Alþýðublaðið - 22.10.1977, Qupperneq 7

ssar Laugardagur 22. október 1977
7
kallaðir
ikleysingjar
idrekar
múnismans
nafninu til vel þaö.
I Alþýðublaðinu 18. ágúst siðastliðinn var ítarlegt við-
talvið Gils Guðmundsson, annan tveggja alþingismanna
Þjóðvarnarflokksins, um starfsemi flokksins á þinginu,
stofnun hans og endalok.
I dag ræðum við við Valdimar Jóhannsson bókaútgef-
anda, en hann var einn af þeim mönnum sem hrundu
blaðinu Frjálsri þjóð úr vör árið 1952. Það blað varð ein-
mitt forsendan fyrir því, að Þjóðvarnarfiokkurinn var
stofnaður árið eftir.
Við spurðum Valdimar fyrst að því, hvers vegna á-
stæða hefði þótt til að gefa út sérstakt blað gegn erlendri
hersetu:
FRjÁLS ÞjÓÐ
i_____________________________________
Stjórnarflokkarnir eru að semja um að taka
sér einræðisvald með stjórnarskrárbreytingu
Sjálfstæðisflokkurinn heimtar 17—22 þingmenn fyrir
Reykjavík, kosna í einmenningskjördæmum
Málið or á nwryrtt riíorði i Sjálfst.flokkn-
NM. e» falið *ewi mannttmorð i l'ramsóknl
FRJALS NOÐ tkýrði fyrir nokkru (rá þvi, aá »í,oriwnkr»rU»yUn4
tt)óniuBokkarnir hefðu nýlega gengið frá bi|u»uuJi
tamningum um að standa saman tem einn Batður að
afgre&lu allra aðalmála á yfi.Mandandi Alþingi og 1. ifppbótarsctin ll,tem|
fram að ncttu kotningum og enn fremur að tnúa bok- nú eru, veríi afcumin.
■m taman i kosningunum að vorí, verja sameiginleg 2. Landinu verii tkipt i
tfbrot tín með hnúum og hnefum og halda áfram ttjórn-
arsamvinnunni eftir kosningar.
PrjiUrar þjóí.r,
iUOiö t»r (rá ör-
FrJiU þjófl
rranuóknarftokks -
SJálf.lBtUfUkkiln.
un stjórnarskrirbreyungi
irnacskrtmefnd þrirrl, sen
er tll ot BJarnt Benedlku
aiar tilJöfur ihaldsini un
3. Akvæðin um kjör-
dcmatkipumna verSt
tekin út úr stjóroar-
erfli ..tryttt". afl hlutíalllfl
þingmannatólu .ulrjil-
i" of „þiltbýtu" verfli
jafnrí kjóiendatölu.
betu þyflir t. d. afl Reykja-
vik fengi II—JJ þlngmeaa
kosna i einmennin^Oijotdam-
um. Cutlbrintu- 0| KJósarsysla
um dreifflu bygtflurn" fvkkafl
stór kostlega afl sama skapi icn
ihrif kaupsUfla og kauptun.
vieru itóraukin. En um letfl a
Reykjavik, surrstu k.upst&A
unum og flflru þflltbýU vmt
SjiifsUrðuflokksina tU þeas
þannig hreinum meirthluU
Verkföllin verður að leysa
t u. thi niuiut wóo.
i.nl þvi, er al framan
gretnlr. I FVRSTA
benda i þi ielt af AFNEMA
■étuskait i <
sjefls yrtl irelflanlega akki
lakarl eo oúverandl fjirleg
gara rU (yrlr. þé »t solu.k.ti-
OTAKMARKADAN n
ar hekk.ntr á .logium út-
isflés. um rlklsstjórn of al-
I FIMMTA laf I i »i mlja éll
SJilfsUrfluflokksins
n breyUng.r i stjórnarskri
: kjórdaemaskipun, sem h.r
•fur venfl akýrt fri, bera þafl
rfl sér. afl þcr hafa verifl
lulhugsaflar of undlrbúnar
rl og lengi. Ekki þarf langt afl
ra i graígötur um (yrtrmynd-
a. Hún ar stjórruirskrérbreyl-
>. lýsl yfir þvi, a
Bylting hafin f Al-
þýðuflokknum
UTANRlKUl. OG INNAN-
KlKISMALUM frá þ.j,
•*•» vertt kefur nú
1 i aýalstoflou (lokksþingi
þyAuflokksins, muna tengt
.leoskum stjornmslum. —
i et ekki i kverjam degi.
