Alþýðublaðið - 25.11.1974, Síða 5

Útgefandi: Blað hf.
Ritstjórar: Freysteinn Jóhannsson (ábm.)
Sighvatur Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Fanney Kristjánsdóttir
Aðsetur ritstjórnar: Skipholti 19, simi 28R00
Auglýsingar: Flverfisgötu 8—10, sími 28660 og 14906
Afgreiðsla: Hverfisgötu 8—10, simi 14900
Prentun: Blaðaprent
Styrkur jafnaðarstefnunnar
Jafnaðarstefnan er i senn hugsjón og hag-
kerfi. Hugsjón hennar er sú að skapa nýjan
heim, þar sem lýðræði, frelsi og virðing fyrir
mannlegum lifsverðmætum eru undirstöður
þjóðskipulagsins og velferðarrikið er áfangi á
þessari braut. 1 samræmi við þessa hugsjón hef-
ur jafnaðarstefnan mótað ákveðna aðferðar-
fræði—lagt linurnar um, hvernig ná megi þessu
markmiði m.a. með þvi að beita ákveðnum að-
ferðum til hagstjórnunar. Þessi aðferðafræði
jafnaðarstefnunnar er ekki blind kennisetning,
úthugsuð og frágengin i eitt skipti fyrir öll eins
og t.d. fræðikenningar Marxista og kommúnista
um, hvernig stjórna eigi landi, heldur er hún
stöðugt til endurskoðunar til samræmis við
breyttar aðstæður og breytta tima. Þess vegna
hafa t.d. allir jafnaðarmannaflokkar i Vest-
ur-Evrópu endurskoðað stefnuskrár sinar með
reglulegu millibili. Slik endurskoðun fór t.d.
fram i upphafi sjöunda áratugsins — hófst hjá
jafnaðarmannaflokknum i Vestur-Þýskalandi
og stuttu siðar hjá jafnaðarmannaflokkunum á
Norðurlöndum og annars staðar i Vest-
ur-Evrópu og jafnaðarmannaflokkurinn á fs-
landi, Alþýðuflokkurinn, fylgdist mjög náið með
þessari þróun og varð meðal hinna fyrstu i Vest-
ur-Evrópu, sem endurskoðaði stefnuskrá sina
með þessum hætti. Hin endurskoðaða stefnu-
skrá Alþýðuflokksins var samþykkt á aukaþingi
hans árið 1964.
Frá þvi þessar endurskoðanir fóru fram á
stefnuskrám jafnaðarmannaflokkanna i Vest-
ur-Evrópu hafa mörg tiðindi gerst i samfélags-
málum i heiminum — aðstæður, sem áður voru
næsta óþekktar hafa risið upp og mörg vanda-
málanna, sem við var að etja, hafa verið leyst
að verulegu leyti. Hinar nýju aðstæður, sem
myndast hafa, hafa gert það að verkum, að
jafnaðarmenn telja, að nú sé timabært að
endurskoða enn á ný aðferðafræði sina með það
að markmiði að jafnaðarstefnan finni nýjar
lausnir á nýjum vanda og geti sem best svarað
kalli hins nýja tima. Þannig er t.d. hafin fyrir
skömmu endurskoðun á stefnuskrá jafnaðar-
mannaflokksins i Sviþjóð og aðrir jafnaðar-
mannaflokkar i Vestur-Evrópu ræða nú stefnu-
skrármál sin og yfirvega breytingar.
Einn af þessum flokkum er Alþýðuflokkurinn
islenski. Þótt hann sé ekki stór flokkur, eins og
flestir jafnaðarmannaflokkar nágrannaland-
anna eru, þá fylgist hann ekki siður með nýjum
viðhorfum i stjórnmálum, en þeir — eins og best
má marka af þvi, að hann hefur ávallt verið
meðal fyrstu jafnaðarmannaflokka Evrópu,
sem endurskoðað hafa aðferðafræði sina i ljósi
breyttra tima. Og nú um þessar mundir fer
fram á vegum hans sams konar endurskoðunar-
og uppbyggingarstarf og hinir stóru bróður-
flokkar hans i nálægum löndum ýmist hafa þeg-
ar hafið eða eru að undirbúa.
