Vísir - 27.04.1970, Blaðsíða 8

8
V í S I R . Mánudagur 27. apríl 1970.
VÍSIR
dtgefandi: KeyKiaprem ou».
Framkvœmdastióri: Sveinn R. Eyjóltsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánssun
Fréttastjóri Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóbannesson
Auglýstngar. Aöalstræti 8. Simat 15610. 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðaistræti 8. Sfmi 11660
Rltstjðrn. Laugavegi 178. Simi 11660 (5 línur)
Askríftargjald kr 165.00 ð mánuðl innanlands
t lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Vlsis — Edda huf._____________________
—WHHB'I IHMMNiml im——————————
Vafasöm veiting
§aga embættisveitinga á íslandi, síðan landsstjómin
varð innlend, er með köflum ljót saga, einkum fram-
an af. Persónuleg og pólitísk tengsl réðu oftast meiru
en dugnaður, reynsla og hæfileikar, þegar ráðherrar
og aðrir valdsmenn völdu menn til mikilvægra starfa.
Upphaflega var þetta í samræmi við tíðarandann.
Misbeiting á veitingavaldi var þá ekki litin eins alvar-
legum augum og nú.
Með vaxandi skilningi manna á því, að þess háttar
misbeiting er bæði ólýðræðisleg og óhagkvæm, hafa
aukizt kröfur almennings um, að hin annarlegu sjón-
armið víki. Lengi vel varð þó engin breyting á að-
ferðum valdamanna. Framsóknarflokkurinn komst til
valda á íslandi aðeins aldarfjórðungi eftir að stjórnin
varð innlend. Á valdatíma hans dró ekkert úr annar-
legum embættaveitingum, heldur mögnuðust þær
þvert á móti. Var þá sagt í háði, að það tæki ráða-
menn Framsóknar sárast að geta ekki skipað Sam-
vinnuskólamenn í embætti sýslumanna.
Hin hægfara þróun til batnaðar er tiltölulega ný-
leg. Og verulegur skriður komst ekki á hana fyrr en
viðreisnarstjómin tók við völdum fyrir einum áratug.
Síðan hafa þá embættaveitingar yfirleitt verið með
allt öðrum og betri hætti en áður tíðkaðist. Að sjálf-
sögðu hefur almenningsálitið stuðlað mjög að þessari
þróun. Ráðamenn þykja ekki lengur geta haldið and-
liti sínu, ef þeir gera sig seka um misbeitingu í veit-
ingavaldi.
Ekki alls fyrir löngu komst sú kenning á kreik, að
ekki væri allt með felldu í veitingu sýslumannsemb-
ætta. Jóhann Hafstein dómsmálaráðherra hrakti
þessa kenningu með ýtarlegri greinargerð um allar
veitingar sínar á þessu sviði. Sýndi greinargerðin, að
viðurkenndar reglur höfðu verið látnar ráða vali, ef
um tvo eða fleiri umsækjendur var að ræða.
Nú hefur lengi verið haft á orði, að skólastjórastöð-
ur séu ckki veittar með eðlilegum hætti. Er þvf hald-
ið fram, að Alþýðuflokkurinn vinni skipulega að því
að byggja upp skóiastjórastétt Alþýðuflokksmanna.
Fróðlegt væri, ef Gylfi Þ. Gíslason léti taka saman
jafnýtarlega greinargerð um það efni og gerð var um
sýslumennina á sínum tíma, svo að menn geti gert
sér grein fyrir, hvort gagnrýni þessi á við rök að
styðjast.
En mál dagsins er veiting embættis forstjóra Trygg-
ingastofnunarinnar, sem er alveg einstök í sinni röð,
þótt leitað sé tíu ár aftur í tímann. Fjórir af fimm
mönnum Tryggingaráðs mæltu með einum umsækj-
enda, sem greinilega stóð næstur starfinu, bæði vegna
starfsaldurs, menntunar og hæfileika. En Eggert G.
Þorsteinsson tók í hans stað annan umsækjanda, Al-
þýðuflokksþingmann, er stenzt engan samanburð við
tryggingafræðinginn, sem Tryggingaráð mælti með.
Þessi grófu afglöp ráðherrans gefa tilefni til að spyrja,
hvort Alþýðuflokkurinn reki Framsóknarflokksstefnu
í embættaveitingum.

t
)
i
!
)
v
(
)
V
Fjárlagafrumvarpið nú verður ekki vel séð af byggingamönnum, en fátækir og æskumenn
fá nokkuð bætt kjör.
ÚT ÚR
KREPPUNNI
Lifskj'ór manna i Bretlandi eiga að
batna nokkuð á árinu
Úrslit bæja- og sveitar-
stjómakosninga urðu
Wilson ekki jafnhag-
stæð og hann hafði von-
að. Nú dró kjark úr
þeim, sem voru með-
mæltir júníkosningum í
sumar. Kosningar verða
naumast fyrr en í haust
og ef til vill ekki fyrr en
í lok kjörtímabilsins ann
að sumar, eftir eitt ár.
Wilson er þó kominn í
kosningaham. Fjármála-
ráðherra hans, Jenkins,
hefur nú lagt fram fjár-
Iagafrumvarp sitt. Það
Iofar ekki miklu um af-
léttingu þeirra hömlun-
arákvæða, sem lögð
hafa verið á Breta vegna
bághorins efnahags-
ástands síðustu árin,
en boðar þó eitthvað
bjartari framtíð.
