Vísir - 22.08.1970, Blaðsíða 13

¥ Í SÍ R . Laugardagur 22. águst IS3BL
Í3
irv.r
cýWenningarmál
Hjörieifur Sigurösson skrifar um myndlist:
Collingwood myndir
Watson er kominn hing-
aB f enn eátt skiptið. Harm
flytur með sér sautján vatns-
litamyndir, sem W. J. Coliing-
Færeysk spunakona — ein af teikningum Collingwoods úr
ferð hans til Færeyja.
wood — brezki rithöfundurinn
og máiarirm — gerði í Færeyj-
um laust fyrir aldamótin síð-
ustu. Við fáum að skoða þær og
kynnast þeim í Norræna húsinu
í fáeina daga ... áður en hinn
ötuli safnari afhendir þær Fróö-
skaparsetrinu til varðveizlu. Ég
efast ekki um, að Færeyingar
kunni að meta gjöf Waitsons.
íslendingar vita það margir, að
haim hefur bjargað og safnað
saman brotum úr menningar-
sögu þeirra og er alls ekki hætt-
ur við þetta merkilega starf.
Til að mynda sýnir hann okkur
nú ásamt Færeyjamálverkunum
bráðskemmtilegar og forvitnileg-
ar ljósmyndir úr safni Colling-
woods, teknar f sveitum og þorp
um Islands þegar höfundurinn
fór um byggðimar ásamt dr.
Jóni Stefánssyni.
Ekki er óeðlilegt, aö menn
skoði Færeyjamálverkin í Nor-
ræna húsinu fyrst og fremst
sem sögulegar myndir. En þær
Ljósmynd, sem Collingwood tók á ferð sinni hér inn landið,
en myndir sínar tðk hann á „rúllufilmur", eins og Ijósmynd-
arar gera í dag, en f þá daga voru „plötufiimur“ algengastar.
eru líka málaðar af kunnáttu
og með glöggu auga listamanns.
Oftast er eins og fræðimaður-
inn ráði ferðinni: Htir, teikning
og bygging þjóni köllun hans.
Stundum fær þó pensil'linn að
skálda dálítið i fjallshlíðamar,
þorpskúfana og sjávarrenning-
ana. Á þeirri sekúndu gliðnar
hinn þungbúni veggur f simdur
og litimir setjast á fremsta
bekk. Gott dæmi um þessa Míð
málsins er að finna f minnsta
verkinu í Þórshafnarflokknum
og neyndar Kiakksvík-seríunni
líka. Siðastgreinda myndin leiö-
ir hugatm að nokkrum verkum
Kjarvals — án þess að ég ætli
að fara út f samanburð þessara
tweggja geró&u höfunda. Að lok
um er rétt að geta þess, að Mark
Watson hefur vandað mjög til
umbúnaðar Færeyjamálverk-
anna.
Gg nö hiaart Louise að vera
satzt aiftur í hægindastólinn. Hann
hleyatði fleiri naddir þar niðri.
ífejsrði skarað í dldholdö og Stan
^ Malewitz kom úm. Loks var
ungfrú Lóla ein ókomin.
Hann var í vafa um hvort hann
ætfci að fara niður til þeirra. Mest
af öHu langaði hann t liað gera
eitthvað, sem kæmi öllum í upp-
nám, en honum gat ekki hugsazt
neitt þessháittar.
„Monsjör Elie?“ Það var frú
Lange, sem kaillaði á hann niðri
í stiganum. Og honum til mikillar
undrunar bætti hún við:
„Ungfrú Lóla ... kvöldverður-
inn!“
Og ungfrú Lóla kom fram úr
herbergi sínu, þar sem hún hlaut
að hafa haldið sig allan tímann.
Eða öllu heldur — hún haföj ekki
farfð neitt að heiman. Og það
hlaut Louise að hafa vitað. Þau
voru því ekki neitt sérstaklega
vör um sig! Kannski höfðu þau
líka heyrt til hans, þegar hann
kom heim? Og ekki látið það
trufla sig!
Það kom einhver upp stigann.
