Alþýðublaðið - 11.09.1977, Blaðsíða 3

■JjJj*"' Sunnudagur 11. september 1977
w . \
Oddur Sigurjónsson ræðir við Sigurd Helgason, hæstaréttarlögmann
„Stefna Sjálfstæðisflokksins á
undanhaldi og völdin að mestu
hjá sérhagsmunahópum”
„Þú drapst aúeins á þaö, Sig-
uröur, í fyrra samtali okkar, aö
ágreiningur heföi veriö upp
kominn milli þfn og forystu
Sjálfstæöisflokksins. 1 hverju
var hann fólginn einkum?”
„Hérveröég aö segja nokkra
forsögu, enda veröur sitthvaö til
allra sagna aö bera.
Um 14 ára aldur fékk ég mik-
inn áhuga á Sjálfstæöisflokkn-
um, einkum formanni hans,
Ólafi Thors, sem ég dáöi mjög.
En þátttaka mln i stjónmálum
hófst raunar ekki fyrr en I Há-
skólanum.
Vaka, félag lyöræöissinnaöra
stúdenta klofnaöi i reynd i inn-
byröis átökum. Um nokkurt
skeiö haföi komiö fram veruleg
tilhneiging til myndunar
þröngra hópa meö ýmis sér-
sjónarmiö. Þetta leiddi tilklofn-
ings 1954 og niöurstaöan varö,
aö listi hennar fékk aöeins 42%
greiddra atkvæöá.
Ég haföi á fundi varaö mjög
ákveöiö viö þessari þróun og
taldi árangur útilokaöan, ef
haldiö væri áfram á sömu braut.
Niöurstaöan varö svo sú, aö
fulltrúar sérhagsmunahópanna
leituöu til min um aö taka aö
mér formennsku i Vöku fyrir
næstu kosningar til Stúdenta-
ráös.
Vaka vann svo sinn stærsta
kosningasigur, fékk 57% at-
kvæöa og hélt meirihluta I ráö-
inu næstu þrjú ár.”
,,Og þetta var þin eldskim?”
„Já, og vel má vera — enda
trúlegast — aö þessi reynsla
min af poti sérhagsmunahópa
hafi haft veruleg áhrif á vinnu-
brögö min æ stöan.”
„Hvaö hefur þú lengi veriö
starfandi Sjálfstæöismaöur?”
„1 full 30 ár, og hefi þaöan
margs ánægjulegs aö minnast.”
„Frekar um flokksstörfin?”
„Ég hefi áöur drepiö á störf
mlníHeimdalli.stjórnS.U.S. og
Veröi. A þeim tima haföi ég náiö
samstarf viö Bjarna Benedikts-
son og fór jafnanvel á meö okk-
ur: Ég hefi ætiö haft fyrir leiö-
arljós i flokksstarfi, aö vera
málefnalegur 1 umræöum, en
jafnan veriö ómyrkur I máli. Aö
flokksstörfum mínum I Kópa-
vogi hefi ég áöur vikiö og þykir
ekki ástæöa til aö endurtaka,
eöa árétta þaö nú.”
„En þá er þaö ágreiningur-
inn.”
„A flokkssráösfundi I Sjálf-
stæöisflokknum 1971, eftir próf-
kjör I Reykjavik og i Reykja-
neskjördæmi, bent ég I einarö-
legri ræöu á, aö ég teldi þróun-
ina innan flokksins i sérhags-
munahópa aö undanförnu vera
ills vita. Ég leiddi rök aö þvi, aö
þetta gæti «tofnaö framtiö
flokksins I hættu og nefndi til
mörg dæmi, sem brytu 1 bága
viö lýöræöisleg vinnubrögö. Slö-
arkom égaö þessu sama á kjör-
dæmisráösfundi á Reykjanesi.”
„Hvaö dæmi tókstu helzt?”
„Fyrst vil ég taka fram, aö ég
er mjög fylgjandi þvi, aö átök
getioröiöum forystu flokks eöa
sæti á listum. Ég hefi ætlö veriö
fylgjandi prófkjörum og stuölaö
aö framgangi þeirra. En próf-
kjörin leysa ekki vanda.ef ann-
arleg sjónarmiö leynast á bak
viö þau. Og athugasemdir mln-
ar snerust einmitt um slikt.
Ég vil láta reyna á frambjóö-
endur I prófkjöri áöur en til at-
kvæöa er gengiö. Þeir eiga aö
skýra baráttumál sin og þaö,
sem er mikilsvert, aö þeir ræöi
saman á fundum og standi fyrir
svörum. Þá fyrst geta kjósend-
ur valiö eöa hafnaö, þegar þeir
hafa fengiö skýra grein fyrir
málefnum og myndaö sér skoö-
un samkvæmt þvi.
