Alþýðublaðið - 03.09.1976, Blaðsíða 6

Föstudagur 3. september 1976
ðu-
«a
Viðtal við Björn Jónsson, forseta ASI, sem á 60 ára afmæli í dag:
ÞETTA ER
MERKISÁR,
1916
Björn Jónsson forseti
Alþýðusambands fs-
lands, er 60 ára i dag. t
tilefni dagsins heimsótti
blaðamaður Alþýðu-
blaðsins Björn og átti
við hann viðtal. Að visu
er það rétt, að lands-
menn þekkja mikið til
Björns Jónssonar, enda
hefur hann gegnt ýms-
um mikilvægustu
ábyrgðarstörfum hér-
lendis um langt árabil.
Öll mín hugsun
og allt mitt starf
bundið einu
áhugamáli
Björn segist i raun og veru, ein-
ungis eiga eitt áhugamál. Svo
bætir hann viö: „Og ég hef verið
bundinn við það. 011 min hugsun
og allt mitt starf hefur verið
bundin við það frá upphafi.”
Þetta áhugamál Bjöms er að
sjálfsögðu verkalýðsbaráttan.
„Eg hef aldrei álitið mig
stjórnmálamann. Ég hef verið
verkalýðsfélagsmaður. Onnur af-
skipti, sem hafa tengst pólitik
hafa verið afleiðing þess en ekki
frumorsök.”
Eins og margir aðrir sem alizt
hafa upp 1 verkalýðsstétt var
Björn Jónsson mjög ungur þegar
hann fór að hafa afskipti af bar-
áttumálum verkalýðsins. A árun-
um milli fermingar og tvitugs
byrjaði hann fyrir alvöru að taka
þátt i verkalýösbaráttunni. A
þessum árum var verkalýðs-
hreyfingin klofin á Akureyri og
ástandið allt nokkuö erfitt og sér-
kennilegt.
Björn var meðal þeirra manna
sem tókst að sameina verkalýðs-
hreyfinguna á Akureyri og gera
hana að þvi' afli, sem hún hefur
verið æ síðan. Björn var þá strax
kjörinn i varastjórn félagsins, en
árið 1946tók hann viö formennsku
Verkamannafélags Akureyrar og
var formaður þess, og siðan
Einingar, samfellt til ársins 1971
eða 1 25 ár.
Þá var Björn forseti Alþýðu-
sambands Noröurlands i sjö ár og
i stjórn ASN frá stofnun, þ.e. frá
1947. Björn hefur átt sæti i stjórn
ASl frá 1952. Hann var kjörinn
varaforseti 1968 og svo forseti
1971. Hefur Björn gegnt þvi starfi
siðan að undanskildu þvi timabili
erhann gegndi ráöherraembætti.
Björn hefur setið á Alþingi I 18
ár frá 1946 til 1974. Þá var Björn
ritstjóri Verkamannsins á Akur-
eyri, bæjarfulltrúi þar frá 1952 til
1958 þar af fjögur ár í bæjarráöi.
Veðráttan hefur
áhrif á hugarfar
manna
Björn flutti alfarið til Keykja-
vikur 1974 en hafði reyndar þar
áður átt vetursrtu i höfuðborginni
aUan þann tima er hann sat á
þingi.
,,Ég átti afskaplega erfitt með
að sætta mig við vetursetu hér I
Reykjavik. Eftir svona 15 ár tókst
mér svona sæmilega að verða
sáttur við það hlutskipti. Núna
kann ég orðið nokkuö vel við mig
hér. Að visu sakna ég norðlenzku
veöráttunnar. Ég held að góð
veiörátta og faUegt umhverfi hafi
sitt að segja upp á hugarfar
manna. Það er þvi ekkert undar-
legt þótt menn sakni þeirrar
veðursældar, sem maöur ólst upp
við frá blautu barnsbeini og þyki
rigningin heldur leiðinleg.”
Eftir nokkurthlé leit Björn upp
og sagöi: „Enda þó held ég nú
oröið að ég vildi ekki skipta á
snjóþyngslunum fyrir noröan að
vetrinum og vUdi þá jafnvel
heldur hafa rigninguna héma.”
í prófum á
daginn og
verkfallsvakt á
nóttinni
„Það er mjög margt minnis-
stætt úr verkalýðsbaráttunni,
átök ýmisskonar og verkfóll. Mér
er t.d. ákaflega minnisstætt
fyrsta verkfallið.sem égtók þátt i.
Þaövar sjómannaverkfaUiö 1935.
Þá stóð svo á aö ég var að taka
stúdentspróf. Ég var i prófum á
daginn og verkfaUsvagt á nótt-
inni.
Þetta var fyrsta árið sem
stærðfræðideild var starfrækt við
Menntaskólann á Akureyri. Viö
vorum þá aöeins fjórir nemendur
deildarinnar. Þaö hefur mikið
breytzt siðan þetta var.”
„Mér er mjög minnisstætt
þegar baráttan var hörðust i
verkalýðsmálunum bæöi á
kreppuárunum, þegar ég var
mjög ungur og jafnvel þegar ég
sem smá poUi laumaðist inn á
fundi. Ég gekk svo i hreyfinguna
straxog ég hafði aldur til og tæp-
lega það. Ég fór snemma að
skipta mér af þessum málum lika
pólitikinni.”
„Atökin verða manni minnis-
stæð vegna þess að i þeim er það
einmitt sem guUið skýrist i mönn-
um. Svo eru það mjög oft sterk
vináttubönd sem menn tengjast
þegar átökin eru hörð.”
