Alþýðublaðið - 03.09.1976, Blaðsíða 4

4
Föstudagur 3. september 1976 bÍaSld1
19. september nk. verða
kosningar í Svíþjóð og
verður Ijósara eftir því
sem nær dregur kjördegi,
að baráttan milli jafnaöar-
mannastjórnar Palmes og
borgaraf lokkanna verður
geysihörð. Spurningin sem
nú brennur á allra vörum
þar í landi er þessi: Tekst
ja f naðarmannastjórninni/
studdri af kommúnistum
(VPK) að halda velli, eða
heppnast Miðflokknum,
„Alþýðu"f lokknum og
Hægfara sameiningar-
flokknum (Moderata
Samlingspartiet — gamli
Hægri f lokkurinn með nýju
nafni) að tryggja sér
borgaralegan meirihluta á
sænska ríkisþinginu?
Eftir siðustu kosningar, áriö
1973, kom upp þaö ástand á
þinginu, að stjórn og stjórnarand-
staða höfðu sama þingmanna-
fjölda 175-175. Þetta hefur gert
það að verkum að oröið hefur
undir nokkrum kringumstæðum
að varpa hlutkesti um ákveðin
mál og jafnvel hafa ný lög verið
ákveöin með þvi að draga um þaö
hvort þau hlytu samþykki eða
ekki. Og jafnvel þótt þetta fyrir-
komulag hafi gengiö þolanlega
hjá þessum nágrönnum okkar
siðustu þrjú árin, virðast þeir
ekki hafa hugsað sér að svona
ástand gæti skapazt aftur þvl nú
hefur þingmannatölu verið breytt
i 349 úr 350.
Stærðfræðin
Menn velta þessa dagana mikið
vöngum i Sviþjóö um úrslit
komandi kosninga. Það er ljóst,
að borgaraöflin fá meirihluta á
rikisþinginu ef þeir flokkar þrlr
fá samtals 48.5 af hundraði at-
kvæöa. Fái hins vegar jafnaðar-
menn og kommúnistar samanlagt
48,5 prósent, er Palme öruggur
sem forsætisráðherra næstu þrjú
ár til viðbótar. Fái VPK 4,1
prósent verða jafnaðarmenn aö
útvega að minnsta kosti 44,5
prósent I púkkið. Ef hins vegar
VPK fá 4,5 af hundraði nægja
jafnaðarmönnum 44,1 prósent.
Thorbjörn Faldin: Passið ykkur á miðstjórnar-
valdi, skrifræði og þverrandi lýðræði sósialísks
stjórnarfars.
Dregur að þingkosningum í Svíþjóð:
Þetta er stæröfræöilega hliðin á
vangaveltunum I stuttu máli. Á
venjulegu mæltu máli þýðir þetta
að ef kommúnistar fá það
atkvæðamagn sem búizt er við á
Norrlandi, þá veröur þaö það lóð
sem skapar stjórn Palmes aö
minnsta kosti eins atkvæðis
meirihiuta.
Kommúnistahræðslan
Sænsku kosningarnar nú eru I
raun kosningar um stjórnmála-
kerfi. Þær snúast um sóslalisma
eöa ekki sósialisma. Meö öðrum
orðum eru þær kosningar milli
hugmyndafræðilegra fylkinga.
Hinir þrlr leiðtogar borgara-
flokkanna, Thorbjörn Faldin frá
Miöflokknum, Per Ahlmark hjá
,,Alþýðu”flokknum og Gösta
Bohman frá Hægfara
sameiningarflokknum, hafa nú
meö samstilltu átaki kallað fram
þjóðnýtingardrauginn. Og i
Sviþjóö er þegar fyrir
„kommúnistahræösla” sem gæti
á skömmum tima tekið á sig
sams konar mynd og sú sem
herjar Bandarikin og hefur gert
undanfarna áratugi.
Kosningarnar snúast sem sagt
um hugmyndafræði, en þær
snúast einnig um jaröbundna
stefnu I efnahagsmálum. Og það
er einmitt efnahagsstefnan sem
er helzta tromp jafnaöarmanna I
Efnahagsmálin eru
helzta tromp Palmes
þessum þingkosningum. Stjórn
Palmes hefur tekizt að halda
Sviþjóð I efsta sæti 1. deildar-
keppni alþjóðaefnahagsmála. A
meðan aðrar vestrænar þjóöir
hafa átt I mestu vandræðum á
efnahagssviðinu hefur Sviþjóð
tekizt aö halda stööugt upp á við.
Iðnaöarverkamenn hafa fengið
kjör sln stórbætt og sama máli
gegnir um aðrar stéttir þjóð-
félagsins. Segja má að það hafi
kostað mikla verðbó'lgu én' þvl
gleyma kjósendur þegar Strang
fjármálaráðherra býöur þeim I
sjónvarpsheimsæokn á skattstofu
rikissin, svo þeir geti af eigin
raun kynnzt fjármagnsskipting-
unni I þjóðfélaginu — I litum.
