Alþýðublaðið - 23.03.1977, Blaðsíða 3

VETTVANGUR 3
KKS" Miðvikudagur 23
. marz 1977
Skýrsla Heilbrigðiseftirlitsins um álverið í Straumsvík
Heilsugæzluþjónusta hefur tíðkazt
í álverum í Noregi í a.m.k. 10 ár
Eitt af álverum Norömanna, þar hefur heilsugæzluþjónusta veriö viö lýöi 110ár.
um sérstaks heilsugæzlulæknis,
en til aöstoöar er minnst einn
hjúkrunarfræöingur eöa fleiri ef
um mjög stórar verksmiöjur er
aö ræöa.
Nauösyn samfelldrar heilsu-
gæzluþjónustu er augljós og
ákvaröast af þeirri starfsemi
sem rekin er en er i grófum
dráttum þannig:
A. Frumverkefni heilsugæzl-
unnar eru störf sem miöa aö
fyrirbyggjandi aögeröum og
unniö er áö t.d. meö fræöslu
um heilbrigöis- og hollustu-
mál almennt en þó sérstak-
lega meö tilliti til þeirrar
starfrækslu sem fram fer á
viökomandi staö. Til þess aö
geta veitt þessa fræöslu og
upplýsingar veröa bæöi lækn-
ir og annaö starfsliö heilsu-
gæzlunnar aö hafa kynnt sér
sérstaklega þá heilsuspillandi
þætti og önnur atriöi tengd
starfrækslunni og viöhalda og
auka þekkingu sina á þvi
sviöi. Eru fyrirtækin ábyrg
fyrir þvi aö svo sé.
B. Reglubundnar árlegar eöa
tlöari heilbrigöisskoöanir á
öllum starfsmönnum fyrir-
tækisins, þar sem áherzla er
lögö á aö leita þeirra sjúk-
dóma sem oftar koma fyrir
viö slikan rekstur en á öörum
vinnustööum þ.e. atvinnu-
sjúkdómaeftirlit en sérstakur
liöur I heilsugæzlunni viö t.d.
álbræöslur er skoöun allra
nýráöinna starfsm. þar sem
áherzla er lögö á aö fá fram
hvort viökomandi sé hæfur til
aö gegna ákveönum störfum
t.d. er ekki æskilegt aö starfs-
menn meö ofnæmi (allergy)
eöa ofnæmiskvilla starfi I
kerskála álbræöslna þvl nær
öruggt er aö viökomandi fær
lungnakvilla viö störf sln þar
á skemmri eöa lengri tlma,
jafnvel þar sem góöum
mengunarvörnum er beitt.
Tiöari heilbrigöisskoöanir eru
framkvæmdar eftir þörfum á
þeim, sem vinna sérlega
varasöm störf.
C. Starfsmönnum er ætlaöur
ákveöinn tlmi hjá heilsu-
gæzlulækni þar sem þeir geta
boriö fram persónuleg vanda-
mál sfn varöandi heilbrigöi
eöa annaö skylt.
D. Fullkomin slysaþjónusta
meö tækjum og öörum aöbún-
aöi til bráöabirgöaslysaþjón-
ustu viö stærri slys er til staö-
ar en aö öllum minni háttar
slysum eöa öörum kvillum er
gert á staönum á reglulegum
vinnutlma heilsugæzluliösins.
í 10 ár I Noregi
Fleira mætti til telja en aö
lokum nefnt aö slik heilsugæslu-
þjónusta hefur tlökazt hjá
mörgum stærri fyrirtækjum I
Noregi I um þaö bil 40 ár og hjá
álverum þar I þaö minnsta 10 ár
og er svipaöa sögu aö segja frá
öörum löndum I Evrópu en I
Bandarikjum Noröur-Ameriku
mun slik þjónusta vera mun vlö-
tækari og meiri en vlöa i Evrópu
og hefur tlökazt um langt árabil
þar.
Ryk — gasgrimur
Þegar ryk- eöa lofttegundir
eru til óþæginda I andrúmslofti
á vinnustaö annaöhvort vegna
þess aö ekki er hægt af tækni-
legum orsökum aö halda styrk
þeirra undir hættumörkum viö
einstök störf eöa vegna þess aö
einstakir starfsmenn þola verr
en aörir ertingu frá þeim þrátt
fyrir aö styrkur þeirra er undir
hættumörkum, er nauösynlegt
aö nota rykgrimur til varnar
ryki og gasgrimur til varnar
lofttegundum. Stundum er hægt
aö sameina eiginleika þessara
grima þannig aö þær verji bæöi
gegn ryki og lofttegundum og
má I þvi sambandi nefna sem
dæmi aö til eru einnota grlmur
frá Alcoa og Minnesota Mining
Co. (3M-9706) sem verja gegn
ryki sem hefur kornastæröina
0.4 u eöa stærriog flussýru (HF)
aö nokkru leyti vegna þess aö I
grlmunni er áloxiö (AL203) sem
sigur I sig flussýruna. Þessi
grlma er létt og menn eru fúsir
aö nota hana en eitt stærsta
vandamáliö viö notkun ryk- eöa
gasgrima hefur veriö þaö aö
menn hafa ekki notaö grímur
vegna þess aö þæf hafa veriö til
óþæginda t.d. of þungar eöa
menn svitnaö og haft kláöa eöa
önnur óþægindi I andliti vegna
þeirra en einna verst hefur þó
veriö þaö aö þær hafa mismun-
andi mikla öndunarmótstööu,
sem þeir menn sem ekki eru
heilbrigöir i lungum eöa hjarta
finna mest fyrir. Notkun slikra
grima sem nefnd er hér aö ofan
hefur minnkaö fluor I þvagi
starfsmanna sem nota hana þar
sem þaö á viö.
