Vísir - 31.08.1970, Page 8
v i SIR . Mánudagur 31. ágúst 1970
Otgefan ii Reykjaprent bt.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R Eyjólfsson
Ritstjóri ■ Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b. Simar 15610 11660
Afgreiðsla- Bröttugötu 3b Sími 11660
Ritstjóm • Laugavegi 178. Simi 11660 (5 linur)
Áskriftargjald kr 165.00 ð mánuöi innanlands
1 lausasölu kr. 10.00 eintaklB
Prentsmiðja Vtsis — Edda hf.
Neyzla fíkniefna
Talið er víst að neyzla fíknilyfja fari nú mjög vax-
andi hér á landi, og að innan skamms muni þetta
vandamál verða orðið álíka erfitt viðureignar hjá okk-
ur íslendingum og frændþjóðum okkar Dönum og
Svíum. Um þetta var birt athyglisverð grein í Tíman-
um í vikunni sem leið, og mættu fleiri blöð landsins
taka málið til rækilegrar meðferðar oftar en gert er.
Neyzla fíknilyfja er tízkufyrirbrigði, en við þau er
alltaf erfitt að ráða, eins og reynslan hefur lengi sann-
að. Það er allt að því ógerningur að koma að fullu í
veg fyrir að þessum efnum sé smyglað inn í landið,
hversu strangt sem eftirlitið væri. Sú er reynsla ann-
arra þjóða, t. d. Bandaríkjamanna, sem líklega allra
þjóða mest eiga við þetta böl að stríða, þrátt fyrir víð-
tækt og strangt eftirlit. Hér gerist hið sama og um
önnur tízkufyrirfrigði, að einn apar eftir öðrum. Ungl-
ingar leiðast út í þetta, af því að þeir vilja ekki vera
minni menn en hinir, sem byrjaðir eru á því, og jafn-
vel storka þeim til að taka fyrsta skammtinn.
Sumum, eða líklega flestum, sem byrja á neyzlu
fíkniefna, eins og hash og marijuhana, er sagt að þau
séu hættulaus, valdi aðeins notalegum áhrifum, en
ekki vananeyzlu. Fólk geti hætt að nota þau þegar
það vilji. Þetta er vitaskuld mesta blekking, og þarf
ekki annað en minna á, hve erfitt flestum reynist að
hætta tóbaksreykingum. Hér við bætist svo það sem
alvarlegast er, að þessi fyrrnefndu efni eru oftast
blönduð öðrum stórhættulegum, vanabindandi efnum,
einkum ópíum, og þá er ekki að sökum að spyrja um
áframhaldið. Flestir, sem hyrja á neyzlu þess eitur-
lyfs, verða þrælar þess alla ævi.
Rétt og sjálfsagt er að hafa eins öflugar varnir og
unnt cr gc^n því, að þessum efnum sé smyglað
inn í landið. En en"r>’- -nrnir eru einhlítar, ekkert eftir-
lit svo strangt, ao cakí verði fram hjá því komizt með
ýmsum ráðum. Þess vegna þarf einnig að koma til
almenn fræðsla um skaðsemi fíkniefna, flutt í öllum
fjölmiðlunartækjum og af þeim, sem ungt fólk tekur
mark á. Sennilega væri áhrifamest að fá til þess ein-
hverja af vinsælustu skemmtikröftum unglinganna,
sem vitað er með vissu að ekki neyti þessara efna.
Þeir gætu fengið aðstoð sérfróðra manna við undir-
búning slíkra fræðsluerinda.
í vetur sem leið tók hópur ungmenna hér í borg-
inni sér fyrir hendur að vara við þessari miklu hættu,
og komst þá um stund nokkur hreyfing á málið. En
nú má heita að hljótt sé orðið um það aftur. Við
svo búið má ekki standa. Herferð þá, sem sumir hétu
í vetur. verður að hefja nú þegar. Það er ekki seinna
vænna, eftir upplýsingum þeirra, sem gerst vita hvert
stefnir.
MÁTTUR DREGINN ÚR
SVÖRTUM í S-AFRÍKU
— 20 vænta liflátsdóms i Pretóriu
Upp á ðíðkastið hefur
Suður-Afríka ekki verið svo
mjög í fréttum, eða öllu
heldur málefni hennar. En
nú eru þó allar líkur á að
kastijós fréttastofnana taki
að beinast þangað suður
eftir.
Ástæður þess eru margar.
Blöð virðast hafa nóg að
gera við að skrifa um mál-
efni ríkjanna fyrir botni Mið-
jarðarhafs, Víetnam stríðið
eða kynþáttabaráttuna f
Bandaríkjunum. Nú hefur
svo Hailie Selassie, keisari
Eþfópíu vakið athygli á ekki
einasta málefnum Suður-
Afríku, heldur málefnum
svertingja um alla Afríku,
eða þar sem hvítir menn f
minnihluta njóta þeirrar að-
stöðu að geta kúgað minni-
hlutann — og notfæra sér
þá aðstöðu.
