Vísir - 23.09.1969, Side 8

s
V í S IR . Þriðjudagur 23. september 1969.
VÍSIR
Utgeíandi ReyKjaprent n.t. \
Framkværndastjón Sveinn R. Eyjólfsson /
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson \
Aðstoðarritstjóri : Axei Tborsteinsou í
Fréttastjon: Jón Birgir Pétursson \
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson (
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Simar 15610 11660 og 15099 )
Afgreiðsla: Aðaistræti 8. Síml 11660 (í
Ritstjóm: Laugavegi 178. Sími 11660 (5- línur) )
Áskriftargjald kr. 145.00 4 mánuði innanlands (
I lausasölu kr. 10.00 eintakið f
Prentsmiðia Visis — Edda h.f. \
aflMHMI■Bs'f'" j
Að vilja og geta
AKir íslenzku stjórnmálaflokkarnir hafa á stefnuskrá /
sinni að rafvæða landið af kappi. Jafnframt bera þeir )
upp á Alþingi frumvörp og þingsályktunartillögur )
um orkumál. Allir vilja þeir eigna sér mesta áhugann )
á rafvæðingu landsins. y
En það er hlægilega auðvelt að hafa áhuga á raf- (
orkumálum og festa á pappír hugleiðingar um stór- /
virkjanir. Þaö eru framkvæmdirnar, sem eru erfiðar. )
Og það jafngildir engum framkvæmdum, þótt stjórn- J
málaflokkar birti hástemmdar stefnuskrár eða leggi (
fram sýndartillögur á Alþingi. Raunverulegur áhugi /
á orkumálum verður ekki mældur í slíkri tómstunda- )
iðju, heldur í áþreifanlegum aðgerðum. )
Tómstundaiðja af þessu tagi er vitanlega meinlaus, )
ef menn taka ekki of mikið mark á henni. En verra ((
er, þegar stjórnmálamenn afneita því í öðru orðinu, /(
sem þeir hafa sagt í hinu. í þá gryfju hefur stjórnar- ))
andstaðan á íslandi fallið. Oddamenn hennar hafa )
ætíð gengið af göflunum, þegar rætt hefur verið um )
að nota erlent fjármagn til að byggja upp stóriðju )
á íslandi. „Það er verið að selja landið erlendum auð- (
hringum“, segja þeir. Og með því að vera á móti er- /
lendri stóriðju á íslandi eru þeir í reynd á móti orku- /
þróun íslands, þótt þeir hafi annað á orði. )
Oddamenn Sjálfstæðisflokksins hafa hins vegar )
tekið málið raunhæfum tökum. Þeim hefur lengi ver- )
ið Ijóst, að ekki yrðu reistar neinar stórvirkjanir á ('
íslandi, nema kaupendur að orkunni fengjust. Á þess- /
ari einföldu staðreynd byggist hið glæsilega framtak /
íslendinga í orkumálum, sem hófst með virkjuninni )
við Búrfell. Þetta tókst, aðeins vegna þess að í farar- )
broddi voru raunsæir hugsjónamenn, Jóhann Hafstein )
í stóriðjumálunum og Ingólfur Jónsson í orkumálun- Í!
um. Með hjálp margra góðra manna hefur þeim tekizt )
að tengja saman draumana um stórvirkjanir og stór- )
iðju og gera þá að sameinuðum veruleika. 1
íslendingar standa nú á þröskuldi orkualdar. Búr- (
fellsvirkjun og Straumsvíkurverið voru prófsteinn- |
inn. Eftir hinn góða árangur, sem þar hefur náðst, )
sjáum við nú fram á hraða stækkun beggja þessara )
iðjuvera. Við sjáum fram á byggingu Sigölduvirkjun- )
ar eða annarrar hliðstæðrar virkjunar á næstu fjórum )
árum. Við sjáum fram á ýtarlegar orkurannsóknir /
næstu fimm árin, sem muni leiða til beizlunar megin- /
hluta vatnsorku landsihs á næstu tveimur áratugum. J
Og við sjáum fram á byggingu eins stærsta orkuvers í )
heimi, Austurlandsvirkjunar. Við sjáum fram á allt )
þetta, vegna þess að við vitum, hvernig á að tengja \
orkuþróunina við uppbyggingu stóriðju fyrir erlent fé. i
Við munum brosa að afturhaldsmönnunum, sem :
hafa verið andvígir erlendu stóriðjufé og jafnframt
þótzt styðja orkuþróun landsins. Hins vegar munum ):
við styðia þá menn, sem hafa fundið raunsæja leið til )
að gera hugsjónir okkar að vpruleika. Við munum
styðja þá menn, sem hafa á undanförnum árum sýnt, ’
að þeir bæði vilja og geta. '/
Beinar forsetakosningar
mundu styrkja lýðræðið í
Bandaríkjunum
Litlu munabi oð illa færi
■ Verður fyrirkomulagi forsetakosninga í Bandaríkjunum
breytt? Á því eru nú taldar allmiklar líkur. Kerfið hefur
hingað til verið með þeim hætti, að i sérhverju ríki innan
Bandaríkjanna hafa verið kosnir kjörmenn, ákveðinn fjöldi
I hverju ríki. Samkunda þessara kjörmanna kýs svo forsetann.
