Alþýðublaðið - 08.05.1973, Qupperneq 7

ii landsins
úning
í einu
gsins á Húsavik, flugstjórnar-
iðstöðin á Aðaldalsflugvelli,
ta- og vatnsveita Húsavikur,
indhelgisgæzlan, landsima-
öðin á Húsavik, lögreglan,
ifveitan, rikislögreglan, varð-
ofa Heilbrigðismiðstöðvar
úsavikur og Veðurstofa ts-
nds. Hver þessara aðila, sem
:r vitneskju um yfirvofandi
íttúruhamfarir eða aðra hættu
:al tilkynna það tafarlaust til
imannavarna Húsavikur.
essar tilkynningar eru sendar
ínað hvort um sima eða tal-
öð, og eru lögreglan á Húsavik
; Heilbrigðismiðstöðin aðal
illigönguaðilar. Svæðisnúmer
• 96 en talstöðvabylgjur, sem
3ta skal 3255 Kc eða 2182 Kc.
Svæðisstjórn almannavarna
‘r siðan um að koma boðum til
mennings, og fyrsta aðvörun
s gefin með stuttum hljóð-
lerkjum i eina minútu i senn,
leð þar til gerðri flautu , og
<al almenningur þá strax
veikja á útvarpi og sjónvarpi
l fylgjast með tiíkynningum
aðan. Um leiðopnar stjórnandi
lmannavarna samband við
ðalstjórn almannavarna rikis-
is um sima eða talstöð.
Ef grunur kemur upp i Húsa-
ikurkaupstað um að hættu-
stand sé yfirvofandi i umdæm-
íu af völdum náttúruhamfara
ða af annarri vá, eru Ibúar
ðvaraðir þannig i útvarpi og
jónvarpi: Búast má við hættu
f völdum. . . (tegund ástanda),
3úar Húsavikurumdæmis
urfa ekkert að óttast
þessu stigi eða Ibúar Húsavik-
r skulu fylgjast vel með til-
ynningum I útvarpi og sjón-
arpi, þvi þeir munu verða látn-
• vita strax og breyting verður
ástandinu.
Strax og rökfastur grunur
emur upp um yfirvofandi
ættu eru ibúar aðvaraðir þann-
g: „Segja þeim hvaða hætta sé
firvofandi, en þannig að ibú-
rnir séu á verði án þess að
kapa ótta”, „Gefa ibúum
iúsavikur til kynna i stuttu
náli, hvernig almannavarnir
lúsavikur bregðast við ástand-
nu”, „Segja ibúum Húsavikur,
ivernig þeir geti orðið

almannavörnum Húsavikur að
liði við undirbúning að frekara
öryggi þeirra” og , Brýna fyrir
ibúum Húsavikur að fylgjast vel
með I útvarpi og sýna stillingu”.
Hafi náttúruhamfarir eða
önnur vá dunið yfir skulu eftir-
farandi upplýsingar gefnar
strax i útvarp og sjónvarp ef
mögulegt er:
„Húsavikurkaupstaður hefur
orðiðfyrir. . .”, „Almannavarn-
ir Húsavíkur munu strax
(almenningi gert ljóst, hvað
muni verða gert til úrbóta og
björgunar mannslifum og eign-
um)”, „Ibúum Húsavikur gert
ljóst hvaða ráðstafanir þeir
skuli gera og hverjar ekki, með
tiliiti til ástandsins og eigin
.öryggis” og „Otvarpa skal
áskorun til ibúa annarra svæða
um, að umferð til Húsavikur sé
einungis heimil opinberum aðil-
um og- hjálparliði, og almenn-
ingur sé beðinn að trufla ekki
umferð að og frá bænum að
óþörfu”.
Skilaboðum til rikisútvarps-
ins má koma með sima eða um
radió Akureyri 2790. Einnig má
senda tilkynningu beint til
Akureyrar og lesa hana i út-
varpssendinn i Skjaldarvik og
loks má lesa tilkynningar beint i
útvarpssendi frá Landabanka-
byggingunni á Akureyri.
Fjarskiptatiðni almanna-
varna Húsavikur innan um-
dæmisins á hættutimum er 3255
og 2790, og eiga allir umráða-
menn talstöðvarbila að stilla á
þá tiðni strax og þeir koma til
björgunarstarfa.