Gagnstætt þessu er, ef ein-
stakir sérhagsmunahópar
semja I laumi sin á milli um
fylgi viö eöa útilokun á einstök-
um frambjóöendum. Þaö er
jarövegur fyrir þá, sem tala
eins og hver vill heyra, og
efndir á slikum oröræöum þarf
sjaldnast um aö ræöa.
öllu verra er þó, ef mennn
komast óátaliö af forystunni
upp meö aö brjóta settar leik-
reglur, eru jafnvel verölaunaöir
fyrir!”
..Viö vitum nú oröiö um skoö-
un þina á klikuskap. En hvaö
um stefnuágreininginn?”
„Ég hefi alla tib abhyllzt
stefnu Sjálfstæðisflokksins, en
verið ómyrkur I máli um frávik
frá henni. A landsfundum
flokksins hefi ég oft flutt tillög-
ur, sem stuöluöu fyrst og fremst
aö framgangi stefnunnar. Þar
hefiég varaöalvarlega viö hinni
miklu yfirbyggingu þjóbfélags
okkar, m.a., veriö andvígur op-
inberum rekstri um skör fram
og einnig lagzt hart og ákveöiö
móti einokun og auöhringa-
myndun, og viljaö setja löggjöf
þar um.
Annar hluti
Mesta áherzlu hefi ég lagt á
réttlátara áhrifavald kjósenda
og beina kosningu þingmanna.
Þaö atriöi I stefnuskrá flokks-
ins um árabil, sem var aö flokk-
urinn ynni aö þjjóölegri um-
bótastefnuá grundvelli athafna-
og einstaklingsfrelsis og meö
hagsmuni allra stétta fyrir aug-
um, heillaöi mig mjög.
Þetta atriöi var fellt niöur úr
stjórnmálaályktunum tveggja
siöustu landsfunda, sem ég sat,
þrátt fyrir andmæli mln og
fleiri.
1 raun telég, aö ef Sjálfstæöis-
flokkurinn er ekki þess umkom-
inn, aö samræma sjónarmiö
allra stetta, veröi lltið úr vigorði
hans: Stétt meö stétt. Þann'ig
myndihannsmáttog smáttfær-
ast I hóp annarra stéttarflokka,
og glata slnu upphaflega frum-
kvæöi sem sameinandi afl.
Mestu máli skiptir þó, aö
stefnan sé framkvæmd i reynd.
Flokkurinn veröur aö stuöla aö
þvl, aö meö réttlátri tekjujöfn-
um dreifist verömætin til fólks-
ins, sem hefur skapað þau.
Frjálst markaöskerfi myndi, að
mlnu mati, stuöla mjög aö
þessu, ef rétt er á haldiö.
Hér kem ég enn aö þvi, að hin
auknu völd sérhagsmunahópa
innan flokksins vinna ekki aö
neinni málefnalegri baráttu
heldur fyrir auknum eigin völd-
um.
Hefi ég oröiö var viö slvax-
andi tilhneigingu til þess innan
flokksins.”
„Hvaöa rök villtu nefna fyrir
þessum dómi?”
„Hér er af mörgu að taka,
þótt fátt verði talið. Þaö er þá
fyrst, aö I framkomnum tillög-
um um skattamál, eru ákvæöi,
sem gang I berhögg viö stefnu
flokksins. Þar á ég viö, hve fólki
ertorveldaö, aö eignast þak yfir
höfuöiö. Skattlagning smáfyrir-
tækja er ekki háð afkomu
þeirra, og fjárhagsvanda ein-
staklingaerlitill gaumur gefinn.
A hinn bóginn kemur þar fram
stóraukinn áhugi á hagsmunum
umfangsmestu fyrirtækjanna,
aö mi'nu mati.”
„Eru þá taldar orsakirnar
fyrir þvi, aö þú yfirgafst flokk-
„1 aöalatriöum, já. Þessu vil
ég þó við bæta. Enda þótt ég
telji mig hafa staöiö á stefnu
flokksins og barizt málefnalega,
hefi ég hlotið litla þökk og
hljómgrunn fyrir og oft hefur
andaö köldu til mín frá ýmsum
flokksklikum.
Aöur fyrr var landsfundur
Sjálfstæöisflokksins haldinn til
ab marka stefnu og samræma
hin ýmsu sjónarmið. Mér er ó-
gleymanlegt hvernig þeir Ólaf-
ur Thors og Bjarni Benedikts-
son náöu oft árangri i þvi, og
gátu beinlinis lyft flokknum yfir
ófrjótt dægurþras. Viö fráfall
þeirra hefur oröið mikil breyt-
ing til hins verra I flokknum”
„Þú minntist lauslega á, Sig-
uröur, aö þú værir ósáttur viö á-
standiö i kjördæmamálinu og
kosningafyrirkomulagi. Viltu
útlista þaö nánar?”
