Alþýðublaðið - 06.03.1977, Blaðsíða 1
SEES" iSunnudagur 6.
marz 1977 53. tbl. —-1977 —58. árg.
SUMMUDAGS LEIDARI
Er hægt að afnema tekjuskatt
af almennum
Þingmenn Alþýðuflokksins hafa lagt til á Alþingi,
að tekjuskattur til ríkisins af almennumlaunatekjum
verði afnuminn. I þvi sambandi vaknar auðvitað sú
spurning, hvernig bæta eigi ríkissjóði tekjumissinn af
þeirri breytingu, sem gerð yrði á tekjuskattheimtunni.
Ýmsir virðast halda, að það sé ekki framkvæman-c
legt. En það er misskilningur. Það er framkvæman-
legt.
[ þessu sambandi verður f yrst að leiðrétta misskiln-
ing, sem oft gætir, jafnvel af hálfu alþingismanna í
opinberum umræðum. í f járlögum er liður, sem til-
greinir brúttótekjur af tekjuskatti, í fyrra 10.550 millj.
kr. Raunuverulegur tekjuskattur var ekki svona hár,
því að af þessum 10.550 millj. kr. gengu 3.240 millj. kr.
til barnabóta, þ.e. bóta með hverju barni, sem tekju-
skattsgreiðandi hefur á framfæri sínu, og 700 millj.
kr. til afsláttar á útsvari, þannig að raunverulega inn-
heimti ríkissjóður 6.600 millj. kr. í tekjuskatt. en ekki
10.550 millj. kr.
Áður var tekið tillit til framfærslubyrðarvegna
barna á tvennan átt: Annars vegar með greiðslu f jöl-
skyldubóta úr tryggingakerf inu, og var kostnaður
vegna þeirra greiddur af ríkinu, en hins vegar með
heimild til sérstaks frádráttar frá tekjum vegna
barna. Nú hafa þessi tvenns konar hlunnindi verið
sameinuð í eitt, í svonefndar barnabætur, sem dregn-
ar eru f rá álögðum tekjuskatti. Ef þessar barnabætur
reynast meiri en álagðir tekjuskattar, er ýmist útsvar
hlutaðeigandi skattgreiðanda lækkað eða upphæðin
beinlínis greidd í peningum. Sú f járhæð, sem gert var
ráð f yrir, að ríkissjóður greiddi í f yrra til einstaklinga
vegna barnabóta eða til sveitarfélaga vegna útsvara,
var talin um 1.200 millj. kr., en þessar bætur verða að
sjálfsögðu að haldast. Tekjumissir ríkissjóðs vegna
afnáms tekjuskatts af einstaklingum hefði því í fyrra
verið sá tekjuskattur, sem einstaklingum var ætlað að
greiða, þ.e. 6.600 millj. kr., sem eru nettótekjur rikis-
ins af tekjuskatti, að viðbættum þeim 2.200 millj.kr.,
sem ríkissjóði var ætlað að greiða einstaklingum
vegna barnabóta eða sveitarfélögum vegna útsvara,
þ.e. samtals 7.800 millj. kr. Til þess að skýra ef ni þess
máls, sem hér er um að ræða, hefði verið æskilegra,
aðtekjumegin í f járlögunum hefðu staðið 7.800 millj.
kr., en 1.200 millj. kr. sem gjöld til einstaklinga vegna
barnabóta og sveitarfélaga vegna útsvara. Niður-
staða þessa hefði orðið sú sama og er i f járlögunum,
en þar er nettó — upphæðin færð.
En hvernig hefði þá mátt bæta ríkissjóði þennan
7.800millj. kr. tekjumissi í fyrra? (Of skammt er liðið
áþetta ár til þess að unnt sé að nefna tölur um það).
Þingflokkur Alþýðuflokksins, sem einnig flutti til-
lögu um þetta efni í fyrra, hefur lagt til, að það yrði
gert með þessum hætti:
1. Gert er ráð fyr.ir, að einstaklingar, sem stunda at-
vinnurekstur, greiði tekjuskatt áf ram. Þeir greiddu
í fyrra 1.200. millj. kr.
2. Haldið yrði áfram að innheimta tekjuskatt af há-
tekjum, sem t.d. mætti skilgreina sem tvöfaldar
meðaltekjur á fyrra ári. Slíkur hátekjuskattur hefði
átt að geta numið um 800 millj. kr.
3. Rikissjóður hverfi frá því að taka til almennrar
þarfa sinna tekjur af þeim tveim söluskattsstigum,
sem lögð voru á vegna náttúruhamfaranna f Vest-
mannaeyjum og á Norðfirði, en tekjur af þeim
námu í fyrra um 2.800 millj. kr. Ríkissjóður hefði
m.ö.o. átt að draga úr útgjöldum sínum, sem næmi
2.800 millj. kr. Er nokkur í alvöru í vafa um, að hægt
hefði verið að lækka 60.000 millj. kr. f járlög um
2.800 millj. kr., ef vilji hefði verið fyrir hendi? Nú
má lesa það í flestum blöðum, að f járfesting hafi
veriðof mikil og þurfi að minnka. Það hlýtur einnig
og ekki hvað sízt að eiga við um opinbera f járfest-
ingu. Fjárveitingar til opinberra framkvæmda og
framlög til opinberra f járfestingarsjóða, sem mjög
hafa farið vaxandi á undanförnum árum og hæpið
er, að ríkissjóður eða skattborgarar eigi að standa
straum af með þessum hætti, námu um 20.000 millj.
kr. 10% lækkun mundi jaf ngilda 2.000 millj. kr. Bein
rekstrarútgjöld námu 8.000-10.000 millj. kr. 15%
lækkun þeirra mundi spara 1.200-1.500 millj. kr.