Hægri leiðtoginn Gösta Boh-
man hefur sprengt stærstu kosn-
ingasprengjuna til þessa. Hann
bauðst til að veöja við iönaöar-
Sprengjutilræði við
Assad forseta
Sýrlenskir byltingarsinnar
sem andstæðir eru Ihlutun sýr-
lendinga I borgarastyrjöldina i
Libanon, hafa gert tilraun til aö
drepa Hafes al-Assad Sýrlands-
forseta meö sprengju, að þvi er
sýrlenzka útvarpiö segir. Það
var fréttastofan MENA I
Egyptalandi sem skýrði frá
þessari frétt sýrlenzka útvarps-
ins á sunnudaginn var.

iÉÉkihu. k'v ’ < <' * >, V
I 1
mHMHIB
Gösta Bohman formaður hægrimanna tapaði veðmáli sínu viö
verkamenn en hefur ekki enn greitt veðmálsféö.
verkamenn um efnahagsmál.
Bohman hélt þvi fram að þessir
verkamenn hefðu engar kjara-
bætur fengið i raun og veru á
þessum áratug. Þúsundir verka-
manna tóku þessu veðmáli og
söfnuðu fé I sjóö til þess. Það kom
i ljós að Bohman hafði reiknað
dæmið vitlaust og það sem sýnu
er verra: hann hefur enn ekki
reitt veömálsféö af hendi til
verkamannanna.
Gösta Bohman hafði áður en til
þessa veðmáls kom þótt öruggur
um fjármálaráðherraembættið I
borgaralegri stjórn ef hún yrði
mynduð að loknum kosningunum.
En nú spyr Strang kjósendur og
reyndar Bohman sjáifan einnig:
,,Er hægt að treysta manni sem
ekki greiðir einu sinni veðmáls-
skuldir sinar, til aö vera fjár-
málaráðherra i Sviþjóð?”
í raun og veru er þaö sænska
alþýöusambandiö sem kastaö
hefur þrætueplinu inn á hinn póli-
tiska leikvöll I Sviþjóð. Þaö er
efnahagssérfræöingur alþýðu-
sambandsins, Rudolf Meidner,
sem með uppástungu sinni um,
launajöfnunarsjóð hefur hleypt
lifi I umræðum um efnahagslegt
lýðræði og þjóðnýtingu. Þvi er
jafnvel haldiö iram af þeim sem
fylgjast náiö með sænskum
stjórnmálum, að aöalpersónur
komandi kosninga heiti ekki Olof
Palme, Thorbjörn FSldin, Per
Ahlmark eða Gösta Bohman.
Kosningarnar hafi ekki upp á að
bjóða nema eina aöalpersónu og
hún heiti Rudolf Meidner.
Meidner hefur verið leiöandi I
efnahagsm áladeild sænska
alþýðusambandsins siöan 1971 og
á þingi sambandsins I júni sl.
voru hugmyndir hans sam-
þykktar sem afgerandi tillögur
um sameiginlega fjármagns-
bindingu meö tilstilli launa-
jöfnunarsjóðs. Þetta þýðir að I
framtiðinni skuli atvinnutæki
Sviþjóöar ekki vera i einkaeign
heldur sameiginleg eign allra
launþega. Fyrirtækin skulu eins
og nú stjórnast af forstjórum og
stjórnum, en i stjórnum fyrir-
tækja framtlðarinnar skal skipt á
núverandi hlutafjáreigendum og
fulltrðum verkafólks.
Rikisstjórnin hefur sett á lagg-
irnar nefnd til aö kanna spurn-
inguna um efnahagslegt lýöræði.
En ijóst er að árangur þeirrar
könnunar litur ekki dagsins ljós
fyrr en i fyrsta lagi áriö 1979 og
jafnaðarmenn hafa út frá þvi
haldið fram, aö málið sé ekki
brennandi og reyna sem mest
þeir mega að halda þessu efna-
hagslega sprengiefni Meidners
utan kosningabaráttunnar.
Kjósendur fá þó tækifæri til að
taka afstöðu til efnahagsstefnu
rikisstjórnarinnar og stefnu
alþýðusambandsins um launa-
jöfnuö i kosningúnum 1979 og
siðar. Sú staðreynd'að Meidner er
svo þýöingarmikiil við komandi
kosningar er annars vegar vegna
þess hve hugmyndir hans eru
byltingarkenndar og hins vegar
vegna þess, að þetta er i fyrsta
sinn sem sænska alþýöusam-
bandið stendur einhuga aö baki
tillögum um afnám einkaeignar-
formsins.
Pappírskarfan
Vinstriflokkurinn kommúnist-
arnir vill ganga enn lengra en
Meidner. Það nægir ekki að leiða
til lykta hugmyndir hans, segir
VPK. Þótt það sé gert, finnst
samt i þjóðfélaginu fjármagn,
sem verður aö færast til saméigin
legrar neyzlu þegnanna i ein-
hverri mynd.
Per Ahlmark formaður
,,Alþýðu”flokksins hefur stutt og
laggott visað tillögum Meidners
beina boðleiö I pappirskörfuna.
Miðflokkurinn varar alvarlega
viö miðstjórnarvaldi og skrifræði
sósialisks þjóöfélags samfara
þverrandi lýöræði. Gösta
Bohman frá Hægfara
sameiningarflokknum hefur aftur
á móti ekki veriö mjög lánsamur i
umræðum sinum um efnahags-
málin, eins og rakiö var hér aö
framan, og litið látið I sér heyra á
þeim vettvangi eftir að veðmáliö
fræga tapaðist.
(Endursagt —hm)