20 meðlimir hins bannaða
kommúnistaflokks Suður-
Afríku voru dregnir fyrir
rétt í síðustu viku í Pretóríu.
Þeir eru ailir ákærðir fyrir
að hafa virt að vettugi að-
skilnaðarlögin, en refsing
við því broti er tíðast lífiáts-
dómur.
IIIIIIIIIlll
Umsjón: Gunnar Gunnarsson.
Meöal hinna ákærðu er 35 ára
gömul kona, Winnie Mandela,
tveggja bama móðir og gift
Nelson Mandela, sem hefir set-
iö í refsivist á Robheneyju síð-
an 1964. Nelson var varaforseti
og aðalritari Sam-afríkönsku
nefndarinnar, þegar hann var
hand'tekinn 1963 og ákæröur
fyrir að viröa að vettugi lög um
skemmdarverkastarfsemi. Leiö-
togi flokksins, Walter Sisulu
var ásamt Nelson dæmdur f Hfs-
tíðarfangelsi og hefði ekki ver-
iö fyrir haröa gagnrýni erlend-
is frá, hefðu þeir eflaust veriö
teknir af lífi.
Undarlegt réttarfar
Réttarhöldin yfir hinum 20
eru ekki síður alvarlegt mál, þó
ekki hafi máJ þeirra veriö jafn-
mikið til umræðu í blööum og
mál Nelsons og Walters. Núna
eru talsvert færri hópar f Suð-
ur-Afríku sem stunda neða-n-
jarðarstarfsemi gegn apartheid
stefnunni, en voru 1964 — og
einhvern veginn hefur siðferðis-
legur styrkur erlendis frá
minnkað upp á síðkastið.
Forleikur máls hinna 20
verður að teljast heldur
lélegur vitnisburöur um rétt-
arfar Suður-Afríku, eöa öllu
heldur stjórn landsins undir
forystu Vorsters.
19 hinna 20 sem nú standa
fyrir rétti voru handtekin í maí
1969, og ákærö fyrir að Mýðn-
ast ekki löngum sem banna starf
semi kommúnista. Bftir að fólk-
inu hafði verið haldið 6 mánuði
í einangrunarklefum og það
oröið að þola margsháttar
pyndingar af hendi lögreglunn-
ar, var það dregið fyrir rétt í
Pretóríu. Þann 16. febrúar sl.
var fólkinu sleppt: Ákærandinn
tilkynnti réttinum allt f einu að
hann hefði fallið frá málinu!
Síðan var fólkið formlega dæmt
saklaust af dómaranum, Simon
Bekker.
Fangar píndir
Sakaruppgjöfin kom öTlum á
óvart, og ekki hvað sízt sak-
borningunum. Fyrst f staö var
gleöi mikil yfir fengnu frelsi,
en kátínan hvarf fljótlega þegar
lögreglan rak alla áheyrendur
að réttarhöldunum út úr réttar-
sainum og færði síðan sakbom-
ingana í einangrunarklefana
aftur.
Ákærunni hafði nefnilega ver-
ið breytt úr brotum á kommún-
istalögunum í brot gegn öryggi
ríkisins og fyrirætlanir um að
steypa stjóminni. Hingað til
hafa alis 68 menn verið dæmdir
samkvæmt þessum frumlegu
lögum: 20 fengu ævilangt fang-
elsi, 29 langa fangelsisdóma.
Tveir dóu meðan málið var fyr-
ir rétti, 8 fengu sakaruppgjöf
og 9 fengu minniháttar dóma.
Listinn yfir þá sem dáið hafa
í fangelsum Suður-Afríku bend-
ir hreinskilnislega á hvílí’ka
meðferö pólitískir fangar fá þar
f landi. Frá þvf f september
1963 þar til í september 1969
létust 14 fangar vegna pynd-
inga — skýringar þær sem lög-
regla landsins gefur á þessum
dauðsföllum em yfirleitt á þá
lund aö viðkomandi hafi dottið
á gólfið og hálsbrotnað eða þá
að hann hafi framið sjálfsmorð.
Og ákærur á hendur þessum
mönnum em yfirleitt fremur
fmmlegar. Til dæmis em sumir
ákærðir fyrir að fara inn á járn-
brautarstöð með það i huga að
sprengja hana f loft upp, eða að
hafa rætt samninga við skæra-
liða í öðium Afrfkurfkj-um.
Sennilega hafa réttindamál
svartra í Suður-Afríku aldrei
staðið eins illa að vígi og nú.
Hundmð leiötoga em f fang-
eisum og aðrir hafa verið rekn-
ir úr landi. Lögreglukerfi lands-
ins er svo umfangsmikið, að
leynilögreglan hefir komið út-
senduram sínum inn f allar
hneyfingar sem máli skipta.
— GG
1 Suður-Afríku eru yfirvöld ekki í vandræðum með að út-
búa lög til þess að koma „óæskilegu“ fólki undir lás og slá.