Björgunarsveitir
Ef aðstoðar við björgun er
þörf kallar svæðisstjórn i björg-
unarsveit Flugbjörgunarsveit-
arinnar i Reykjavik, byggingar-
verkfræðinga, verkfræðinga,
björgunarsveit Hjálparsveitar
skáta I Reykjavik, læknasveit
frá Akureyri, næsta varðskip,
og einnig fer hún fram á aðstoð
hreppstjóranna i nágranna-
hreppunum og lögreglunnar á
Akureyri til að loka vegum til
Húsavikur gegn óviðkomandi
umferð og öðrum mannvirkj-
um, ef um jarðskjálfta eða
sprengingar er að ræða.
Ef til stórjaröskjálfta kemur
skal umsjónarmaður hitaveitu
eða tæknifræðingur loka strax
fyrir aðalinntak hitaveitu i bæ-
inn, bæjarstjóri eða umsjónar-
maður vatnsveitu lokar strax
fyrir aðalinntök vatns og raf-
veitustjóri sér um að rjúfa
straum af sködduðum bygging-
um.
Slökkviliðið hefur þegar i stað
slökkvistörf, ef þess gerist þörf,
og síðan er tekið til við að
bjarga þeim, sem kynnu að vera
innilokaðir i rústum. Byrjað er
á húsum þar sem búast má við,
að mikill fjöldi manns sé, svo
sem i skólum, hóteli, kirkju eða
frystihúsi
Heilbrigðismiðstöðin
Þegar komið er með slasaða
að dyrum Heilbrigðismiðstöðv-
arinnar stendur þar maður eða
kona, sem hefur þann starfa
með höndum að merkja sjúk-
linga á bert hörund, andlit eða
hönd, með raðtölum. Sama
manneskja nælir sjúkraskýrslu-
eyðublaði, merktu sömu rað-
tölu, á sjúklingana. Þeir sem
þurfa tafarlausa meðferð eru
fluttir beint af augum, i lyftu og
siðan skurðstofu á fyrstu hæð.
Þeirsem álitnir geta beðið eftir
aðgerð eru fluttir i strau- og
þvottaherbergi I kjallara. Þeir
§ður aldarfjórðungi síðar
hafði verið þegar það stjórnaði
Tékkóslóvakiu á styrjaldar-
árunum. „Við erum sakaðir um
að vera gestapó-sinnar og mér
dettur ekki i hug að neita þvi”,
sagði hinn kommúniski innan-
rikisráðherra skömmu fyrir
stjórnarbyltinguna, „þvert á
móti munum við sýna and-
stæðingum okkar það, að við
kunnum betur til verka en þjóð-
verjarnir”. Og hann reyndist
hafa rétt að mæla. Innan 6
mánaða frá valdatöku
kommúnista hafði hin nýja
rikisstjórn komið á laggirnar
124 nauðungarvinnubúðum i
landinu, þar sem fangarnir voru
meðhöndlaðir af engu minni
grimmd en Gestapo gerði
nokkrum árum fyrr. Sannast
sagna liðu Tékkar meir fyrir
hinar stalinisku hreinsanir á
næstu þremur árum heldur en
nokkrir aðrir hinna 100 milljón
austur-evrópubúa, sem hið
sovézka heimsveldi gleypti eftir
striðið.
Það var þvi sannarlega ekki
um neitt að villast hvað hlaut að
biða hins eina lýðræðissinna i
rikisstjórn kommúnista. Þeir
kynnu að vilja notfæra sér hið
mikilsverða nafn Masaryks
fyrst um sinn eftir að þeir höfðu
hrifsað til sin völdin, sem þeir
höfðu þó ekki náð fullum tökum
á. Hins vegar gat hann varla
vænzt neinnar stöðu til lang-
frama i þeirra „alþýðulýð-
veldi”.
Reistur frá dauðum.
Hann kann að hafa dáið full
snemma. Þegar limlestur
likami hans fannst i garði
Czernin-hallarinnar varð
andrúmsloftið sem hlaðið
spennu. 250 þúsund tékkar
fylgdu honum til grafar, krupu á
götum úti og grétu er likfylgdin
fór hjá. Tvær vikur
kommúniskrar stjórnar höfðu
nægt til að gefa þeim súrt bragð
i munninn, þótt enn hefðu þeir ef
til vill ekki látið kúgast. I mikilli
taugaveiklun og flýti tilkynnti
hin kommúniska rikisstjórn, að
lát Masaryks hefði verið sjálfs-
morð, rannsókn var aðeins látin
taka 6 tima.
