Alþýðublaðið - 26.01.1980, Side 1

alþýðu
blaöið

=rn
íí
Laugardagur 26. jan. 1980—tbl.61. árg
Frá Austurvelli
til Bessastaða
IVI e6 þvi aö hafna þátttöku i stjórnarmyndunarviðræöum
undir forystu Benedikts Gröndals, hafa Framsóknarmenn
bætt nýjum kapitula i þá kynlegu framhaldssögu, sem
þessar stjórnarmyndunarviöræöur eru orBnar. Þessar
viöræöur eru nú hættar að snúast um málefni. Af hálfu
Framsóknarflokksins snýst tafliö nú aðeins um eitt. For-
sætisráöherrastólinn.
Formaöur Framsóknarflokksins viröist ekki vera til viö-
ræðu viö aöra flokka nema tryggt sé fyrirfram, aö hann
setjist sjálfur i stól forsætisráöherra. En i ljósi viöburöa
seinustu vikna, gætir þó vaxandi efasemda, lika innan
Framsóknarflokksins sjálfs, um aö formaöurinn hafi til að
bera þá pólitisku dómgreind, sem embættið krefst. Hof-
móöur Framsóknarmanna er nú orðinn slikur, að efamál er
að hann rúmist innan rikjandi flokkakerfis. Meö skömmu
millibili-er formaöur Framsóknarflokksins búinn aö hafna
stjórnarsamstarfi við Sjálfstæöisflokkinn, Alþýöubanda-
lagiðog núsiöast, Alþýðuflokkinn. Eins oger,er ekki annað
sýnna en aö Steingrimur Hermannsson hafi gert þessa
stjórnarkreppu óleysanlega, nema aö tilkomu utanþings-
stjórnar . Rökrétt samhengi i framferði Framsóknarmanna
er vandfundið. Þaö er alger nýlunda i þessum stjórnar-
myndunarviðræðum, að einn flokkanna neiti fyrirfram að
ræða málin. Þrátt fyrir yfirlýsingar fyrirfram um mál-
efnaágreining við Sjálfstæðisflokk, og siðan Alþýðubanda-
lag, var Framsóknarflokkurinn i báðum tilvikum reiðu-
búinn til viðræðna. Nú virðist annað vaka fyrir honum.
Litum nánar á samhengið i afstöðu Framsóknarflokks-
ins. Framsóknarmenn lýstu þá ákvörðun Alþýðuflokksins,
að rifta fyrrverandi stjórnarsamstarfi, ástæðulausa og
óábyrga. Þeir lýstu málefnaágreiningi samstarfsflokkanna
sem óverulegum og auðleysanlegum. 1 kosningabaráttunni
lýstu Framsóknarmenn fjálglega sáttasemjarahlutverki
sinu og lýstu þvi yfir, að þeir stefndu aftur að vinstri stjórn.
Jafnframt lofaði Steingrimur Strandamönnum þvi, að hann
gengi ekki til stjórnarsamstarfs við Sjálfstæðisflokkinn.
En hann var fram borinn á fölskum forsendum og gegn
betri vitund. Þessi áróður bar góöan árangur i atkvæða-
veiðum fyrir kosningar. Eða hvers vegna er það, fyrst
ágreiningur Framsóknar og Alþýðubandalagsins var svo
óverulegur, sem Steingrimur vildi vera láta, að honum
tókst ekki á hálfum mánuöi að jafna miskliðina við Alþýðu-
bandalagið? Eða hvernig stendur á þvi, loks þegar Alþýðu-
bandalagið lagði fram sin úrræði, eftir hálfs annars árs bið,
að það tók Framsóknarmenn ekki nema tvo daga að komast
að niðurstööum um það, að stjórnarsamstarf viö AB væri
útilokað? Eftir að Alþýðuflokkurinn hafði lagt fram efna-
hagstillögur sinar i stjórnarmyndunarviðræðum undir
forystu Steingrims, lýsti Steingrimur þvi yfir aö þær „væru
sér miklu nær skapi” en tillögur Alþýðubandalagsins. t
kosningabaráttunni viðurkenndu framsóknarmenn, að til-
tölulega litið bæri i milli þessara tveggja flokka, að þvi er
varðaðistefnuiefnahagsmálum. Þær tillögur semBenedikt
Gröndal hefur nú lagt fram, sem umræðugrundvöll milli
flokkanna, byggjast að s jálfsögðu á stefnu Alþýöuflokksins,
að þvi viðbættu, að þar er aö finna jákvæöar undirtektir við
ýmsum hugmyndum annarra flokka. Hvers vegna breg&ur
þá.allt i einu svo við, að framsóknarmenn eru ekki einu sinni
reiðubúnir að ræða málin, heldur hafna þvi fyrirfram? Það
er ekki málefnalegafstaða. Þar býr annaðaðbaki.