» flokk.bunéoum Ulend- rit fyrtr þvi ot viustrt
[sn ofbýtrsr svo spllUng
n þetu er rounveruie
, SOHS gerttst i flekb
li Alþýflofiokkatna.
mun betur IJóst en Hanalbal
Valdimarssynt, afl Alþýflu-
flekkurinn er ekki Ul sklpl.
þessu stifi mslslos <
'igt feeusluklutverk kaus :
•1 bei,
*m atjorn-
sUflrsynd, at Alþýtuflokk-
beyktist i ofl kofjo þi kylt.
i"«“. ria þurfli, tll at krayU
booum ur (yetrtakl (ina
ambmltisraaana á stjóra-
u flokk, sepr VANTMI
Byltlutlu • Alþýiuflokkn- fyrir n
um vertur þvt fyrst raorkui, „TENINGUM
er i IJóo krmur BREYTING- AD~ i i.lensk
IN A ISTEFNU HANS I mólura.
Hótun Björns Ólafssonar
vui. ein. og Bjernl
i KefUvikur
Ulin verfli PORF
valdið miklum kollsteypum i
búsetu fólks i landinu. Enda
varð sú raunin á. Það upphófst
mikil vinna i kringum herinn,
ný setuliðsvinna, og fólk leitaði
talsvert utan af landsbyggðinni
i þessa vinnu, eins og það gerði
á striðsárunum.
Afleiöingin af þessu lá alveg
ljós fyrir. Að sjálfsögðu var hún
talsvert minni en á striðs-
árunum, þvi margt af þvi fólki
sem þá leitaði til setuliðsvinn-
unnar sneri aldrei heim i sin
byggðarlög aftur, það ílentist
hér.
Við bentum meðal annars á
þá hættu að stórfelld umsvif
hersins hér á suðvesturhorninu
og framkvæmdir á hans vegum
myndu hleypa þessari skriðu af
stað á nýjan leik. Mikil hætta
væri á nýrri kollsteypu i byggð
landsins, enda hafði fyrri setu-
liðsvinnan auðvitað veruleg
áhrif á brottflutning fólks Ur
byggðum landsins.
Þetta var atriði sem menn Uti
á landi viðurkenndu og voru
hræddir við. Menn Ur öllum
flokkum, jafnvel Sjálfstæðis-
menn og meira að segja fram-
bjóðendur Sjálfstæðisflokksins.
Hnútukast í stað
málefnaumræðu
— Hver voru viðbrögð blaða
.við málflutningi Frjálsrar
þjóðar?
— önnur blöð reyndu nú eftir
beztu getu að leiöa Frjálsa þjóð
hjá sér. Það voru fyrstu við-
brögðin. Það sem um blaðið var
fjallað var aðallega hnútukast,
en ekki mikið á málefnalegum
grundvelli.
Þetta breyttist þó eftir kosn-
ingarnar ’53, eftir að flokkurinn
náði fótfestu á þingi og i
borgarstjórn, en annars voru
pólitisk skrif á þessum tima
jafnvel enn lágkúrulegri en þau
eru þó i dag, þótt þau mættu
kannski vera betri.
— En skoðanabræður ykkar i
andstöðunni gegn hernum,
Þjóðviljamenn?
— Þjóðviljinn var okkur and-
snúinn og ástæðan var auðvitað
sú að þeir töldu okkur keppi-
nauta um fylgi. Þegar vikið var
að okkur i blaðinu, var það i
mjög kuldalegum tón. Það
byggist lika á þvi, að þegar
Þjóðvarnarflokkurinn var
stofnaður, óskaði Sósialista-
flokkurinn eftir kosningabanda-
lagi við hann, en þvi var
hafnað.
ndir hefðu ekki verið framkvæmdar ef
rddir...
mvinnu þeirra sem hlut áttu að máli, en
og liðið að riðlast, hafði ég einfaldlega
. (AB-myndir: ATA)
Nytsamir
sakleysingjar
Ég hygg að Alþýðublaðið hafi
verið frekar hlutlitið i okkar
garð, minnir það. Minnist þess
ekki að það veittist mjög að
okkur. En um Timann gilti það
sama og um Þjóöviljann, mjög
kuldalegur tónn i okkar garð.
Enda var þar sama sagan, þeir
óttuðust að við myndum reita af
þeim, sem og varð raunin á, þvi
sannleikurinn var sá aö við
áttum nokkra samherja innan
Framsóknar og talsvert af
okkar fylgi kom þaðan. Auk
þess sem samúð með Frjálsri
þjóð og málstað okkar náði
miklu lengra inn i flokkinn en
kjörfylgið sagði til um.