A timabilinu 5. janúar til 21.
ágúst 1968 reyndu Tékkar að
endurreisa lýðræðisskipan i
landi sinu. Frelsisbylting þeirra
var ekki fyrr hafin en þeir
Masaryk-feðgar voru fagnandi
reistir frá dauðum. Þúsundir
Tékka fóru i pilagrimsferðir á
sunnudögum til hins hljóðláta
kirkjugarðas i Lany, þar sem
þeir euu grafnir. Sýningar voru
helgaðar þeim og götur skirðar
á nýjan leik eftir þeim. Myndir
af þeim voru i öllum verzlunar-
gluggum i Prag, blómum
skrýddar. Hundruð tékka,
frelsinu fegnir, sem vissu, eða
héldu að minnsta kosti að þeir
vissu, hvernig lát Jan Masaryk
raunverulega bar að höndum
vildu nú lyfta „þessum steini af
hjarta sinu”, eins og eitt vitnið
sagði. Milljónir orða voru prent-
uð um dauða hans i april og
önnur milljón orða i mai. Margt
það sem sagt var reyndist vera
rangt, annað sannarlega sann-
leikanum samkvæmt: Sú
„rafmagnaða” staðreynd, að
hann hugðist segja sig úr ríkis-
stjórn Gottwalds og hverfa úr
landi, sem kommúnistar vissu
með vissu, hin uggvænlega
óreiða i svefnherbergi hans að
morgni hins 10. marz, stólar á
hvolfi, rúmföt sundurrifin,
svefnborð á hliðinni, skápdyr i
hálfa gátt, hin óvenjulega
óreiða i baðherbergi hans, lyfja-
skrinið og innihald þess lá möl-
brotið á gólfinu, koddi i bað-
sem þurfa aðeins á litilli hjálp
að halda og eru göngufærir fara
út um starfsmannadyr og upp á
biðstofu á annarri hæð.
Sóknarprestur staðarins,
ásamt Rauða krossinum og
Slysavarnafélaginu og kvenna-
deildum þess, annast móttöku
heimilislausra i þeim húsum,
sem verkfræðingar hafa úr-
skurðað örugg, skrásetja þá og
hlynna að þeim. Stjórn á brott-
flutningi fólks, ef til kemur, er i
höndum sömu aðila.
A meðan byrjunaraðgerðir
fara fram sér aðalstjórn
almannavarna um að safna
saman i Reykjavik og á Akur-
eyri tiu verkfræðingum, þ.e.
byggingaverkfræðingum, raf-
magns-, hitaveitu- og vatns-
veituverkfræðinga. Bygginga-
verkfræðingarnir hefja strax
störf eða rannsóknir, þegar þeir
koma til Ilúsavikur, á öllum
byggingum kaupstaðarins og
ákveða, hvort þær eru öruggar
til noktunar. Mála skal rauðan
hring við aðaldyr ónothæfra
bygginga en grænan við dyr not-
hæfra bygginga.
Ef skemmdir á bænum eru
það miklar, að flytja verði fólk á
brott, er miðað við, að farið sé i
nágrannasveitirnar eða til
Akureyrar, og sjá almanna-
varnir Akureyrar um móttökur
þar.
Sérstakur þáttur skipulagsins
er helgaður viðbúnaði við slys-
um I eða við skóla, og er þar
m.a. nefnt flugslys i nágrenni
skóla, eldsvoði i skólabyggingu
og jarðskjálíti.
Lögð er rik áherzla á, að allir
sýni stillingu og kennarar sjái
um, að nemendur fari út i skipu-
lögðum röðum. Þeir eiga að
gripa með sér bekkjarkladda
sina og fylgjast með nemendum
með hjálp þeirra.