Styrkur jafnaðarstefnunnar er sá, að hún
bindur sig ekki við aðferðafræði, sem mótuð var
fyrir langa löngu við allt aðrar aðstæður en nú
eru. Grundvallarboðskapur jafnaðarstefnunnar
um frelsi, jafnrétti og bræðralag er ávallt sá
hinn sami, en jafnaðarmenn vilja beita þeim að-
ferðum til þess að ná þvi markmiði, sem best
eiga við hverju sinni. Einmitt þess vegna er
jafnaðarstefnan sifellt i nýsköpun — sifellt i
endurnýjun, þótt sjálfur innsti kjarni hennar sé
ávallt einn og samur. Sá er styrkur jafnaðar-
stefnunnar.
ELÍAS KRISTJÁNSSON:
fSLENSKA ORKAN
FYRIR fSLENDINGA
Ollum hugsandi mönnum er nú
ljóst, að horfur i efnahagsmálum
heimsins hafa breyst mikið á sið-
ustu árum. Aratugurinn 1960-1970
einkenndist af mikilli bjartsýni og
auknum hraða hagvaxtarhjólsins
I þvl sem næst öllum menningar-
rikjum, en þessi áratugur virðist
ætla að einkennast af svartsýni i
sömu rikjum og vakti m.a. mikla
athygli útgáfa Rómarklúbbsins á
bókinni.^Limits of Growth”, sem
spáði algeru hruni allra þátta
þjóðlífsins um og eftir aldamótin
næstu, ef neysla og mannfjölgun
héldu áfram að vaxa eins og und-
anfarið.
Þegar svo olíukreppan skellur
yfir eftir Yom Kippur striðið
kemur fyrsti alvarlegi afturkipp-
urinn. Þess má, geta, að oliuverð
hefur hækkað frá 1960 um 547%
eða frá $1.70 tunnan i 9.40 i Saudi
Arabiu og i $14.65 i Liberiu. Við-
brögð vesturlanda við þessum
hækkunum urðu auðvitað þau að
farið var að leita að oliu á hinum
óliklegustu stöðum og mikið hefur
fundist, en gallinn er sá, að flest-
allar þessara nýju oliulinda verða
dýrar I vinnslu, annaðhvort djúpt
i hafi, djúpt I jörðu eða á erfiðum
landsvæðum og hafa sérfræðing-
ar giskaðá,að þaðmunikosta um
10$ að vinna hverja tunnu af
Norðursjávaroliu, en til saman-
burðar 30 cent i Soudi Arabiu, 60
cent i Venezuela og 3 dollara
hverja tunnu i Bandarikjunum.
Þannig að það má öruggt teljast
að þótt heimsmarkaðsverð á oliu
eigi eftir að lækka eitthvað frá þvi
sem nú er, verður það aldrei i lik-
ingu við það verð, sem var þegar
alþjóðlegu oliuauðhringarnir
réðu þessu frá upphafi til enda.
Kjarnorkan og
álsamningurinn
Svo var það þátturinn um
kjarnorkuna og álsamninginn.
Þegar islenska rikisstjórnin og
stjórnmálamennirnir voru að
keppast um að sannfæra okkur
um að við værum að missa af
lestinni i orkumálum vegna hinn-
ar ódýru kjarnorku, þvi i raun
bentu allar aðstæður til þess.
En um 1969 varð ljóst, að það
var stór ljóður á kjarnorkunni.
Bretar urðu þá m.a. að draga úr
framleiðslu kjarnavera sinna um
25% vegna ýmissa ófyrirséðra
hliðarverkana, sem gerðu það að
verkum, að kjarnaverin voru ekki
lengur samkeppnisfær við aðra
orku, svo sem vatn, oliu og kol.
Siðan hafa mörg vandamál kom-
ið upp, sem langan tima getur
tekið að leysa, og sennilega ekki
öðruvisi en með miklum tilkostn-
aði.
Þetta varpar nokkru ljósi á þá
staðreynd, að staða okkar i orku-
málum er allt önnur nú, en þegar
við vorum að lokka til okkar
Alusuisse með algeru undirboði á
orku. Ég vildi þvi að við skoðuð-
um stöðu okkar tslendinga við
þessar nýju aðstæður.