Lækkun bæði f járfestingarútgjalda og rekstrarút-
gjalda er ekki aðeins möguleg, heldur beinlínis
æskileg vegna baráttunnar við verðbólguna.
4. AAeð breyttum reglum um fyrningarfrádrátt og
vaxtaf rádrátt í atvinnurekstri, svo og breytingum á
reglum um tekjuskatt af söluhagnaði af eignum,
sem f lestir virðast nú að verða sammála um, að séu
nauðsynlegar, hefði mátt afla 500-1.000 millj. kr.
aukinna tekna.
Það, sem þá vantar til að bæta ríkissjóði tekjumiss-
inn, eru 2.000-2.500 millj. kr. AAeð hiiðsjón af því, að öl
atvinnufyrittæki í landinu greiddu í fyrra aðeins 2.900
rhillj. kr. í tekjuskatt, þótt velta þeirra hafi numið
300.000-350.000 millj. kr., hafa þingmenn Alþýðu-
f lokksins lagt til, að ríkissjóður innheimti veltuskatt
af atvinnufyrirtækjum, hliðstæðan aðstöðugjaldinu,
sem sveitarfélögin innheimta. Þyrfti það ekki að
nema um 3/4 % af veltunni. Auðvitað er það rétt, að
veltugjald getur verið ranglátt, þótt ekki sé mjög um
það talað í sambandi við aðstöðugjaldið til sveitar-
félaganna. En vandalaust ætti að vera að setja reglur,
sem kæmu í veg fyrir, að álagning veltuskatts til
rikisins væri augljóslega ranglát, og ætti hliðstætt i
raun og veru að eiga sér stað um aðstöðugjaldið. En
hvað er hættan á siíku ranglæti I samanburði við það
hróplega misrétti, sem í því felst, að allur atvinnu-
rekstur í landinu skuli aðeins hafa greitt 2.900 millj.
kr. til ríkisins í fyrra? Atvinnufyrirtækin njóta þó
margvíslegrar þjónustu af hálfu hins opinbera. Þau
nota t.d. vegina, haf nirnar og brýrnar f yrir ekki neitt,
skólakerfið sér þeim fyrir sérmenntuðu fólki o.s.frv.
Telja menn i alvöru, að þessi þjónusta haf i í fyrra ver-
ið aðeins 2.900 millj. kr. virði?
Þessar tölur sýna, að afnám tekjuskatts af launa-
tekjum eru engar skýjaborgir, heldur framkvæman-
leg ráðstöfun, ef vilji er fyrir hendi. Það skal fúslega
viðurkennt, að erf iðleikum er bundið að lækka ríkisút-
gjöld, þótt ekki sé nema lítið hlutfallslega, í einum
áfanga. Þess vegna kæmi það vel til greina, að semja
2-3 ára áætlun um lækkun útgjalda, og afnám tekju-
skatts af almennum launatekjum í hliðstæðum áföng-
um. Aðalatriðið er, að það markmið náist.
Þar er ekki um að ræða spurningu um, hvort það sé
framkvæmanlegt, þarer um að ræða spurninguna um
vilja til endurbóta á skattkerfinu og festu við stjórn á
fjármálum ríkisins.
G.Þ.G.
Minning
Jóhanna Jónsdóttir, frá Innri-Bug
í Fróðárhreppi
fædd 4.7 1888,
dáin 22. febrúar 1977.
Laugardaginn 26. febrilar
1977, var gerö frá Olafsvlkur-
kirkju Utför Jóhönnu Jónsdóttur
frá Innri-Bug í Fróöárhreppi.
Jóhanna fæddist aö Elliöa i
Staöarsveit, hinn 4. jUli 1888,
dóttir hjónanna Jóhönnu Vig-
fUsdóttur og Jóns Jónssonar,
bónda og hreppstjóra þar í
sveit, og var hUn 18. barn þeirra
hjóna. Móöir Jóhönnu andaöist
er hUn var aöeins viku gömul og
annaöist Stefanla, systir
hennar uppeldi hennar, unz faö-
ir hennar lézt, er hún var á
fjóröa ári. Þá var henni komiö 1
fóstur aö Borg I Miklaholts-
hreppi. Þaö var ein af fyrstu
minningum Jóhönnu, er hún var
reidd hina löngu og erfiöu leiö
aö Borg I Miklaholtshreppi, en
þar var tekiö vel á móti henni og
vel aö henni búiö. Slöan fór hún
til Halldórs, bróöur slns, aö
ölkeldu I Staöarsveit og dvaldi
hjá honum unz hún giftist áriö
1910, Þorgils Þorgilssyni, frá
Hraunhöfn I Staöarsveit. Þau
reistu bú I Bjarnafosskoti og
bjuggu þar fram á áriö 1915.
Þessi ár voru frumbýlingum
erfiö, svo aö þau fiuttu til óalfs-
víkur og bjuggu i Strönd fram á
áriö 1923. Þá keyptu þau jöröina
Innri-Bug I Fróöárhreppi, af
séra Guömundi Einarssyni,
sem þá um sumariö 1923,
flutti frá Ólafsvik, aö Þingvöll-
um. Hugur þeirra hjóna haföi
legni staöiö til búskapar, og nú
hófu þau búskap á Innri-Bug, og
bjuggu þar unz þau fluttu til
ölafsvikur 1961, en nytjuöu
jöröina eftir sem áöur, allt til
þess er Þorgils andaöist 1975.
Innri-Bugur var litil jörö, og
er þau komu þangaö, var túniö
lltiö og illa ræktaö. En meö elju-
semi og dugnaöi tókst þeim aö
bæta jöröina verulega og slöar
keyptu þau einn þriöja part af
Anrarhólnum, en sú jörö liggur
meö Fróöánni aö utan veröu.
Framhald á bls. 10