Ef fárviðri skellur á skal
kerinu og óhreinindi i glugga-
syllu baðherbergisins, sem
hann hafði annað hvort stokkið
frá eða — ef dæma má eftir
sögusögnum um hálfgerða
kæfingu, sem staðfest er af
koddanum i baðkerinu — honum
var hrint fram af. Vitni héldu
áfram að segja hug sinn mánuð-
um saman eftir sovézku inn-
rásina. Nær allir töldu, að
Masaryk hefði verið myrtur. En
það var ekki i sjálfu sér ástæðan
fyrir þvi, að svo margir hættu á
svo mikið hans vegna. Þegar
þeir syrgðu hann syrgðu þeir
frelsi, virðuleik, stolt og þjóð-
legt sjálfstæði, sem þeir höfðu
misst þegar hann dó og misstu
nú aftur við innrás Rauða
hersins.
Umtal hættir.
1 janúarmánuði 1969, þegar ég
var síðast I Prag, voru þeir
hættir að tala. Margir þeirra,
sem höfðu látið i ljósi skoðanir
sinar i blöðum eða i þeim fjór-
um sögulegu sjónvarpsmynd-
um, sem gerðar voru um dauða
Masaryks, hafa siðan verið
fangelsaðir, settir á geðveikra-
hæli eða beinlinis horfið. Við
fréttamenn, sem vorum þar
nemendum bannað áö yfirgefa
skólann, nema foreldri eöa yfir-
ráðamaður sæki þá I bifreiö.
Gluggum og hurðum skal lokað
og nemendum haldið frá öllu
gleri, og þeir látnir snúa baki i
allt slikt. Talið er, að ekki sé
ráðlegt að halda til i leikfimisöl-
um eða öðrum álika sölum þar
sem viðáttumikið þak er yfir án
milliplötu eða bindinga við
veggi.
Við jarðskjálfta skal kennari
sjá um, að nemendur leggist
niður, skriða frá gluggum og
glerveggjum og snúa andliti frá
þeim. Strax og jarðskjálftinn er
yfirstaðinn skal yfirgefa skól-
Aöalstjórn
Hér hefur verið stiklað á stóru
i Neyðarskipulagi almanna-
varna Húsavikur og skýrt litil-
lega frá þvi hverjir koma við
sögu, ef hætta ber að höndum i
kaupstaðnum eða nágrenni
hans, og hvernig þeir eiga að
bregðast við. Skipulagið sjálft
er hins vegar flóknara en svo,
að þvi verði gerð full skil, og
skal þvi að lokum bent á þá
aðila á Húsavik, sem eiga að
hafa það undir höndum, i heild
eða einhvern hluta þess.
Þessir aðilar eru: Bæjar-
stjóri, bæjarfógeti, héraðslækn-
ir, bæjartæknifræðingur,
slökkviliðsstjóri, fulltrúi bæjar-
fógeta, Heilbrigðismiðstöðin,
sóknarprestur, formaður björg-
unarsveitar SVFI, flugstjórnar-
miðstöðin i Aðaldal, sim-
stöðvarstjóri, lögreglustöðin,
kaupfélagsstjóri K.Þ., Aðalgeir
Sigurgeirsson, barna- og ung-
lingaskólinn, og lögreglumenn á
Húsavik hafa undir höndum þá
hluta skipulagsins, sem að þeim
snýr.
árið 1968 og sáum tékkana
draga sig inn i skel sina, gátum
ekki efazt um hinn raunveru-
lega tilgang rússa með inn-
rásinni. Með einum hætti eða
öðrum og hvernig sem á var
litið — hvort heldur af pólitisk-
um, guðfræðilegum, sálfræði-
legum, heimsveldislegum eða
hernaðarlegum ástæðum —
urðu orsakirnar raktar til
kirkjugarðsins litla i Lamy, þar
sem grafnir eru með likum
Masaryk-fjölskyldunnar lifs-
hættir, sem tékkar höfðu tamið
sér og búið við áður en þeir voru
færðir i spennitreyju
kommúnismans. Tékkar einir
saman, — i kommúnisku heims-
veldi, sem hýsir 750 milljónir
manna, — þekktu af eigin raun,
hvern. var að búa við sanna lýð-
ræðisstjórn, þá beztu, sem þá
þekktist á vesturlöndum. Þeir
höfðu gengið undir kommúniska
stjórn með samþykki þó
nokkurs hluta þjóðarinnar,
þróað iðnaðarþjóðfélag, yfir-
borðskennd vestræn menning,
glæsilegar menningarhefðir.
Engir aðrir voru jafn gagn-
kunnugir muninum á sovézkum
kommúnisma og vestrænu lýð-
ræði. Þeir vissu of mikið.
Þriöjudagur 8. maí 1973