Um Morgunblaðið þarf ekki
að fjölýrða. Þar var nátturlega
alltaf nærtækast að telja okkur
nytsama sakleysingja og halda
þvi fram að við gengjum erinda
kommúnista. Jafnvel þótt við
vildum ekki gera það, þá værum
við að minnsta kosti svo viti
skroppnir að við gerðum okkur
ekki grein fyrir þvi að við
værum erindrekar
kommúnista.
Þessi málflutningur hefur
reyndar ekkert breytzt ennþá.
Áfalfið 1956
— Má marka upphaf endalok-
anna i kosningaósigrinum 1956?
— I rauninni finnst mér ekki
að það hafi neitt verið farið að
FRJÁLS ÞJÓÐ
Askriftarrími FRJALSRAR ÞJOÐAR er 2923.
Utanáilcrifl Púithólf 561, Reykjavik.
Cftriit dslriftntlur
IMýjar, stórfelldar kröfur Banda-
ríkjanna á hendur íslenzkum
stjórnarvöldum
Féi»t þeim framyonyi. hafu Uandarikin rntlunloya layi
hland undir siy. hrrnaðarlrya oy fjárhayhloga
Unak •tjóraarröM hafa nú til athugunar nýjar kröiur Bandaríkjanna um
(tá’hlrian heroaÖarríibúnaí og framkvcmdir bér á landi. Krofur þeuar »ýna, aS
Bmfcríkin ctla (ér aöt annaS of meira meS Itland eo okkur hefur óraí fyrir.
Ef þmaar krofair verÖa uppfyUtar, haia Bandaríkin endanlefa laft filand undir tif,
kMÖmkfa of fjárhafaltfa. ÞaS helrí, Mm þá yrÖi á þjóÖina laft, mundi hún
trcAa fá af lér brotiS.
Þeuar nýju, stórfelldu kröfur Bandarikjanna ná
laagl út fyrír ramma varnarsamningsins frá 1951 og
ou alii annars eílis en þá var gert ráÖ fyrir. Verður
aSkijaóhugsandi, að ríkisst jórnin dirfist að samþykkja
þemt( kröfur án þess að gera nýjan samning við
H—daríkin. slíka gerbreytingu, sem þcr boða á að-
•taÖu Bandaríkianna hér á lanch.
rajALS ÞJOÐ hefur aflað sér víðtckra upplýsinga
aröfur og fyrírctlanir Bandaríkjanna og orðið -
*»•* stundum áður — gotl til fanga um upplýsingi
fjttu afkimum stjórnarherbúðanna. Getur blaðið þvi
frá þessum málum i iríllum meginatríðum efltr
öruggum hetmildum.
Hemaðarlegar kröfur
KOSNINCAK.
þsnasfl U
INCAB.
Pafl mi em
i i Þorlákshófn. þafl et hvort
m fert ilika hofn cskllesi
Hafnargerð í Njarðvíkum ákveðin
rtkln hals lullnkv.flUi tl
kálfn afl kri(J» alór- þ
■ I NJarflvikura Hef- ir
rinar um þorlókshófn og með-
ugvallar
Aírar kröfor
Bandarikjanna
I on hernaflarrfrrvólö
srikjanna. hafa augaslafl ó
»fa hór sérlerfi III virkj-
Islenikur her og ertendur
Fýrlflallanlr riklssljnraarinnar am stafnun kars vl
kirl. fr rirsafnir ,llr þvarar >
aé mótfallin tSLENZKUM h
S.RI.ENDAN kcr é Ulaafli. fn
ajólfaaffla H raakUefa ráflalaf
tfaakrigfla varflanfll ar-
>» vifl INNLENDAN k<
MraniaS rayna afl
snlanflur kar a. .flel
I karnnflnrkanflalaf
•rlrnfl keraaU larlfl i lanflina. þa skartir manoflóm Ul
vlflurk.noa, afl þafl, s.m allu móli skipUr, ar a« lasna ■
EBLENDA k.rinn. Ef unnt vari n* laaru vl* flvól E
LENDS kart i lanfllnu m.fl alnhvera kanar INNLEND
V.rflfnalu ó flufv.llunum, ef akki ó annan kóll, er ekki
vafamót, afl þaan kett ó afl veljn. Ei
ínlonuki hrrinn :
Málinu skotið á frest í bili
en verður tekið upp aftur
Hálfum mánuðt rftir »ð FRJALS ÞJOf) hóf um-
rcður um komu norska hershöfðingjans hingað lil
lands mannaði Mbl. sig loks upp og gai ,.sks ringu" á
erindi hans hingað. Orðalag skýríngarinnar er að visu
loðið og óákveðið, en ef reynt er að greina kjarnann frá
hisminu er hann helzt þetla:
Rikisstjórnin fékk hrrthól&iagjann til þeu aÖ M|ja
flér, hvcra fjárann fjálian Bandaríkjamenn vcru aÖ
aÖhalast hér á landi og hvort fyrírctlanir þeirra vcni
i nokkra umrcmi viö nauösynlegar varnir landsim 1
Vlsiulega helfli rlkustjórn-
irríerinfJarófli Riflfi.il
FBJALS þjóo
rl afl leffja á þafl, afl Bjarni
„Ekki er hana borjnara,
þó aÖ hcna berí skjold
kalflinf)• af viflkunaflina
'2T'
hrinfanna ag hernaflarylirvalA-! FESTINCL' ■

halla undan fæti fyrir blaðinu
sem sliku. KosningaUrslitin
urðu náttúrlega mörgum mikið
áfall, við misstum báða þing-
mennina, og það kom dálítil
uppgjöf i suma sem i þessu
stóðu. En ég tel að blaðið hafi
alveg haldið sinu þar til Jón
hvarf frá þvi.
