Alþýðublaðið - 03.09.1976, Blaðsíða 8

8 UR YIVISUIVI ATTUM
Föstudagur 3. september 1976
Föstudagur 3. september 197ólf ETTHAI\IGU|1 - 9
■
■
r
Er Isa-
fjörður
ekki til
fram-
búðar ?
Báröur Halldórsson mennta-
skólakennari á Akureyri ritar i
nýútkomiö tölublaö Vestfirzka
fréttablaösins grein sem hann
nefnir „Borgar sig aö búa viö
Djúp?” Þar segir Báröur þaö
vera býsna útbreidda skoöun,
jafnvel meöal ísfiröinga sjálfra,
aö búhokur viö Djúp sé náneist
tómstundagaman sérvitringa,
sem litlum tilgangi þjóni. Um þaö
segir Báröur:
„tsafjöröur hefur frá upphafi
vega verið verstööfyrstog fremst
og ber þess mörg merki. Eitt al-
gengasta einkenni verstöðva er,
aö fjármunum er fyrst og fremst
variö til uppbyggingar atvinnu-
tækja en litiö hirt um aö reisa yfir
* þjónustu — aö ekki sé minnst á
ibúöarhúsnæöi. Þaö veldur þvi
mörgum mikilli undrun, sem til •
ísafjaröar koma og vita af þeim
háumeöaltekjum, sem hér voru á
árinu 1974og hafa reyndar verið á
umliönum árum, aö ekki skuli
betur búiö hér. En skýringuna er
áreiöanlega aö nokkru leyti aö
finna í þeim hugsunarhætti, aö á
ísafiröi ætti ekki aö vera til fram-
búöar— Isafjöröur væri fýrst og
fremst verstöö — ekki borgaði sig
aö fjárfesta of mikiö þar. Jafn-
framt þessu hafa menn sætt sig
við, aö frumvinnslan — útvegur-
inn — heföi forgang og þjónusta
hefur fyrst og fremst miöast viö
aö sjá fyrir brýnustu þörfum út-
gerðarinnar. Þaö er i sjálfu sér
gott og blessaö aö hlú að útgerö-
inni og hún þarf sina þjónustu —
allra sist dettur mér i hug aö fara
aö kasta stéiriiaö sjávarútvegi —
en þaö er fleira þess viröi i at-
vinnureisn eins bæjarfélags en
fiskur. Einhliöa atvinnuuppbygg-
ing er alltaf hættuleg. Þaö dæmi
þekkjum viö vel frá Siglufiröi,
þar sem fólk hefur oröiö aö
hlaupa frá verölausum eignum
sinum vegna vitlausrar atvinnu-
uppbyggingar. Slikt gæti gerst á
tsafiröi. Ég er ekki aö spá þvi, aö
þaö gerist. En — þaö er hugsan-
legur möguleiki — ef þess er ekki
i fyrsta lagi gætt aö viöhaida ná-
grannabyggöum og efla þær og i
ööru lagi ef ekki veröur sótt af
hörku eftir þvi aö fá þjónustu-
stofnanir af ýmsu tagi inn til bæj-
arins.
