Alþýðublaðið - 23.03.1977, Blaðsíða 4

4 VETTVANGUR
Miðvikudagur 23. marz 1977 SISSm1
| Norðurlandaráð 25 ára:
UMDEILD STOFNUN
EN GOTT STARF
ur Bjarnason frá tslandi, Karl
Fagerholm frá Finnlandi,
prófessór Herlitz frá Svlþjóö og
Norömaöurinn Oscar Torp.
Hins vegar var svo komiö þegar
fimmmenningarnir áttu aö setj-
ast niöur I Kristjánsborgarhöll
til aö hefja starf sitt, aö Torp
var aö taka viö starfi forsætis-
ráöherra I heimalandi slnu og
áttiekkiheimangengt. Þaö voru
þvlhinir fjórir sem sömdu drög-
Það er sannarlega
ekki ofsagt, að ekki séu
allir á einu máli um
ágæti norræns sam-
starfs. Svarthöfði Visis
veit til að mynda fátt
viðurstyggilegra en
þa ð „n o r r æ n a
menningarprump ’ ’
sem af samstarfinu
hefur leitt vegna við-
leitni Norræna húss-
ins. Hinir munu þó vera
fleiri sem gera sér
grein fyrir að i félags-
skap þjóðanna á ísland
hvergi fremur heima
en einmitt meðal
Daninn Hans Hedtoft og hann
settihana fram á fundi Norræna
þingmannasambandsins i Stokk-
hólmi áriö 1951, I ágúst.
Skemmst er frá aö segja aö
þessi hugmynd hans fékk þegar
I staö byr undir báöa vængi og
var einn þingmaöur frá hverju
Noröurlandanna settur I nefnd
til aö semja drög aö starfsregl-
um fyrir Noröurlandaráö.
í þessari nefnd voru Hans
Hedtoft frá Danmörku, Sigurö-
Með frá upphafi
Ekki voru allir á Alþingi
Islendinga á einu máli um ágæti
þessarar nýju stofnunar. Þó fór
svo aö samþykkt var á þingi til-
laga um aö Islendingar skyldu
gerast stofnaöilar aö ráöinu.
Var sú samþykkt gerö meö 28
atkvæöum gegn 7,1 sat hjá og 16
voru fjarverandi, en á þessum
tlma voru þingmenn 52. Sama
sagan geröist hjá öörum
Framhald á bls. 10
Siguröur Bjarnason
Norðurlandanna og
koma þar til
menningartengsl og
sögu. Enda er raunin
sú, að þegar raunsætt
er litið á hlutina, þá
hefur fátt jákvæðara
gerzt i stjórnmálasögu
þessa lands heldur en
þegar alþingi sam-
þykkti að ísland skyldi
gerast aðili að Norður-
landaráði og vera með
frá upphafi.
Hugmynd Hans
Hedtoft
Ólafur Jóhann Sigurösson, bókmenntaverölaunahafi Noröurlanda-
ráös áriö 1976.
Sá sem átti hugmyndina aö
stofnun Noröurlandaráös var
Atli Heimir Sveinsson hlut tónskáldaverölaun Noröuriandaráös áriö
1976
Gylfi Þ. Gíslason:
SAMEIGINLEG FJÁRLÖG NORfi-
URLANDA f MENNINGARMÁLUM
Einsdæmi í milliríkjasamningum
Aldarfjórðungsafmæli.
Norðurlandaráð á 25
ára afmæli i dag, 23.
marz.
I tilefni af afmæli Noröur-
landaráös ræddi blaöiö viö
Gylfa Þ. Gislason, sem hefur
veriö fulltrúi Islands I ráöinu
slöan 1971.
„Hvaö er Noröurlandaráö og
hvernig skipulagt, Gylfi?”
„Noröurlandaráö er vett-
vangur samvinnu þjóöþinga og
rlkisstjórna á Noröurlöndunum.
Hér hefur þaö gerzt, sem eins-
dæmi er, aö 5 sjálfstæö rlki hafi
hliöstæöa samvinnu og á sér
staö I Noröurlandaráöi.
Um skipulagiö er þaö aö
segja, aö ráöiö heldur þing ár-
lega. Þar eiga sæti 78 fulltrúar
þinganna, þar af 6 Alþingis-
menn héöan, auk þess hafa ráö-
herrar úr ríkisstjórnum hverju
sinni rétt til þingsetu meö mál-
frelsi og tillögurétti.”