Virkjanleg orka
Fyrstu landmámsmenn okkar
sáu strax að hér voru vatnsföll
stór sem sagði þeim, að hér væri
land mikið. Landnámsmenn sam-
tiðar okkar hafa séö að hér er
orka mikil.
Nú sem stendur eru notaðar i
landinu 2300 Gw stundir á ári en
hægt er af hagkvæmnisástæðum
að virkja vatnsorku til viðbótar,
sem nemur 20000 Gw st. á ári, en
1973 notuðu Álverksmiðjan,
Áburðarverksmiðjan og Se-
mentsverksmiðjan til samans
1400 Gw st. á ári, sem þýðir, að
hægt væri að reka 20 slikar verk-
smiðjur á vatnsorkunni einni
saman.
Aætlað er að hægt sé að virkja
jarðhita, sem svarar 77000 Gw st.
á ári til viðbótar við það, sem fyr-
ir er, sem I þessu samanburðar-
dæmi þýðir 55 slikar verksmiðjur
til viðbótar, samtals 75 álverk-
smiðjur, 75 sementverksmiðjur
og 75 áburðarverksmiðjur af
þeirristærð, sem þær voru 1973.
Þetta er auðvitað gróft saman-
burðardæmi, en sýnir þó, að ef
þessu yrði öllu stungið I samband
með þeim hraða, sem Jóhannes
Nordal seðlabankastjóri óskar,
þ.e.a.s. ein stórvirkjun á 2ja ára
fresti a.m.k. mundi það kalla á
stórfelldan innflutning vinnuafls
á skömmum tima, þvi okkar orku
yrði að breyta i efni innanlands,
þvi hún er illflytjanleg yfir út-
höfin, ekki eins og olian, sem r-r
hvað auðveldast aö flytja sjó-
leiðis.
Það er lika löngu ljóst að við
verðum að fara að einhverju
marki út i stóriðju i samvinnu við
erlenda aðila tií að renna fleiri
stoðum undir atvinnulif okkar og
til að hafa möguleika á að taka á
móti ungu fólki, sem í vaxandi
mæli er að koma frá allskonar
tækninámi og veita þvi starf við
sitt hæfi, i framleiðslugreinum,
þvi þjóðfélagið getur ekki staðið
undir þvi, að taka alla þessa hópa
i þjónustugreinar og byggingar-
iðnað, eins og verið hefur að
mestu leyti til þessa. Ég læt mér
nægja að rökstyðja þennan þátt
málsins með þvi t.d. að vitna i
hugarfarsbreytingar fyrrverandi
iðnaðarmálaráðherra Magnúsar
KjartanSsonar, frá þvi að ál-
samningurinn var gerður og
þangað til hann sjálfur hélt á
málum og talaði um iðnbyltingu.
Þá kem ég að reynslu annarra V-
Evrópuþjóða i innflutningi á
vinnuafli.
,,Innrás”
erlendu verkamann-
anna
A áratugnum 1960-1970 flæddu
um 11 milljónir erlendra verka-
manna og áhangenda þeirra yfir
Vestur-Evrópu, aðallega frá S-
Evrópu og N-Afriku, og hefur
þessi hópur verið stundum kall-
aður af félagsfræðingum 10. þjóð
Efnahagsbandalagsins, en sam-
tals myndu þeir vera 6. stærsta
þjóð bandalagsins, eða næst á eft-
ir Hollendingum.
1 af hverjum 16 vinnandi
mönnum i V-Evrópu er útlending-
ur.
Vestur-Þjóðverjar hafa nú tek-
ið upp takmarkanir á innflutningi
verkafólks, en áður en það varð,
komu 600 þúsund til 1 milljón
nýrra verkamanna árlega til
landsins. t Tyrklandi einu eru
rúmlega 1 milljón verkamanna á
biðlista til að fá vinnu erlendis og
Sameinuðu þjóðirnar hafa áætl-
að, að við óbreytt ástand gætu
orðið um 22 milljónir útlendra
verkamanna i V-Evrópu i fram-
tiöinni.