Konur hafa
ávallt verið
sterkar í barátt
unni
„Konur hafa ávallt verið sterk-
ar i verkalýðsbaráttunni. Eftir að
verkalýðsfélögin á Akureyri voru
sameinuð urðu konur i meirihluta
i félaginu. Ég man t.d. eftir verk-
föUunum 1955. Þá var ég annan
daginn fyrir norðan að stjóma
verkfallinu og hinn daginn á
samningafundum. Þá var ekki
alltaf hægt að sofa mikið. Eina
nóttina áttum við von á verkfalls-
Björn Jónsson forseti ASl
brjótum úti á Hjalteyri. Við láum
þá á gólfinuniðri i verkalýðshúsi.
Svo kom að þvi að við þurftum að
fá mannskap tU að koma i veg
fyrir að skipið fengi afgreiðslu.
Ég hringdi i 37 menn. Allstaðar
svöruðu konur. Enginn karl-
maður svarar i sima klukkan 3
eða 4 á nóttinni. En þær sögðu aU-
ar: Við skulum drifa þá framúr
og eftir hálftima var komið fjöru-
tiu manna lið. Við tókum á móti
skipinu. Það er einmitt við slikar
aðstæðursem iljóskemur hverjir
duga i baráttunni.”
Þá var hægt að
beita menn
atvinnukúgun
— Er atvinnurekendavaldið
orðið samningsliprara en áður?
KVEÐJA FRA FORMANNI ALÞYÐUFLOKKSINS:
Björn Jónsson
sextugur:
Björn Jónsson, forseti
Alþýðusambands tslands, er
sextugur i dag. Hann á að baki
langan og viöburðarikan starfs-
ferU i verkalýðs- og stjórn-
máium, en stendur á hátindi
hvað snertir áhrif og ábyrgl,
eins og vera ber um oddvita al-
þýðusamtakanna I frjálsu vel-
ferðarrUci.
Björn kom fram á sjónarsvið-
ið sem harðduglegur forustu-
maður verkafólks á Akureyri og
gerði samtiUi þess að einum
sterkasta kjarna launþegasam-
taka á landinu. Þar nyrðra
hafði staðið vagga jafnað
arstefnunnar á Islandiog þaöan
höfðu komiö ýmsir merkustu
foringjar sósiölu flokkanna, svo
að á nokkrum kjarna var aö
byggja.
Björn hallaðist að Sóslalista-
flokknum á stjórnmálasviöinu
og varð frambjóðandi hans
nyrðra. Hlaut hann mikið fylgi,
bæði flokksins og ekki siður sem
persónulega viðurkenningu fyr-
ir störf hans og augljósa hæfi-
leika. Þaðan lá leiðin til sala
Alþingis.
Alkunn er sú saga, er
Hannibal VaUmarsson, frækinn
verkalýðsforingi úr öðrum
landshluta, gekk tU samstarfs
við sósialistaflokkinn og mynd-
aði Alþýðubandalagið. Það var
lengi vel ekki stjórnmálaflokkur
heldur lauslegt kosningabanda-
lag, en von Hannibals hefur án
efa verið, að lyfta þvi merki, er
gæti sameinað alla vinstrimenn
og verkalýðssinna á landinu. 1
innri átökum næstu ára lágu
leiöir þeirra Björns æ meir
saman, og svo fór aö lokum, að
þeir stóröu hlið við hlið I loka-
uppgjöri, er Hannibal viður-
kenndi, að draumur hans gæti
aldrei rætzt i samstarfi við þau
öfl, er mestu réðu i SósiaUsta-
flokknum. Leiddu þeir félagar
stóran hóp manna út úr Alþýðu-
bandalaginu og söfnuðu um sig
frekari Uðskosti til stofnunar
Samtaka frjálslyndra og vinstri
manna.
Samtökin unnu sigur, settu
tvo menn i ráðherrastóla og
virtust ætla að verða þriðji
verkalýðsflokkurinn i landinu,
þótt yfirlýst takmark þeirra
væri að sameina alla vinstri-
menn. Fóru fram allmiklar
könnunarviðræður milli
Samtakanna og Alþýðuflokks-
ins, og voru gerðar áætlanir um
sameiningu flokkanna eftir
fyrirmyndum frá þeirri tið, er
sameining leiddi til stofnunar
Norska Verkamannaflokksins.
En ekki reyndi á þetta, þvi að
Samtökin sundruðust I fjörbrot--
um Vinstri stjórnarinnar, og
stóðu þeir þá enn saman Björn
og Hannibal.
Björnlá þá daga á sjúkrahúsi
og hafði átt við erfiða vanheilsu
að striða um sinn. En hann
fyllgdist vel með öllu og lagði
mat sitt á þau tiðindi, sem voru
að gerast. Hann kallaði for-
mann Alþýðuflokksins til sin og
tjáði honum, að hann óskaði að
ganga i flokkinn og mundr
styðja hannog starfa fyrirhann
á hvern þann hátt, sem flokkur-
inn teldi æskilegt. Hér voru
engin hrossakaup á ferð heldur
málefnaleg afstaða, byggð á
reynslu og viti. Kosningahorfur
voru ekki ýkja góðar fyrir
Alþýðuflokkinn og Björn tók
sæti á framboðsUsta, þar sem á
hann reyndi, án þess að nokkur
von væri um þingsæti. A þeirri
stundu varð heldur ekki betur
séð en að Björn tefldi i hættu
forustu sinni i Alþýðusamband-
inu, sem ég hygg að sé honum
kærari en beinn pólitiskur
frami.