kröfur þeirra, voru allar
leifar af lýðræðisriki Thomas
Masaryk eyðilagðar með kerfis-
bundnum hætti. Lögreglan —
undir stjórn kommúnisks innan-
rikisráðherra i rikisstjórn, sem
talið var að væri lýðræðisleg
samsteypust jórn — lokaði
landamærunum, tók allar opin-
berar byggingar i sinar vörzlur,
brýr, krossgötur og allar aðal-
göturnar i Prag, tók aðalstöðvar
lýðræðisflokkanna i sinar
hendur, handtók starfsmenn
þeirra og lagði hald á skjalasöfn.
Langar lestir vörubila fluttu inn
i höfuðborgina miklar birgðir
riffla og vélbyssna til neðan-
jarðarhers kommúnista. Voru
15 þúsundir þeirra stöðugt á ferð
um göturnar, vopnaðir i bak og
fyrir. Kommúniskar átaka-
sveitir spruttu upp i öllum ráðu-
neytum og á stjórnarskrifstof-
um, á dagblöðum og i aðalstöðv-
um fjöldahreyfinga, tóku völdin
i sinar hendur og ráku brott
starfslið að eigin geðþótta. Allir
a n d k o m m ú n i s t a r voru
hindraðir i að komast inn i út-
varpsstöðvarnar og þeir voru
reknir út úr upplýsingamála-
ráðuneytinu. Hundruðum
saman voru blaðamenn, em-
bættismenn og forystumenn
lýöræðisflokkanna fangelsaðir
eða beinlinis látnir hverfa. Lýð-
ræðisleg dagblöð voru látin
hætta starfsemi sinni, pappirs-
birgðir þeirra eyðilagðar og
lögreglan tók prentsmiðjurnar á
sitt vald. Mlada Fronta, dag-
blað æskulýðsfyIkingar
kommúnista, tilkynnti „hinar
góðu” fréttir: „Nú hefur það
skeð i fyrsta sinni i sögu þriðja
tékkóslóvakiska lýðveldisins að
dagblöð, sem grafa undan trú og
trausti fólksins á rikisstjórn
sinni, geta ekki komið út. Við
hljötum að fagna, fullir ánægju,
þeim ráðstöfunum, sem loksins
hafa hreinsað dagblöðin af
svirkurum við þjóðina.”
Reyndi aö berjast.
Það var að visu allt annars
konar tjáningarfrelsi blaðanna,
sem Mlada Fronta barðist fyrir
af örvæntingarfullu hugrekki
þegar herir Varsjárbanda-
lagsins tóku Prag á sitt vald
árið 1968. En Jan Masaryk gat
ekki vitað, að næsta kynslóð
kommúnista myndi reyna að
berjast á ný fyrir frelsi, þegar
hann gerði sér grein fyrir þvi,
að hann var orðinn fangi i heimi
martraðarinnar. Allt fram til
siðustu stundar höfðu aðrir lýð-
ræðissinnar, eins og t.d. Benes
forseti, trúað þvi statt og
stöðugt, að tékknesku
kommúnistarnir væru „ööru-
visi” en aðrir kommúnistar,
þeir væru einlægir þingræðis-
sinnar eins og þeir sjálfir.
Masaryk, sem ekki ól með sér
neina sjálfblekkingu af þessu
tagi, hafði samþykkt að taka við
ráðherraembætti sem eini lýð-
ræðissinninn i. hinni nýju
kommúnistastjórn Klement
Gottwald, aðallega i þeirri
fánýtu von, að hann mætti með
þvi móti bera skjöld fyrir landa
sina. En örfáir dagar dugðu til
þess að sýna og sanna, að engin
leið var að sættast við tilgang og
markmið kommúniskrar rikis-
stjórnar, sem hafði heitið þvi að
verða engu óvægari i stjórn
sinni en hernámslið nasizta
Eftir Claire Sterling
0
Þriðjudagur 8. maí 1973