Neytendum haldið niðri
Árlö 1964 kom Verkamanna-
flokkurinn til valda eftir langa
setu á bekkjum stiómarandstöð-
unnar. Þá var þjóðarframleiðsla
á mann um 110 þúsund íslenzk-
ar krónur, en hefur aukizt í
145 þúsund krónur á mann á
ári. Um tveir þriöju þessarar
aukningar hafa þó verið upp-
étnir af veröbólgunni. Neytand-
anum hefur verið haldið niðri.
Raunveruieg neyzla á mann
hefur aöeins aukizt um V2 — 1%
á ári síðan 1964. Benda íhalds-
menn á, að á valdatíma þeírra
jókst þessi neyzla um 2V2% á
mann á ári.
Áhrifamikið st^V
Aðalorsök þessa aöhalds i
Bretlandj er lítill baevöxtur á
þessum tíma. I fyrstu reyndi
stjómin að verja gengi sterlings-
pundsins, en varð að gefast upp
við það árið 1967. Gengislækk-
unin rýrðj neyzluna. Á síðasta
ári komu hins vegar kostir
hennar fram er greiðslujöfnuð-
urinn tók áhrifamikiö stökk upp
á við. í stað gífurlegs halla varð
hann hagstæður. Framleiðsluöfl-
unum ha'fði verið beint til út-
flutnings.
í hópi efstu
í verðhækktinum
Þrátt fyrir hvers konar höml-
unaraðgerðir og bindingar hef-
ur stjómin ekki getað beizlað
verðbólguna. Verðlag hefur
hækkað um nærri 25% á valda-
skeiði Verkamannaflokksins.
Bretar eru í hópi þeirra efstu í
Evrópu í verðhækkunum á þess-
um tíma. Skoðanakannanir sýna,
að tveir af hverjum þremur Bret-
um telja verðbólguna vera erf-
iðasta viðfangsefni stjórnarinn-
ar og mestu skipta; að við hana
veröj ráðið.
Einn aðalþátturinn í verð-
hækkunum eru tilraunir stjórn-
arinnar til að leggja á óbeina
skatta í vaxandi mæli, sem er
svipuð þróun og gerzt hefur
annars staðar. Söluskattur hefur
hækkað mikið, einkum á áfengi,
bjór tóbaki og bensíni. Vega-
skattar hafa hækkað.
Skattar vaxandi hlutfall
Skattar hafa einnig hækkað
mikið almennt og eru nú miklum
mun meiri hluti aif þjóðartekj-
unum en áður var. Árið 1964
fóru dm þriðjungur af þjóðar-
tekium Breta í skatta, en nú er
þetta hlutfall komið í 44%.
Veruiegur hluti af þessum auknu
sköttum er til kominn vegna
aukinna trygginga. Þannig
hafa emkatekjurnar hækkað
uni 40%, sé ekki tekið tillit til
verðhækkana, en greiðslur
trygginganna hafa aukizt um
heil 75%.
Áfengi 7% — tóbak 6%
af tekjunum
Nærri helmingur af hverju
sterlingspundi fer til nauð-
synja matar og íbúðaruúsnæðis
hita o" eldsneytis ljósa og fatn-
aðat. Menn verja nú aðeins
minni hluta af tekjum sínum til
matarkaupa en áður var, og
Bretar borða meira grænmeti og
Umsjón: Haukur Helgason
Jenkins, fjármálaráöherra. —
Heldur meira svigrúm.
egg. Vaknandi áhuga hefur gætt
á niðursuöuvörum.
Húsnæðið tekur til sín svip-
aðan hlut og var. Menn eyddu
hins vegar miklu meira í ljós og
hita. — Síðasta ár dró mjög úr
bílakaupum og áfengiskaupum
Enn hefur áfengið þó heil 7%
af öllum tekjum manna að meðal
tali. Og svo kemur tóbakið með
6%. Utkoman er sú, aö menn
eyða meiru í áfengi og tóbak
samanlagt en í húsnæöi.
Sparnaðurinn hefur nokkuö
haldið í horfj nú við verðbólg-
una. Fiestir Vestur-Evrópubúar
spara meira en Bretar að meðal-
tali. Fyrir fimm árum voru
þjóöartekjur á mann svipáðar í
Bretlandi og Vestur-Þýzkalandi,
én nú hafa Þjóðveriarnir skotið
Bretum ref fyrir rass.
Á sama tíma eru laun betri í
Bretlandi en í löndum EBE, fyr-
ir utan Vestur-Þýzkalands, sé
miðað viö tímakaupið hrátt.
Brezkir verkamenn greiða hins
vegar hærri skatta. Þá er matur
mun ódýrari í Bretlandi en í
löndum EBE, en bifreiðar og
heimilistæki ti'l dæmis yfirleitt
dýrari.
Brezkir verkamenn vinna færri
stundir en flestir. Aðeins Vest-
ur-Þjóðverjar eru hér aftur
fremstir ef svo má segja.
Ef fátækur,
þá Bretland bezt
Sumir segja, að reglan sé
þessi: Ef þú ert fátækur, þá líð-
ur þér betur í Bretlandi en öðr-
um löndum. Aftur á móti er
líkleura, að þú sért fátækur ef
þú ert Breti, en værir þú borg-
ari í öðru ríki Vestur-Evrópu.
Fjárlagafrumvarpið nú boðar
aukningu neyzlunnar á þessu
og næsta ári i krafti bættrar
stöðu Breta í viðskiptum við
útlönd.
Þaö bætir aö því leytl hag
Wilsons og stjömar hans og ætti
að gera kjósendur ánægðari með
stjómarfarið.