Mennta-
skóli
„fiskar” á
við
skuttogara
Ég geröi þaö eitt sinn að gamni
minu aö taka lauslega saman,
hvaö Menntaskólinn á Akureyri
heföi mikla þýöingu fyrir efna-
hagslifiö þar nyröra. Ég tók miö
af eyöslu utanbæjarnemenda og
framlagi rikisins til skólans og
komstaö þvi aöskólinn flyttisem
svaraöi aflaverömætum tveggja
meöalstórra skuttogara þá inn i
bæjarfélagiö. Inn i þetta dæmi tók
ég ekki þann ávinning, sem bæj-
arfélagiö haföi af þvi aö þurfa
ekki aö senda börn sin burtu i
skóla, ekki þann augljósa kost aö
fá þrjátíu „góöa” skattborgara i
bæinn né heldur þá félagslegu og
menningarlegu þýöingu, sem slik
stofnun hefur. Þarna var ein-
göngu reiknaö ibeinum aöfluttum
peningatekjum til bæjarins. Aö
sjálfsögöu hefur Menntaskólinn á
tsafiröi sömu þýöingu fyrir tsa-
fjörð — en áf ram veröur aö halda
á sömu braut. Það breytir mjög
litlu um vöxtog þróun tsafjaröar-
kaupstaöar þótt meira yröi fjár-
fest I atvinnutækjum viö fisk-
vinnsluna af þeirri augljósu
ástæöu, sem áöur er getiö, aö
hvort sem fólki Hkar þaö betur
eöa ver fer unga fólkiö ekki i
frumvinnsluna nema aö 18
hundraöshlutum — bæöi af þvi aö
það hefur ekki áhuga og eins
vegna þess, aö frumgreinarnar
hafa ekki pláss fyrir fleiri. Þaö er
aðeins um tvennt aö ræöa til þess
aö ná fleiri stofnunum á sviöi
þjónustu og úrvinnslu út á land —
annars vegar þarf pólitíska kröfu
á hendur rikisins um flutning op-
inberra stofnana út um land og
hins vegar þarf að efla frum-
greinar, sem fyrir eru til þess aö
þær geti staöið undir aukinni úr-
vinnslu og þjónustu. Fiskiönaöur
á Vestfjöröum er vafalitiö mjög
vel rekinn og skipulagöur og ég
reikna meö, aö búiö sé aö nýta aö
mestu þá möguleika, sem gefast
til þjónustu og úrvinnslu viö hann
eins og skipulagi er háttaö nú —
hins vegar hefur veriö illa búiö aö
landbúnaöi á Vestfjörðum og
mest vegna þess, aö menn eru
margir haldnir þeirri firru aö
hvergi sé hægt að búa nema I Fló-
anum og i Eyjafirði.”
Báröur vitnar siöan til Stein-
dórs Steindórssonar skólameist-
ara, sem hefur tjáö honum aö i
kringum 1930 hafi Isafjaröardjúp
veriö blómlegasta byggö, sem
hann þekkti i landinu — og taldi
enga annmarka á aö koma þar
upp góöum búskap ef rétt væri á
málum haldiö.
Hann fer nokkrum oröum um
þaö tómlæti sem honum finnst
gæta meðal ísfiröinga um endur-
reisnDjúpsins — og kemstaö lok-
um aö þeirri niöurstööu, að þaö
borgi sig aö búa viö Djúp:
„Niöurstaöa þessara vanga-
veltna minna um byggö viö Djúp
og framtið hennar er I stuttu máli
sú, að þaö borgi sig aö búa viö
Djúp, og meira segja sé nauösyn-
legt aö efla byggð viö innanvert
Djúp af ýmsum ástæöum. Landi
veröur aö halda í ræktun, sjá
verður þéttbýlisstööum viö utan-
vert Djúp fyrir landbúnaðarvör-
um og i þriðja lagi ver aö efla
iandbúnaöinn, sem nauösynlega
undirstöðu fyrir iönaöog þjónustu
i héraöi.
Ekki er rúm hér til aö fara ná-
kvæmlega I Inn-Djúpsáætlunina,
eða reisa efnahagsleg rök þeirri
skoöun, sem hér aö framan getur
—■ en ég hvet eindregiö alla þá,
sem veriö hafa hálfs hugar i
stuöningi viö Inn-Djúpsáætlun og
byggö viö innanvert Djúp, til þess
að kynna sér vel áætlunina, og
hugleiöa þau einföldu sannindi aö
landbúnaöur er engu miöur fallin
til sköpunar úrvinnslugreina og
þjónustu en útgerö — en fátt
skortir nú meira á Vestfjöröum
en iönaö og þjónustu. Þegar þær
greinar eflast, má ætla aö pening-
ar standi hér lengur við en veriö
hefur.”

...Og hér koma út myndir á pappir.
Verkstjórarnir Þóröur Skúlason og Kristinn Kárason.
