Alþýðublaðið - 16.05.1974, Blaðsíða 2

Vont leikrit
og draumur
nær að
rætast
MINKARNIR
LEIKRIT EFTIR
ERLING E. HALLDORSSON
LEIKMYND:
STEINÞÓR SIGURÐSSON
LJÓSAMEISTARI:
GISSUR PÁLSSON
TÓNLIST og leikhljóð i UMSJÁ
ATLA HEIMIS SVEINSSONAR
LEIKSTJÓRI:
ÞORSTEINN GUNNARSSON
Leikfélag Reykjavik-
ur frumsýndi i april
Minkana eftir Erling
E. Halldórsson og
prentarar fóru i verk-
fall og allt fór i stans
eða bara framhjá fólki.
Þegar þessar linur út-
þrykkjast eru
Minkarnir lika stans.
Kristmann Guð-
mundsson spurði les-
endur eitt sinn, hvers
skáldin þörfnuðust.
Hann svaraði sjálfur og
MINNINGARORÐ
ÞÚRODOUR GISSURARSOD
Nokkuð er um liðið siðan sá
maður andaðist sem hér getur
um. Ekki þarf þó að fara i graf-
götur um ástæðuna fyrir þvi hve
seint greinin birtist, en það er
prentaraverkfallið.
Verkfallsrétturinn er æði oft
notaður nú á timum, þótt sifellt
virðist fleiri sammála um, að
með þvi sé nánast bætt gráu of-
an á svart.
Á æskuárum Þórodds var
þessu öðruvisi farið. Þá þurfti
að vinna, til þess að hafa i sig og
á, en ekki hætta að vinna. Og i
rauninni má segja, að það væri
undrunarefni fólki um mestallt
Suðurlandsundirlendi, hvernig
Gljúfurholtsheimilið komst af,
bæði með barnahópinn stóra og
hina gifurlegu gestanauð, eink-
um haust og vor, á öllum timum
sólarhrings. Þarna bjuggu i
rúm 30 ár, foreldrar Þórodds,
þau Gissur Guðmundsson og
Margrét Jónina Hinriksdóttir.
Hún var af hinni kunnu Bergs-
ætt, en sé ætt Gissurar rakin
nokkru lengra, er komið austur
undir Eyjafjöll.
Fjórtán barna þessara hjóna
komust til fullorðinsára, og var
Þóroddur elstur sonanna. Þeir
eru nú allir látnir, en eftir lifa
sex systur.
Þóroddur fæddist i Gljúfur-
holti eða Gljúfurárholti i Olfusi,
hinn 7. mai 1896. Siðar það sum-
ar dundu jarðskjálftarnir miklu
yfir Suðurland, svo að hann var
æði ungur, er hreiðrað var um
hann og annað heimilisfólk i
heygarðinum, með þvi að á
hverri stundu mátti búast við að
bæjar- og peningshús hryndu til
grunna.
En Þóroddi var ætlað lengra
lif og umfram allt iðjusamt lif.
Gljúfurholt er við eina fjöl-
förnustu þjóðbraut þessa lands,
á milli blómlegra búnaðar-
héraða austan Fjalls og at-
hafna- og þéttbýlissvæðanna
miklu, við sunnanverðan Faxa-
flóa.
Aður er minnst á gesta-
komurnar miklu, sem af þessu
leiddi.
En þarna var öllum tekið jafn
opnum örmum og iöuglega nótt
eftir nótt gengið úr rúmi fyrir
þreyttu og hröktu ferðafólki.
Og oft var það, ef komið var
austan, að þess var farið á leit
við Gljúfurholtsfólk, að fá
lánaðan mann og hest, til halds
og trausts, vestur yfir Hellis-
heiði. Fljótt þótti mjög tiltæki-
legur til þeirra hluta, bónda-
sonurinn ungi, Þóroddur, ratvis
i þokunni, úrræðagóður og hress
i tali, þótt eitthvað mótdrægt
henti.
Suma tima árs fór Þóroddur
til sjóróðrV svo sem gert hafði
faðir hans 1 heilan mannsaldur.
A þriðja tug aldarinnar
fluttust þau Gljúfurholtshjón til
Hafnarfjarðar, og Þóroddur
þeim nokkurn veginn samtimis,
enda virtist svo, sem hann mæti
meira að vera og vinna þeim
sem mest, heldur en að hraða
sér ! að stofna eigið heimili.
Þó kom þar, árið 1934, að
hann staðfesti ráð sitt. Lifsföru-
nautur hans var Guðbjörg E.
Einarsdóttir, sem kenna má við
Merkines i Höfnum.
Þar hallaðist ekki á um ósér-
hlifnina, og eru milliliðirnir ekki
margir um lýsingu á þvi, þar
sem faðir minn stóð við slátt
með Þóroddi i ölfusforunum en
móðir mín stóð við hlið Guð-
bjargar við fiskþvott á Lang-
eyrarmölum.
Þóroddur kom upp, ásamt
Guðmundi bróður sinum,
vönduðu steinhúsi og allstóru, á
þeirra tima mælikvarða, Suður-
götu 21, og má það teljast stór-
virki, eins og allt var i pottinn
búið, ef nota má svo hversdags-
legt orðaval i minningargrein.
Þar var svo heimili Þórodds
tii æviloka og þar býr Agúst son-
ur hans. Hann lærði húsgagna-
smiði,en hefur auk þess verið
mikið á sjó.