Hápíi heyrði fótatakið nálgast
h^jbergisdymar. Hann settist
ugp, þegar fni Lange tautaði:
„Hvað emð þér að gera hér í
myrkrinu?"
„Hvila mig“.
Og hann bættí klaufalega við:
„Ég var að sálast úr höfuð-
verk“.
„Komið strax niður, annars fáið
þér kvef ..
Hann hJýddi. Hún var stöðugt
að ávíta hann fyrfr eitthvað, en
harm var samt sem áður ekki í
neinum vafa um velvild hennar.
Hún var eina manneskjan sem
sýndi honum nokkurn áhuga, af
þeim sem hann hafði kynnzt jafn-
vel umhyggju.
„Er langt áföan þér komuð
heim?“
Þau voru á leiðinni niður stig-
ann. Dymar inn í borðstofuna
stóðu opnar. Samtal þeirra gat þvf
heyrzt þangað inn. Hann hefði átt
að svara spttmingumti þannig, að
ha væri kominn heim fyrir
stundu til þess að valda þeim
nokkrum áhyiggjum, en hann þorði
það ekki.
„Ég kom rétt á undan yður“.
Þau hin voru setzt við borðið,
Louise lí'ka. Elie þorði ekki að
Hta á hana góða stund, en þegar
hann skotraði loks til hennar aug-
unum, sá hann að hún var að öllu
leyti eins og hún átti að sér,
kannski ekki alveg eins föl í vöng-
um. Tvisvar eða þrisvar svaraði
hún spumingum móður sinnar
eins rólega og ekkert hefði gerzt.
„Nú er komið f rost aiftiur“, sagði
móðir hennar, „og það kæmi mér
ekki á óvart að nú kyngdi niöur
snjó og sá snjór lægi lengi á jörð“.
Svo sneri hún sér að Elie.
„Spyrjið hann hvoit það snjói
mikið heima hjá honum?“
Hann var að þvú kominn að
neita. Honum fannst þetta allt
svo fáránlegt, naastum því ógeðs-
!egt. Andlitin kring um borðið,
glamrið í hn#unum og göfflunum,
húsið sjál'ft, borgin 1 kring, nokk-
urt andartak var ekkert af þessu
honum raunverulegt.
Hvað var hann hér að vilja,
svo fjarri heimili sínu og æsku-
stöðvum? Á meðal fólks, sem
hann þekkti ekki, sem talaði ekki
á hans tungu og sem hann átti
ekkert sameigiölegt með?
„Ætlið þér ekki að tú3ka?“
„Jú, fyrirgefið“.
Jafnvel hans eigin rödd lét hon-
um framandlega í eyrum. Hvers
vegna átti hann að túlka spum-
ingu, sem hann gat sjálfur
svarað?
Michel hafði naumast svarað,
þegar hún spurði:
„Hvað sagði hann?“
„Hann segir að suma vetur
verði snjórinn um þrjú fet á
dýpt“.
„Samt sem áður er heitara þar
en hérna“.
„Mjög heitt á sumrin, en mjög
kalt á veturna.”
„Ekki býst ég við að mér mundi
faila það veðurfar.“
Louise virtist ekki veita sam-
tali þeirra meiri athygli en venju-
lega. Eins og aWtaf, þegar eitt-
hvert tiiefni gafst til, tók ungfrú
Lóla til máls:
,,í mínu landi, heima í Káka-
sus ....“
Hvers vegna minntist hann
s'jálfur aldrei á sitt eigið land? Frú
Lange sagði á stundum:
„Það mætti ætila að þér fyrir-
verðið yður fyrir það ...“
Hann fyrirvarð sig ekki fyrir
land sitt, en hana hafði ekki
neina löngun samt til að hvenfia
þangað aftur, vegna þess að það
vonu ekki neinar góðar minnmg-
ar, sem gátu seitt hann heim.
„Það er eins og þér viljið aldrei
minnast á foreldra yðar heldur,
og þér feilduð ekki einu sinni tár
þegar móðir yðar lézt. Þótti yður
ekkert vænt um móður yðar?“
Hann hafðí einungis svarað:
„Nei“.