í
Ljósmyndun er án efa orðin eitt vinsælasta
tómstundagaman almennings. Þeim sem fást við
ljósmyndun i fristundum sinum má skipta i tvo
flokka. Annarsvegar eru þeir sem hafa fengið sér
dýran útbúnað og eru kallaðir dellu karlar.
En flestir þessara manna hafa gengið i gegnum
fyrsta stigið, þ.e. átt aðeins einfalda myndavél.
Og sannarlega eru fleiri i hópnum sem aðeins
hefur litla einfalda myndavél i fórum sinum.
Filmurnar komnar úr framköliun, og hér eru þær merktar og sföan
er þeim skeytt saman.
t tæki þessu eru filmurnar rannsakaöar og athugaö, hvort ekki er
ailt f lagi meö þær.
Að geyma minningarnar
t þessum siöarnefnda hópi eru
þeir fjölmörgu sem á þessu
sumri hafa fest minningar lið-
andi stundar á filmu. Og hver
kannast ekki við stolta foreldra
sýna myndir af vaxtarskeiöi
barnsins sins.
öll þekkjum viö þetta.
Myndavélin er oröin einn þátt-
urinn i lifi okkar. Dags daglega
tökum viö ekki svo mikiö eftir
þessum þætti, þaö er þá ekki
nema þegar menn eru pindir til
aö segja „sis” eöa þegar skoö-
aöar eru myndir frá liönum
stundum.
En hvernig fara blessaöar
minningarnar á pappirinn?
Hvaö veröur um filmuna eftir
aö hún er sett inn til framköllun-
ar?
Meö þessar spurningar upp á
vasann brugöu blaöam-Alþbl.
undir sig betri fótunum — þeim
lengri — og fengu aö fylgjast
meö framköllun og kóperingu
á filmum.
Þaö var að sjálfsögöu litfilm-
ur, þvi engin er filma meö film-
um nema hún sé litfilma!
i sjö ár
Þaö munu nú vera liöin um sjö
ár frá þvi aö framköllun og
kópering litmynda hófst hér i
stórum stfl. Þaö var hjá Hans
Petersen sem það var. Slðan
hafa eins og kunnugt er fleiri
bæst I hópinn. Má þar t.d. nefna
Myndiöjuna Astþór.
Blaöamenn Alþbl. fengu aö
fylgjast meö framköllun og kóp-
eringu á litfilmum eina dag-
stund hjá Hans Petersen. Viö-
mælendur okkar eru verkstjór-
arnir, Þóröur Skúlason og
Kristinn Kárason.
Þeir félagar byrjuöu á aö
fræöa okkur á þvi aö nú væru
liöin um 7 ár frá þvi fyrirtækiö
fór aö vinna litmyndir. Þeir
sögöu aö margt heföi breyst á
þessum árum. Tæknin aukist en
fyrst og fremst væri fólk nú
fariö aö dreifa myndatökunum
á allt áriö.
— Hér áöur fyrr var mest aö
gera um Verzlunarmannahelg-
arnar og I kringum jólin, sagöi
Þóröur, nú er þetta mun jafn-
ara. Þó er þaö alltaf svo, aö þeg-
ar gott veöur kemur fáum viö
fleiri myndir inn til vinnslu. Þaö
má þvi segja aö viö séum háöir
veörinu.
Vandasamt verk
Framköllun litfilmu er
vandasöm og krefst mikillar
nákvæmni. Sem dæmi getum
viö nefnt þaö aö hitastig þeirra
vökva sem notaöir eru viö fram-
köllunina má ekki skeika nema
1/4 úr gráöu á Celslus. Hvaö
timannáhrærir, þá má aöeins
muna þrem sekúndum til eöa
frá.
Þegar filman kemur frá um-
boösaöilunum er hún fyrst sort-
eruð. Hver filma fær sitt númer,
sem limt er bæöi á filmuna
sjálfa og einnig á fylgiblaöiö.
Þannig má siöan þekkja hver á
hvaöa filmu.