Þetta hefur nærri leitt til vandræða.
2á frambjóðandi, sem fær
flest atkvæði í einhverju rík
gerist í forsetakosningum hér
á íslandi til dæmis.-
sterki í þessu máli, fyrrverandi
Suðurríkjademókrati, en póli-
tískt hægra megin við republik-
ana. Wallace hefði getað fyr-
irskipað kjörmönnum sínum að
styðja hvom sem var og því
ráðið því, hver varð forseti
Bandaríkjanna, þótt hann hefði
miklu minna fylgi en Nixon og
Humphrey, og auðvitað hlotið
nokkra umbun fyrir hjá sigur-
vegaranum.
Til þess að hindra þetta
höfðu nokkrir kjörmanna, strax
áður en tölur voru kunnar, íhug
D->- á 10. síðu.
Wallace hafði nærri
skapað vandræði
inu, fær alla kjörmenn þess ríkis
en aðrir frambjóðendur engan.
Jafnan er leitazt við, að fjöldi
kjörmanna, sem einstök ríki fá
sé í réttu hlutfalli við hlutfalls
legan fólksfjölda þeirra. Þó er
augljóst, að atkvæöaflesti fram-
bjóðandinn í landinu öllu þarf
ekki nauðsynlega að vera sá,
sem flesta kjörmenn fær sam-
ánlagt. Frambjóöandi gæti til
dæmis unnið sigur i stærstu
ríkjunum, svo sem Kalifomíu
og New York, meö aðeins ör-
fáum atkvæöum umfram keppi
naut sinn. Keppinauturinn gæti
hins vegar sigrað með yfirburð
um í fjölda smærri ríkja. Sá
atkvæðaflesti í Kaliforníu og
New York fengi alla kjörmenn
þessara fjölmennu rikja, en
keppinauturinn engan kjör-
mann. Með því aö vinna örfá
önnur ríki, fengi sigurvegarinn
í stóru ríkjunum fleiri kjörmenn
samanlagt en andstæðingurinn
og yrði kjörinn forseti, en and-
stæðingurinn kynni vel að hafa
samanlagt fleiri atkvæði á land-
inu öllu. Þannig yrði sá ekki
kjörinn, sem flest atkvæði fengi.
Fulltrúadeildin
samþykkti
Meðmælendur breytts fyrir-
komulags segja, að úr þessu
hugsanlega misrétti verði að-
eins bætt með því, að forseta-
kosningarnar veröi beinar þann-
ig að samanlögð atkvæöi á land
inu öllu ráði úrslitum, svo sem
Þetta mál er mjög á döfinni í
Bandaríkjunum um þessar mund
ir. Fulltrúadeild þingsins hefur
þegar samþykkt það, og kemur
þá til kasta öldungadeildarinnar
og síðan þinga einstakra ríkja.
Þessar samkundur verða að sam
þykkja málið með 2/3 og 3/4
atkvæða, eigi stjómarskrárbreyt
ingin að ganga fram.
Orsaka þessa skyndilega á-
huga er skammt að leita. í kosn
ingunum í fyrra mxmaði mjóu,
að Nixon, sem flest atkvæði
fékk, næði ekki hreinum meiri-
hluta kjörmanna. Aðrir kjör-
menn skiptust milli Hubert
Humphrey, frambjóðanda demó-
krata, og George Wallace, fram
bjóðanda óháða flokksins. Fram
á síðustu stundu talningarinnar
ræddu menn um möguleikann á
því, að enginn fengi hreinan
meirihluta. Þá hefði hinn íhalds
samasti frambjóðendanna, Suð-
urríkjamaðurinn Wallace, getað
skapaö vandræði.
Wallace hefði ráðið
Hvað hefði gerzt? Málið er
ekki svo einfalt, að kjörmenn
hefðu á fundi sínum greitt at-
kvæöi hver með sínum fram-
bjóðanda og sá unnið er flest
fékk Enginn er kjörinn forseti
nema hann fái hreinan meiri-
hluta atkvæða kjörmanna. Hefði
þessi meirihluti ekki verið til
staðar, var leiðin opin til sam-
ingamakks Það lætur að líkum
að Wallace hefði verið hinn
... og Nixon fékk nærri jafn
mörg atkvæði og Kennedy,
þótt miklu munaði á kjör-
mönnum.