Innfluttu verkamennirnir fóru
helst i óþverralegustu og verst
greiddu störfin. Sem dæmi má
nefna, að i samsetningarverk-
smiðjum er erlendur vinnukraft-
ur á bilinu 40-50% og i hreinsunar-
deildum allt að 100%. Arið 1973
var hundraðshluti erlenda vinnu-
aflsins i V-Evrópu sem hér segir:
Frakkland 8.3%, Swiss 30.2%,
Beneluxlöndin 4,6%, V-Þýskaland
8.7%, Danmörk 1.7%, Noregur 1.2
og Sviþjóð 5.6%. Til samanburðar
má geta þess að, við tslendingar
þyrftum að hafa um það bil 5000
útlenda verkamenn til að hafa
sama hundraðshluta og Sviþjóð.
Félagslegar afleiðingar
Allur þessi mikli innflutningur
verkafólks hefur haft i för með
sér mjög alvarlegar félagslegar
afleiðingar. Skoðanakannanir
sýna, að V-Þjóðverjar álita út-
lendingana hættulega og hávaða-
sama. Slagorð hafa verið máluð á
Ibúðir verkamannanna i Frakk-
landi t.d. „Marseille á ekki að
verða önnur Harlem” og i Brussel
hangir viða mynd á götuhornum,
sem sýnir hörundsdökkan mann
gera árás á unga hvita stúlku og
undir stendur,,styðjiðlögreglu yð-
ar” og i Rotterdam hafa óknytta-
belgir kveikt i ibúðarhúsum er-
lendu verkamannanna. 1 Eng-
landi þarsem innflutningurverka
fólks er að visu af öðrum toga
spunninn, hefur ihaldsþingmað-
urinn Enoch Powell lýst fyrirbær-
inu á þann hátt, að Bretland væri
upptekið við að hlaða sinn eigin
bálköst og okkur eru öllum I
fersku minni fréttirnar um sið-
ustu útlendingahaturs-þjóðarat-
kvæðagreiðsluna i Sviss.
Auðvitað verða viðbrögð út-
lendu verkamannanna á sama
hátt bitur og hatursfull og I
gremju sinni segja þeir, að þeir
séu meðhöndlaðir, sem 3. klassa
fólk og séu i raun, negrar Evrópu.
Ekki eru þó verkamennirnir
alveg án ástar, það kom m.a.
fram i svissnesku þjóðaratkvæða-
greiðslunni, að stór-kapitalist-
arnir hafa á þeim miklar mætur,
a.m.k. meðan þeir eru ungir og
hraustir. En þessir verkamenn
eru i raun, með dugnaði sinum,
ósérhlifni og lágu kröfugerðum,
undirstaðan að velmegun V-
Evrópu á siðustu árum.
Og nú, þegar farið er að bera á
samdrætti og heimamenn vilja
fækka útlendingunum, segja
kapitalistarnir, að efnahagur
þjóðanna hrynji i rúst, ef þeírra
njóti ekki lengur við. Glöggt er
dæmið frá Sviþjóð, er tala at-
vinnulausra var að nálgast
100.000 markið þá vildu atvinnu-
rekendur fá innflutta 35.000 menn
til viðbótar.
Miöað við
þarfir þjóðarinnar
Þegar svo félagslegu vanda-
málin hafa hlaðist upp að þvi
marki sem félagsfræðingar hafa
kallað „þröskuld þolinmæðinn-
ar”, byrjar hið opinbera i þessum
löndum að takmarka innflutning
verkafólks, með ýmsum sköttum
og gjöldum. T.d. má nefna, að
Volvo þarf að borga sem svarar
1500 kr. á framleiddan bil til
menntunar erlendra verka-
manna, en þetta er vist eina
mannúðlega hindrunarráðstöfun-
in I allri V-Evrópu.
Vitað er nú að við þessar
breyttu aðstæður i orkumálum
munu margar fyrirspurnir og til-
boð um samvinnu i stóriðju liggja
fyrir hjá Iðnaðarráðuneytinu.
Min niðurstaða er sú, að við ts-
lendingar ættum að stefna að þvi
i iðnaðarmálum að nota sem
flestar orkueiningar á hverja
mannstund og uppbyggingu iðn-
aðarins verði ekki hraðað meira,
en innlendur vinnukraftur ræður
við.
Auglýsið í Alþýðublaðinu:
sími 28660 og 14906 ;
O
Þriðjudagur 26. nóvember 1974.