Eftir þetta fer filman I sjálfa
framköllunina. Og þar fær hún
heldur betur aö vita hvar Davið
keypti öliö. Alls eru þaö sjö legir
sem hún þarf aö þola áöur en
hún fær þurrkun.
Fyrst er þaö Framkallarinn,
þvi næst Bleikir, þá skol, siöan
Fixer og aftur fær hún skol, þá
kemur nokkuö sem á fagmáli
heitir „Stabelerizer”, aö lokum
fær svo filman gott hreinsibaö.
Bað þetta gerir þaö aö verkum
að ekki festast loftbólur viö
filmuna i þurrkuninni sem kem-
ur á eftir allri þessari vökvun.
En enginn er verri þó hann
vökni.
A pappir
Eftir að filman hefur veriö
þurrkuö er fest viö fleiri filmur,
sem gengiö hafa sama veg og
hún. Filmunum er þvinæst kom-
iö fyrir á rúllu. Eru svona 70-80
filmur á hverri rúllu.
Þegar hér er komið sögu er
fariö meö filmurúlluna i kóper-
ingarvél. t vélinni er rúlla meö
ljósmyndunarpappir Vélin er
algjörlega sjálfvirk, hún stillir
ljósmagniö á pappirinn upp aö
vissu marki.
Þeir félagar Þóröur og Krist-
inn sögöu okkur aö þaö kæmi
stundum fyrir aö filmur væru
ýmist yfirlýstar eöa þá undir-
lýstar. Ef þetta er of mikiö, á
annan hvorn veginn veröur aö
taka filmuna þegar hún hefur
gengið i gegnum öll vinnslustig-
in og fara meö hana i aöra
kóperingarvél þar sem manns-
höndin fær meiru um ráöiö.
En hvaö um þaö, áfram meö
filmuna eöa öllu heldur pappir-
inn þvl nú segjum viö skiliö viö
filmuna i bili. Myndin hefur
skilaö sér á pappirinn.
Filma í framköllun
Þegar myndir eru komnar á
alla rúlluna er hún tekin og sett I
framköllun. Og auövitaö fer hún
fram I enn einni vélinni. t henni
er hægt aö framkalla fjórar
rúllur i einu.
Eftir þessa meöferö er
„minningin” fyrst komin á sinn
staö. En ef eitthvað heföi nú far-
iö úrskeiöis, t.d. varöandi lýs-
inguna, eins og áöur er getiö þá
er ekki öll von úti. Þvi fariö er
yfir pappirsrúlluna og skoöað
hvort einhver myndanna komi
ekki fram.
Klippt
En ekki er hægt aö senda út
rúlluna. Þvi eru myndirnar
klipptar niöur ein og ein — i véi
auövitaö. Þaö er loks þegar
pakka á myndunum I hinar vel
þekktu umbúöir sem manns-
höndin nær völdum á ný. Aö
sjálfsögöu er filman einnig
klippt niöur i réttar lengdir.Og
nú kom sér vel aö búiö var aö
merkja filmurnar en sú
merking fór einnig inn á
pappirsrúlluna. Þaö yröi dag-
gott puö aö finna hvaö væri
hvurs ef ekki væru tölustafirnir
á filmunum og fylgimiöunum.
Og þá er allt komiö á sinn
staö, filman og myndirnar i um-
slagiö og von bráöar gleöja þær
auga eigandans.
70 — 80% myndanna eru
úr Instamatik
Þeir Þóröur og Kristinn sögöu
okkur aö nú fengju þeir mun
betri myndir frá kúnnunum en
áöur. Fólk tæki áberandi betri
myndir nú. Sögöu þeir aö minna
bæri á t.d. aö höfuö vantaöi inn á
myndina.
Þá gátu þeir þess aö 70-80%
þeirra vinnu væru myndir úr
Instamatik vélum.
jeg
Hér eru filmurnar settar inn i stórum rúllum...
Hér fer fram litprófun á pappir.
Þegar iitmyndirnar eru komnar ó pappirinn, eru þer skornar niður.
Litmy ndirnar
Ab.myndir ATA.
afhentar.