Auðvitað er ágreiningur milli þessara tveggja flokka i
þýðingarmiklum málum. Þar ber hæst stefnuna i land-
búnaðarmálum og hina sjálfvirku fyrirgreiðslupólitík, sem
er samnjörvuð hagsmunum Framsóknarflokksins. En
þetta er ekki nýtt. Það er hins vegar nýtt, að Framsóknar-
flokkurinn sé ekki til viðtals við aðra flokka um þessi sér-
hagsmuna mál sin. Þá er vandséð, með hverjum yfirleitt
þeir geta hugsaö sér að starfa.
A göngum Alþingis stinga ráðvilltir menn nú saman
nefjum, um „öfuga Stefaniu” — rikisstjórn allra flokka
nema Alþýðuflokksins. Það er guð-velkomiö að leyfa mönn-
um að reyna það. Þaökynni þó að vefjast fyrir forystu Sjálf-
stæðisflokksins, i ljósi siðustu viðburða i alþjóða málum.
Liklegast er þó, að formanni Framsóknarflokksins hafi nú
endanlega tekizt að loka öllum útgönguleiðum úr þessari
stjórnarkreppu — öðrum en utanþingsstjórn. Það er
óglæsileg byrjun á formannsferli, að ný afstöðnum
kosningasigri. Það er vissulega áfellisdómur yfir þeirri
pólitisku forystu, sem þjóðin hefur kjöriö sér. En úr þvi
sem komið er, er utanþingsstjórn ef til vill eini raunhæfi
kosturinn. Þá skiptir mestu máli, að vel takist til um skipan
hennar. Fyrirfram er ástæðulaust að ætla, aö slik stjórn
yrði svo veik og vanmáttug, að hún geti ekki komið fram
nauðsynlegum umbótum. Ef Aiþingi kýs að dæma sig úr
leik, verður forseti íslands að taka i taumana, skv. þvi
valdi, sem stjórnarskráin lér honum. Það er stutt leið til
Bessastaða.
Tillögur
Alþýduflokksins
um
málefnasamning
ríkisstjórnar
Sjá bls. 4-5
Benedikt Gröndal á bladamannafundi:
Framsókn hafnar
viðraedum fyrirfram
„Utanþingsstjórn í dyragættinni”
. Benedikt Gröndal kynnir tillögur Alþýöuflokks ins
Benedikt Gröndal forsætis-
ráðherra upplýsti á blaða-
mannafundi, sem haldinn var I
Stjónar r áðs hús inu, að bæði
Fr a ms óknar flokkur inn og
Alþýðubandalag hefðu hafnað
um r æðugr undvelli Alþýðu-
flokksins, án frekari skýringa.
Það kom fram á fundinum með
Benedikt, að Alþýðuflokkurinn
heföi lagt fram umræðugrund-
völl, gerandi ráð fyrir, að ein-
stök atriði grundvallarins mætti
semja um, einsog eðlilegt yrði að
teljast, þegar um samstjórn
nokkurra flokka væri að ræða.
Hann tók fram, aö sérstaklega
hefði verið á þetta bent, þegar
hinum flokkunum heföi verið af-
hentar tillögurnar. Hann sagði
ennfremur, að Alþýðuflokkurinn
hefði viljað draga fleiri atriöi inn
i viöræðurnar en efnahagsmál
eingöngu. En að sjálfsögðu yrðu
þau mál að hafa algeran forgang
fyrst i stað. Tillögurnar einkenn-
ast lika af þvi, að þær eru lagðar
fram sem umræöugrundvöllur
til myndunar rikisstjórnar
fjögurra flokka, enda bauð Bene-
dikt Gröndal formönnum allra
flokkanna til viðræðnanna.
Lúövík afneitaði þrisvar
Eins og fram kemur i fyrir-
sögn hafnaði Lúðvik Jósepsson
tillögunum alfarið. Lúðvik mætti
einsamall á fund Benedikts
Gröndals, neitaði tillögunum án
þess að lesa þær eða ræða þær
efnislega við nokkurn mann.
Benedikt kvaðst hafa boðið
Lúövik upp á fjögurra flokka
stjórn, en hann hefði kveöið nei
við, Þá heföi Benedikt viörað
hugmyndir um nýsköpunar-
stjórn Alþýðuflokks, Alþýðu-
bandalags og Sjálfstæðisflokks,
en Lúövik heföi aftur neitað að
taka þátt i slikristjórn. Um þetta
sagði Benedikt Gröndal orðrétt:
„Alþýðubandalagið virðist þar
með vilja draga sig út úr
islenskri pólitik i miðri
stjórnarkreppu.”
Fulltrúar Framsóknarflokks-
ins, þeir Tómas Arnason og
Steingrímur Hermannsson,
höfnuðu umræöugrundvelli
Alþýðuflokksins án frekari
skýringa, en buðust i staðinn til
þess að leggja fram sinar tillög-
ur til viðræöna um stjórnar-
myndun.
Sjálfstæðisflokkurinn hafði
þegar fundurinn var haldinn enn
ekki látið frá sér heyra en mun
hafa fjallað um máliö á sama
tima og Benedikt hélt fundi með
blaðamönnum.