Kannski var ekki hér um
uppgjöf að ræða i upphafi. Frek-
ar að menn hafi verið að leita
skýringa á þvi, hvers vegna
þetta hafði ekki tekizt. Skýring-
in á þvi lá auðvitað á borðinu.
Það voru kosningabandalögin
sem ollu þvi. Menn trúðu þvi
nefnilega að Framsóknarmenn
meintu það sem þeir sögðu,
þegar þeir héldu þvi fram að
þeir vildu herinn burt, — og
þegar Hermann mælti þessi
fieygu orð i Utvarpsumræðiim:
„Betra er að vanta brauð en að
hafa her I landi”.
Við urðum varir við áhrifin.
'. Framsóknarmenn trúðu þvi að
flokkurinn þeirra væri frels-
aður. Og það var hreint ekki
litið um að Framsóknarmenn
segðu við mig sem svo: „Ég
kaus ykkur nU siðast, en ég ætla
ekki að gera það núna, Ur þvi að
Framsóknarflokkurinn er
ákveðinn i að láta herinn fara.
Ég tel sjálfsagt að ég styðji
hann núna, en ég er ykkur
afskaplega þakklátur fyrir
ykkar framtak, þvi það er
engum öðrum en ykkur að
þakka að Framsóknarflokk-
urinn hefur tekið upp nýja
stefnu.”
NU, sU stefnubreyting varö
álika haldlitil og ýmislegt annað
sem komið hefur Ur þeim her-
búðum.
Dró mig í hlé
vegna óeiningar
— Hvers vegna hættir þú af-
skiptum af blaðinu?
— Ég hætti einvörðungu
vegna þess að það fór að koma
upp nokkur óeining i liðinu,
óeining sem fupphafi átti raun-
verulega að rekja til vonbrigða
v.egna kosningaúrslitanna.
Þarna fór að verða hver höndin
upp á móti annarri. Það leiddist
mér. Til alls þessa haföi verið
stofnað i góðri samvinnu þeirra
aðila sem hlut áttu að máli, en
þegar fór að brydda á þessari
óeiningu og liðið að riðlast, hafði
ég einfaldlega ekki áhuga á að
taka þátt i þessu lengur og dró
mig i hlé.
Jón Helgason hætti einmitt
um svipað leyti og gerði þaö
vegna þess, að honum fannst
grundvöllurinn fyrir Utgáfu
blaðsins vera brostinn, þegar
þessi sundrung kom upp.
Hér var ekki um það að ræða
að skoðanir manna hefðu
breytzt. Þær voru fyrir og eftir
þær sömu, og hvað mig snertir
hafa þær aldrei breytzt.
Skuggatilvera
siöustu árin
Hins vegar fóru menn að sjá
vonir viðar. Einn stefndi I þessa
átt meöan hinn sneri sér I aðra,
einn sá von þarna meöan hinn
sá von annars staðar.
Endirinn varð sá, að sumir
gengu i aðra flokka. En aðrir, og
þar á meðal ég, höfðu ekki
áhuga á venjulegu flokksstarfi.
— En blaðið hélt áfram, ekki
satt?
— JU, vissulega hélt blaðið
áfram enn um nokkurra ára
skeið, en það er min skoöun að
eftir að Jón hætti afskiptum af
þvi hafi ferill þess ekki verið
annað en hrein skuggatilvera.
Tið ritstjóraskipti voru við
blaðið, og ekki allir skörungar
sem þar komu við sögu. 1
rauninni tel ég það hafa hlotið
ákaflega hægfara dauða og
verið litlitið þegar yfir lauk.
—hm