Mikill harmur var að Þóroddi
kveðinn, er hann missti konu
sina, hinn 5. mars 1952. önnur
börn þeirra hjóna eru Gissur,
húsgagnabólstrari, kvæntur
Báru Guðbjörnsdóttur og tvi-
buri við hann, Rannveig, gift
Rafni Sigurðssyni, forstjóra
Hrafnistu. Þessir tviburar eru
eldri en Agúst, en yngst er Ingi-
björg Elisabet, gift Þóri
Sigurðssyni. Þau búa á Akra-
nesi, en Gissur er æði langt
fjarri, þ.e. i Astraliu. Stjúpsyni
sinum, Stefáni Rafni, reyndist
Þóroddur sem besti faðir og féll
vel framtaksvilji hans og
stjórnmálaskoðanir.
Þóroddur fylgdi alla tið Al-
þýðuflokknum að málum.
F'yrstu ár sin i Hafnarfirði
vann hann almenna verka-
mannavinnu.
Hann vann svo við byggingu
Raftækjaverkssmiðjunnar þar
1937, varð þar starfsmaður og
skipti ekki um vinnustað upp frá
þvi. Hann átti þvi ekki ýkja
langt til vinnu, og enn styttra til
kirkju og notfærði sér oft hið
Framhald a bls. 4
Hafnarfjarðar Apótek
Opið öll kvöld til kl. 7
Laugardaga til kl. 2
Helgidaga kl. 2 til 4.
HÚSEIGNIR
veuusunoii O Clfin
SIMI2S444 & Ol%l“
BLOMAHUSIÐ
simi 83070
Skipholti 37
Opið til kl. 21.30.
Einnig laugardaga
og sunnudaga.
sagði: Þau þurfa sam-
úð yðar og velvild, svo
að hugur þeirra fyllist
ekki beiskju og hatri,
þvi þeim er mikil nauð-
syn að geta varðveitt
hið barnslega hugarfar
og hina fersku undrun
gagnvart sköpuninni,
sem þeim er meðfædd.
Erlingur E. Hall-
dórsson þarf alla sam-
úð, þvi þegar hann
skrifar Minkana er
honum mikið niðri fyrir
— en allt um það verð-
ur penni hans ekki það
vopn er hann vill.
Leikritið er svo
mengað táknmyndum
og máli, að ég er efins
um, að hugmyndir
höfundar komist allar
til skila, nú og kannski
ætlast hann ekki til
þess. Hann teflir fram
óljósum persónum en
einna sönnust er þó
Grima gamla Guðrún-
ar Stephensen og hygg
ég að þar sannist það
sem sagt er, að góð
leikkona geti bjargað
vondu leikriti. Eru
Minkarnir þá vont leik-
rit? Það hygg ég og
leiðinlegt er það. Mis-
langar predikanir, eða
kannski er það allt
þetta tal um hersetuna
og ihlutun erlendrar
þjóðar, og svo stillir
höfundurinn þessu
fram eins og gesta-
þrautum. Maður spyr
sig aftur og aftur:
Hvað er maðurinn að
fara? Hvað meinar
hann nú? Gallinn er sá,
að maður hættir loks að
spyrja, begar heim
er komið er ekkert eftir
nema svolitið ergelsi
og það er horfið að
morgni. Skuggamynd
Bertholt Brechts er
eins og flugdreki i
bandi E.E.H. og ekkert
dugar. Mér finnst
leikarar berjast von-
lausri baráttu við per-
sónumyndir og það
verð ég að segja, að
Jón Sigurbjörnsson átti
Jónas Jónasson
í leikhúsinu:
samúð mina alla og
mikla aðdáun, er hann
komst lifandi frá ein-
hverju lengsta eintali,
sem ég hefi heyrt á
leiksviði. Meðal leik-
enda eru fleiri, er berj-
ast hinni góðu baráttu,
vil ég nefna Sigurð
Karlsson og Helgu
Stephensen, nöfnu
hennar Bachmann og
Karl Guðmundsson og
Kjartan Ragnarsson.
Þorsteinn Gunnars-
son hefur unnið vand-
virknislega að
uppsetningu leiksins,
Atli Heimir leggur til
tónlist og leikhljóð, en
allt kemur fyrir ekki.
Leikmyndir Steinþórs
Sigurðssonar einhvern-
veginn daufar —
eðakannski er það bara
vegna þess hve mér
leiddist.
Leikfélag Reykjavik-
ur á engar sérstakar
þakkir skyldar og leik-
ritið best geymt eins og
það varM bók.
t verkfallinu fékk
undirritaður boðsmiða
að sýningu íslenska
dansflokksins ásamt
Listdansskóla Þjóð-
leikhússins.
Dansflokkurinn er
nýstofnaður og kom nú
fram með Ballett, sem
sýnir daglegar æfingar
listdansara og svo
skemmtilegan ballett,
„Eldtröllið” eftir Allan
Carter, fluttur undir
hans stjórn. Tónlistin
er eftir Áskel Másson
og leikin af honum
ásamt Gunnari Egils-
syni og Rúnari
Georgssyni.
Mikill fjöldi dansara
kom fram á misjöfnum
aldri og á ýmsum
þroskastigum. Með
starfi hjónanna Allan
Carters og Julia Claire
er nú markvisst unnið
að þvi að láta rætast
langþráðan draum is-
lenskra dansara: l)m
virkan flokk atvinnu-
dansara.
ÞAÐ BORGAR SIG
AÐVERZLA IKRON
Dúnn
í GUCTIBflE
/imi 84400
0
Fimmtudagur 16. maí 1974.