„Þaö er eindregin skoöun
min, aö meö kjördæmabreyt-
ingunni 1959 hafi veriö stigiö ó-
gæfuspor.”
„t hverju liggur þab?”
„Tilgangur laganna, aö jafna
kostningarréttinn, var eölilegur
og sjálfsagöur. Þar skorti þó á-
kvæöi til aö halda jöfnun réttar,
ef fólk flyttist til i stórum stil.
Þá tel ég einnig aö fráhvarf frá
persónulegu kjöri þingmanna
hafi verulega rýrt stööu þeirra
gagnvart kjósendum, og aö
sama skapi aukið flokkavaldiö.
Þetta hefur reynslan sýnt
þegar, maöal annars meö þvl aö
aöhald kjósenda hefur aö sama
skapi veikzt.
Við slíkar aðstæöur sem þess-
ar þjappast völdin svo innan
flokkanna á fárra hendur og
sjálfstæðir einstklingar meö
sjálfstæöar skoöanir eiga erfiö-
ara uppdráttar.
Kosning þingmanna á órööuö-
um listum, sem allir formenn
flokkanna, nema kommúnista,
hafa lýst stuöningi viö, er ef til
vill til bóta, en þó allsendis ó-
nógt, aö mlnu mati.
Ég vil benda á, aö Vestur-
Þjóöverjar hafa fariö miklu
heilbrigðari leiö þar sem helm-
ingur þingmanna er kosinn
persónulega, en hinn sam-
kvæmt eöa meö hlutfallskosn-
ingum.Þar fá einnig allir flokk-
ar, sem ná minnst 5% af heildar
atkvæöamagni, þingmenn I
samræmi viö kjósendafylgi sitt.
Kjósandi kýs samtlmis persónu
og greiöir atkvæöi á flokkslista,
en persónukjörið er óbundiö viö
flokksatkvæöiö. Flokkavaldið
hefur þýttóljósariskiptinu milli
hins þrihliöa valds (löggjafar-
framkvæmdar- og dómsvalds)
meira en góöu hófi gegnir, og
fráleitt er, aö þingmenn eigi aö
falla inn I embættiskerfið, sem
þeir eiga aö veita aöhald, eins
og nú er hér i reynd.”
„Hvaö viltu segja um núver-
andi stjómarfar?”
„Mér.eins ogflestum sem um
þaö ræöa I alvöru, er efst I huga
efnahagsvandinn nú. Ég tel
okkur vera aö stefna efnahags-
legu sjálfstæöi okkar i fullkoma
tvlsýnu meö óhóflegri skulda-
söfnun erlendis og Evrópumeti 1
veröbólgu. Bágt er aö sjá aö
mikil alvara fylgi þegar menn
eru aö hamast á móti veröbólg-
unni I orði, en stuöla aö henni á
boröi.
Staöreyndin er, aö þjóðartekj-
ur hafa ekki vaxiö ab raungildi
siöasta áratug, sem er gagn-
stætt allri heilbrigöri efnahags-
þróun.
Samfara þessu þrffast alls-
konar fjármálaspilling og si-
aukinátök millistétta. Aö minu
mati verður þvl aöeins mögu-
legt aö snúa þessari framvindu
til betri vegar, aö fundinn veröi
breiöur samstarfsgrundvöllur
gegn veröbólgunni, og aö viö
gerum okkur I einlægni grein
fyrir, aö þjóöin veröur aö snúa
bökum saman rétteins og þjóöir
gera þar sem styrjaldarástand
rikir.”
„En ertu nú alveg setztur á
friöstól, Sigurður?”
„Ég vilsegja, aö hjá mér hef-
ur orðið talsverö lifsvenjubreyt-
ing nú um tveggja ára skeið.
Allir vita, aö allskonar stjóm-
málavafstur gefur fáar fri-
stundir og fjölskyldulífiö liöur
oftast við þaö.
Ég hefi verib svo lánsamur,
aö hafa ekki þurft aö hafa á-
hyggjur af uppeldi barnanna.
Þaö á ég minni góöu eiginkonu
aö þakka.
En svari ég spumingunni um
friðstólinn beint, vil ég segja
þetta. Þaö er ebli og vani gam-
alla bardagahesta aö sperra
eyrun, þegar þeir heyra striös-
bumburnar taka aö hljóma.”