„Hvert er svo valdsviö þing-
anna?”
„Þing Noröurlandaráös hefur
eölilega ekki löggjafarvald. Þaö
er aöeins ráögefandi. Hitt er
svo viötekin venja, aö rlkis-
stjórnir Noröurlanda leggja sig
fram um, aö framkvæma álykt-
anir þinganna.”
„Hvaö um verkaskiptingu, ef
einhver er?”
„Æösta stjórn er I höndum
forsætisnefndar, ráösins, sem
skipuö er einum fulltrúa frá
hverju landi. Fulltrúi lslands I
þeirri nefnd er Jón Skaftason
Alþ.m. og hann er jafnframt
formaöur íslenzku nefndar-
inpar. Þessi nefnd hefur fasta
skrifstofu I Stokkhólmi. Þar aö
auki eru landsdeildir meö fastar
skrifstofur I hverju landi. Skrif-
stofa Alþingis gegnir þvl starfi
hér.
Ariö 1971 var komiö á fót svo-
kallaöri ráöherranefnd. Þar er
einn ráöherra frá hverju landi.
Hlutverk þeirrar nefndar er aö
fjalla um norræna samvinnu
milli rlkisstjórnanna. Ráö-
herranefndin hefur fasta skrif-
stofu I ösló. Fulltrúi Islands I
þeirri nefnd er Geir Hallgrlms-
son, forsætisráöherra.”
„En svo er vlötækari verka-
skipting?”
„Já. Innan Noröurlandaráös
eru ýmsar fastar nefndir, sem
hver hefur sln sérmál um aö
fjalla. Þetta er svipaö og á þjóö-
þingum landanna.”
„Hverjar viltu telja?”
Viö skulum taka laganefnd.
Þar er Asgeir Bjarnason, forseti
Sameinaös þings, fulltrúi
tslands.
I Félagsmálanefnd er Ragn-
hildur Helgadóttir fulltrúi
íslands.
I Samgöngumálanefnd er
Magnús Kjartansson okkar
fulltrúi.
I Efnahagsmálanefnd eigum
viö tvo fulltrúa, þá Jón Skafta-
son og Sverri Hermannsson.
Þetta er viöamikil og stór nefnd.
I Menningarmálanefnd er
Gylfi Þ. Gíslason fulltrúi og
jafnframt formaöur nefndar-
innar.
I upplýsingamálanefnd eigum
viö einnig tvo fulltrúa, Jón
Skaftason og Gylfa Þ. Glslason.
Loks er Fjárveitinganefnd, en
þar er Gylfi Þ. Glslason fulltrúi
og jafnframt formaöur þeirrar
nefndar.”
„En svo viö vlkjum aö ööru.
Hver var aöalupphafsmaöur áö
hugmyndinni um Noröurlanda-
ráö, ef einhver sérstakur var?”
„Ég tel þaö hafa veriö Hedtoft
Hansen þáverandi forsætisráö-
herra Danmerkur. Þessi háttur
á samvinnu Noröurlandanna
var mikiö áhugamál hans.”
„En ef viö lltum yfir aldar-
fjóröungsstarf Noröurlanda-
ráös. Hvaö hefur áunnizt I sam-
eiginlegum málefnum?”
„Viögetum tekiö 7 atriöi, sem
eru mest áberandi og komizt
hafa I framkvæmd.
Þaö er þá fyrst hinn sam-
eiginlegi vinnumarkaöur milli
landanna. Um þaö bil ein
milljón manna hefur notfært sér
þann rétt, eins og nú standa sak-
ir.
Þá er samningur um gagn-
kvæman bótarétt almanna-
trygginga milli landanna. Hann
þýöir, aö hver þegn hefur rétt til
þeirra tryggingarbóta, sem
greiddar eru I dvalarlandinu.
Samvinna er á komin um
umhverfisvernd.
Þá er samvinna um orku og
iönaö. Þannig eru raforkukerfi
landanna austan Atlanzhafs
tengd saman, en þar er Island
auövitaö utanviö, hvaö sem slð-
ar kynni aö veröa.
Samvinna er um flutninga og
samgöngur.
Nýlega var stofnsettur
Norræni fjárfestingarbankinn
meö 225 milljaröa fram-
kvæmdafé. Honum er ætlaö þaö
hlutverk, aö styöja aö fjárfest-
ingu milli Noröurlandanna,