Framhald á bls. 6
fslandsdeild Amnesty International:
Skora á stjórn Sovétrikjanna ad
endurskoda afstödu sína til Sakharovs
tslandsdeild Amnesty Inter-
national afhenti á fimmtudag
Mikhail Streltsov eftirfarandi
bréf, vegna handtöku sovéska
andófsm annsins og vfsinda-
mannsins Andrei Sakharoff.
Sendiráð Sovétrikjanna
Herra Ambassador
Mikhail Streltsov
Garðastræti 33
Reykjavik.
Reykjavík, 24. janúar 1980
Islandsdeild Amnesty
International harmar þá frelsis-
sviptingu, sem sovésk yfirvöld
hafa beitt hinn viðkunna
baráttumann mannréttinda,
Andrei Sakharov og konu hans,
meðþviaðflytjaþaunauðug frá
Moskvu til útlegðar í borginni
Gorky.
Islandsdeild Amnesty
International vekur jafnframt á
þvi athygli, að i fréttatilkynn-
ingu frá aðalstöðvum alþjóöa-
samtakanna i London, sem birt
var 15. þessa mánaðar, var frá
þviskýrt, að svo virtist sem yfir
stæði viðtæk herferð gegn
andófsmönnum i Sovét-
rikjunum. Hefðu meira en
fjörtiu þeirra verið handteknir
þar á siðustu þremur mánuðum
fyrir að reyna með friðsamlegu
móti að færa sér viðurkennd
mannréttini i nyt. A sama tima
hafa talsmenn aukinna mann-
réttinda hlotið þunga fangelsis-
dóma og vitað erum a.m.k. tvo,
sem lagðir hafa verið i sérstök
geðsjúkrahús.
hYá þvi i október s.l. er
samtökin Amnestv International
birtu opið bréf til Leonids
Brezhnevs, forseta Sovét-
rikjanna, hefur handtökum og
fangelsunum fremur fjölgað en
fækkað. Að visu hefur ein-
hverjum föngum verið veitt
uppgjöf saka i tilefni alþjóðlega
barnaársins, en ekki er vitað til
þess að neinir pólitiskir fangar
hafi verið meðal þeirra, sem
nutu góðs þar af.
Stjórn íslandsdeildar skorará
stjórn Sovétrikjanna að endur-
skoða afstöðusina til mannrétt-
indamála.
Með virðingu,
Margrét R. Bjarnason, form.
tslandsdeildar
Amnesty International.
Nýtt f iskverd ákvedið
Á fundi yfirnefndar Verðlags-
ráðs Sjávarútvegsins á fimmtu-
dagskvöld náðist samkomulag
um nýtt fiskverö, er gildir frá
áramótum. Samkomulagið felur
isér hækkun á skiptaverði helztu
botnfisktegunda, sem nemur að
meðaltali 11%. Verö á þorski
hækkar um 11%, á ýsu og keilu
um 16%, ufsa og löngu um 10%,
steinbiti um 13%, karfa um 7% og
grálúðu um 4%, en jafnframt var
ákveðið að greiöa skuli linuupp-
bót á grálúðu og að greidd skuli
25% verðuppbót úr nýstofnaðri
deild við aflatryggingarsjóð á
karfa og ufsa á árinu 1980, þó
ekki ufsa veiddan I mánuöunum
marz, apríl og mái.
Meðal mikilvægustu ior-
sendna þessa samkomulags eru
þrenn lög, sem samþykkt voru á
Alþingi i dag:
1. Lög um timabundið oliugjald
• til fiskiskipa, þar sem gjald
þetta er lækkað úr 9% i 5%.
2. Lög um breytingu á lögum um
útflutningsgjald af sjávaraf-
urðum og um ráðstöfun tekna
af þvi.
3. Lög um breytingu á lögum um
Aflatryggingasjóð sjávarút-
vegsins, þar sem m.a. er
stofnuð sérstök verðjöfnunar-
deild við sjóðinn, sem 'm.a.
skal standa undir verðupp-
bótum á fisktegundir eins og
ufsa og karfa.
Þegar tillit hefur verið tekið til
áhrifa þessarar lagasetningar,
má lýsa niðurstöðu fiskverðs-
samninganna að þessu sinni á
eftirfarandi hátt.
1. Skiptaverð til sjómanna hækk-
ar um 11%.
2. Hlutur útgeröar i fiskveröi
hækkar um 5,5%.
3. Hráefniskostnaöur fiskvinnsl-
unnar hækkar um 7,3%.
Verðið gildir til 31. mai 1980 en
er uppsegjanlegt með viku fyrir-
vara frá og meö 1. marz.
Verðið var samþykkt sam-
hljóða.
t yfirnefndinni áttu sæti: Jón
Sigurðsson, forstjóri Þjóðhags-
stofnunar, sem var oddamaður
nefndarinnar, Arni Benedikts-
son og Eyjólfur Martinsson af
hálfu kaupenda og Ingólfur
Ingólfsson og Kristján Ragnars-
son af hálfu seljenda.
Reykjavik, 24. janúar 1980.
Verðlagsr áö s jávarútvegsins.
—JBH