Frú ,Lange hafði verið kaldr-
analeg í framkomu við hann f
nokkrar vikur á effcir, vegna þessa
svars.
Þófcfci Louise vænt um móður
sína? Þöbti henni vænt um
Michel? Þófcti honum minnsfcu
agnarögn vænt um hana. Fyrir-
fannst nokkur sú manneskja í
vtfðri veröld, sam var þess um-
komin að elska aðra manneskju
í raun og sanníeika?
Hann borðaði ósjá'lfráfct og
vélrænt vegna þess að hann var
svangur. Hann fann að hann var
rjóður í vöngum og bjóst við að
húsfreyja mundi þá og þegar
t spyrja hann hverju það sætti.
' Slíkt fór yfirleitt ekki fram hjá
henni. En aldrei skyldi henni
samt detta í 'hug að spyrja dóttur
sína um hvað hún væri að hugsa,
þegar hún gekk svo á vald dag-
draumum stfnum, að hún tók ekki
eftir neinu í kring um sig.
Spurningin kom strax á eftir
að Stan Ma'Ievitz hafði látið orð
falla um stórkosttoga aðstöðu ti'l
að iðka skautaiiþróttir t Varsjá.
„Gengur nokkuð að yður, mon-
sjör Elie? Ég vona að þér hafið
i ekki fengið neinar slæmar frétt-
! ir?“
■ „Nei, frú“, svaraði hann í sömu
I svifum og Louise sneri sér. að
honum og virti hann náið fyrir
sér.
Honurn svelgdist á teinu, hann
1 fék'k ákafan hósta og bar þurrk-
una að vitum sér.
„Þér eruð alls ekki eins og þér
eigið að yður. Þér hafið ekki ver-
ið það í no'kkra daga“.
„Vetrarveráttan & aidrei vel
við mig“.
„Ef þér bara hirtuð um að
safna kröfibum. Þér getið ekki
haldið heilsu með þvtf að vinna
og þræla eins og þér geriö og
nærast sama og efcki neitt“.
Það var einmitt þetta, sem olli
honum mestum áhyggjum. Hún
vissd að hann hafði ekki efni á að
kaupa sér meiri mat.
„Væri ég í yðar sporum, mundi
ég alit á mig leggja tii þess. Jafn-
vel sópa götumar. Þér gæfcuð tek
ið nemendur í tiímakennslu, sem
eru skemmra komnir en þér sjálf-
ur“.
Viku áður hafði hún komið með
tiilögu í þvtf máli:
.Jfvers vegna kennið þér mon-
sjör Michel ekkj frönsku? Hann
er að leita sér að frönskukenn-
ara. Og hann mundi greiða það
sem þér setfcuð upp, hann hefur
ekki hugmynd um hvað hann á
að gera við peningana sína. —
Klukkustund á dag eða svo, það
mundi nægja til þess að þér gæt
uð keypt yður nauðsynlegan
mat.“
„Nei, frú“.
„Það er þetta bannsett stolt, sem,
er meinið við yður. Það fer að lok
um með yður í gröffina.“
Hann svaraði ekki augnati'Iiti.
Louise, ef hann gerði það, hlaut
hún að sjá á honum hvers hann ‘
hafði orðið áskynja. Kannski
hafði hún séð það á honum. Hún
virti hann enn náið fyrir sér og
hann vissi ekki bvað hann átfci
til bragðs aö taka, óskaði þess að
einhver yrði tii að segja eifcthvað ,
sem dragi athygli hennar frá hon-
um.
Hann kærði sig ekki um að líta
framan í Michel heldur, sem,
stæka ilmvatnslykt lagði af yfir'
borðið til hans.
„Ég hef oft orðið þess vör, að
ú'blendingar una sér verr þegar líð
ur að jólum. Það er ósköp skil jan
lega. Þeir sjá annað fólk búa sig
undir að njóta sem bezfc hátíða-
haldsins ásamt fjölskyldum stfn-