Hvenær á aö nota ryk- eöa
gasgrimur:
Af ástæöum sem hér aö fram-
an hafa veriö upp taldar er ljóst
aö slikan varnarbúnaö á aö nota
þegar ryk- eöa lofttegundir I
andrúmslofti eru ofan viö
hættumörk en einnig, hafi
viökomandi starfsmaöur
óþægindi frá öndunarfærum
þrátt fyrir þaö aö þessi efni eru
undir hættumörkum. Aherzla
skal lögö á þaö, aö ekki er ætlazt
til þess aö menn þurfi aö nota
slikar grimur heilan vinnudag
samfleytt meöal annars vegna
þess sem aö ofan segir um
óþægindi frá þeim, heldur er
notkun þeirra ætiö bundin viö
skemmri tima I einu hvern
vinnudag t.d. viö sérstök vara-
söm störf, og sé vinnustaöur
þannig aö nota veröi grimu,
veröur aö leysa þaö mál á ann-
an hátt t.d. meö þvi aö fleiri
menn skipti meö sér störfum
þannig aö sami maöur sé ekki
heilan vinnudag einn viö starfiö
o.s.frv.
A morgun: Um hættu-
mörk
Þriöji hluti þessarar skýrslu
veröur birtur i blaöinu á morg-
un og fjallar hann um „hættu-
mörk”og afstööu islenzkra heil-
brigöisyfirvalda til þeirra. Þar
kemur meöal annars fram, aö
hér á landieru ekki til sérstakar
reglur um hættumörk ryk-
mælinga, heldur hefur veriö
tekiö miö af bandariskum regl-
um eöa reglum frá öörum
Evrópuþjóöum, allt eftir mati
heilbrigöisyfirvalda hverju
sinni. Hins vegar veröi gefnafút
islenzkar reglur i nánustu fram-
tiö, eftir þvl sem viö á. Hins
vegar er skýrt frá aöferöum viö
rykmælingar og birt tafla sem
skýrir frá hættumörkum fyrir
nokkur efni sem fyrir geta kom-
iö I andrúmslofti starfsmanna i
álverum, i Bandarikjunum og
þrem af Noröurlöndunum. —hm
Hér á eftir fer annar
hluti skýrslu Heil-
brigðiseftirlitsins um
álbræðslur og fjallar
hann um „eftirlit fyrir-
tækjanna með mengun,
hollustu- og heilbrigði
starfsmanna. í kaflan-
um sem birtur var I gær
2. hluti
var meðal annars
fjallað um þá sjúk-
dóma sem teljast til at-
vinnusjúkdóma i álver-
um og kom þar i ljós,
að nær ekkert liffæri er
óhult fyrir þeim sjúk-
dómum.
Hér á eftir kemur svo
i ljós, að þau fyrirtæki,
sem starfa ,,í samræmi
við góðar venjur i
iðnaði” standa sjálf
fyrir heilsugæzlu og
mælingum á óhollustu
á vinnustöðum sinum
til að koma i veg fyrir
aðytri og innri mengun
komist yfir hættumörk.
Að undanskildu ísal!
Fyrirtækin s já sjálf um
mengunarmælingar
öllum, sem tU þekkja og vilja
kynna sér mengunarmálefni
vinnustaöa I álverum eöa öörum
álika vinnustööum, er ljóst aö
mengun andrúmslofts er mis-
mikil og ákvaröast af þeirri
starfsemi sem fram fer á hveri
um staö ásamt þeirri tækn< sem
beitt er til varnar menguninni
auk annarra ytri sem innri aö-
stæöna.
Sameiginlegt meö öllum
fyrirtækjum sem viöhafa „góö-
ar venjur I iönaöi” og þar flokk-
ast öll álver sem viö þekkjum til
i iðnaðarlöndunum, aö undan-
skildu Isal, er aö fyrirtækin sjá
sjálf um mengunarmælingar á
sinum vinnustööum og bera
saman viö þau hættumörk sem i
gildi eru en tilgangur mæling-
anna er fyrst og fremst að
tryggja aö mengunin sé undir
hæstu leyfilegum mörkum svo
og til þess að viö veröi komiö
mengunarvörnum, þar sem
mengunin er varasöm auk þess
sem mælingar eru nauösynleg-
ar til aö fylgjast meö gagnsemi
mengunarvarnanna.
Opinbert eftirlit er fólgiö i þvi
aö eftirlitsmenn framkvæma
mælingar á mengun vinnustaöa
reglulega til þess aö fylgjast
með þvi aö viökomandi verk-
smiöjurekendur fari aö lögum
og reglum um hollustuhætti og
s jái til þess aö mengun sé haldiö
innan þeirra hættumarka sem
viðurkennd eru. Opinbert eftir-
lit þýöir ekki aö ábyrgðarmenn
iðjuvera þurfi ekki aö uppfylia
skyldur sinar um hollustu og
heilbrigöi eöa mengunarvarnir
á vinnustööum eins og lög og
reglur gera ráö fyrir.
Sömu sögu er aö segja um
heilbrigöiseftirlit starfsmanna
á vinnustööum I álbræöslum þar
sem viöhaföar eru góöar venjur
I iönaöi aö álbræöslurnar hafa
sjálfar eða i samvinnu sin á
milli fullkomna heilsugæzlu-
þjónustu fyrir starfsliö sitt og er
þessi starfsemi viöa undir eftir-
liti opinberra aöila en alfariö á
ábyrgö viökomandi verksmiöja.
Reglubundnar heil-
brigðisskoðanir
Slik heilsugæzlustarfsemi er
rekin i sérstöku húsnæöi þar
sem öll nauösynleg læknisfræöi-
leg áhöld og tæki eru fyrir
hendi. Stjórn hennar er 1 hönd-