Vísir - 26.09.1970, Blaðsíða 7
VÍ S?I R . Laugardagur 26. september 1970.
7
cTVlenningarmál
Heimamenn Gogols: bæjarfógetafjölskyldan. Þóra Friöriksdóttir, Guörún Guðlaugsdóttir,
Valur Gíslason.
Óiafur Jónsson skrifar um leiklist:
DRÆMT 06 DAUFT
viröist gerö af vandvirkni,
smekkvísí á allan frágang og
ytri brag sýningarinnar. Hitt er
meira spursmál hversu djúpt
risti skilningur leikstjómarinnar
og leikenda á verkefninu. Hér
er ekki um að ræða einasta lýs-
ing svo og svo margra, svo og
svo skringilegra einstaklinga,
svo og svo kostulegrar atburða-
rásar. Eftirlitsmaöurinn bregð-
ur upp heilum smáheimi afkára-
legs mannlíifs í baksýn hinna
stærrj hlutverka sjálfrar at-
burðarásarinnar í leiknum. I
leiknum eru æöimörg liíti'l hlut-
verk. ti.1 þess eins ætluð að
draga upp og staðfesta þessa
rangsnúnu heimsmynd sem
heldur leiknum öHum saman.
En eins og a'ltítt er á fjölskipuö-
um sýningum í Þjóðleikhúsinu
vantaði mikið á að hún kæmist
til skila á sviðinu, mörg hlut-
verkin virtust skipuð til mála-
mynda án þess *að nýtast til
neinnar hlítar og raunar án þess
að tilgangur þeirra væri ljós.
Ekki verður heldur sagt að
björt, rúmgóð og hlutlaus sviðs-
mynd Birgis Engilberts ,,í húsi
bæjarfógetans" veitti leiknum
styrk né aðhald raunhæfrar
umhverfislýsingar né heldur
fjölbreyttir búningar Messíönu
Tómasdóttur, vel gerðir einn og
einn, en jafn ósamiloða og sýn-
ingin f hei'ld sinni. Á hinn bóg-
inn sýnir t.a.m. Anna Guð-
mundsdóttir, Hlopova skóla-
nefndarformannsfrú, hversu mik
il'l matur er í mörgum hinum
minni hlutverkum nauðsyn
margra útfærðra mannlýsinga,
þótt smáar séu, til að veita
leiknum fyliingu og líf.
V7’ið:líka hák og tvískinnungur
og fram kemur í hlutverka-
skipun og meðferð hinna minni
hlutverk kemur óhjábvæmilega
niður á hinum stærri og stefnu-
mótun leiksins í heild. Skvasnik
bæjarfógeti Vals Giísilasonar er
að sönnu dreginn klárum og
klúrum dráttum, en mannlýs-
ingin er furðu einhæf og þurr-
leg vantar lílfsmagn hins frjóa
og ferska skops sem ein gæti
gætt bæjarfélag Gogols sínu
rétta iífi. Sö'k ónógrar leikstjórn-
ar eöa leikenda sjá'lfra? Ætlli
það fari ekki saman eins og
fyrri dag — að takmarkanir
leikhópsins í heiild fremur en
einstakra leikenda, hinn rót-
gróni raunsæislegj leikmáti leik-
húsanna setjj svigirúmi tei'ksins
sínar þröngu skorður sem reyn-
ist um megn að rjúfa á þessari
sýningu eins og oft áður. Nær
lagi kann Erlingur Gíslason að
komast í hlutverki „eftirlits-
mannsins“ sjálfs, Hlestakovs
skrifstofumanns frá Pétursborg.
Hann er gufustrókur i manns-
mynd móts við grjóthnöiHung-
inn Skvasni'k, en alskapaður
birtist hann fyrst í hlutfalli við
Skvasnik, við baksýn alls bæj-
arins. Landeyðan Hlestakov er
líkiega miklu djúptækari mann-
lýsing en liggur i augum uppi:
sakleysi, hrekkleysi hans, hreinn
og beinn bamaskapur kann að
vera kjarni hennar.-í fari spjátr-
ungsins sem Erlingur lýsti,
varð að vísu vart þessara eðlis-
einkenna hans, keipanna, rell-
unnar, en ekki nema f hálfmót-
aðri hikandi mynd. Eins og sýn-
ingin í heild staðnæmdist hlut-
verkið einhvers staðar í yfir-
borði leiksins.
Tj’ftiriitsmaðurinn er ekki ýkja
löng sýning í Þjóðleikhús-
inu, Liðleg að sjá á sviðinu.
Engu að síður lætur hún alveg
ónóga skemmtun í té. Hún er
áreiðanlega lærdómsrfkari um
takmarkanir en verðleika teik-
hópSins sem þar starfar og mest-
allur er á sviðinu í þetta sinn
og nýtur þó liðsauka lítt reyndra
leikenda. Það sem bezt tekst,
einstök atriöi teiks, einstök
heil hlutverk, verður þó eins
og oft áður til marks um að
leibhúsiö hefur af meira að má
Þjóöleiikhúsið:
Eftirlitsmaöurinn.
Gamanieikur í fdmm þáttum
eftir N. V. Gogol
Þýðandi: Siguröur Grímsson
Leikstjóri: Brynja Benedikts-
döttir
Leikmyndir: Birgir Enigilberts
Biún'in'gateibningar: Messíana
Tómasdóttir
jTj’infökl skýring er til á hvers
vegna ekkj varö meira gam-
an að sýningu Eftirlitsmanns-
ins í 'Þjóðileifchúsinu en raun bar
vitni á fimmtudagskvöld: teilk-
húsið hafói ekki nógu frjóu og
fjölvisu skopi að miðla nógu
stórum höp góðra gamanleikara
á að skipa tiil að ná tökum á
leiknum. Gogol er í senn síð-
borinn rómantískur höfundur
og snemm'borinn raunsæisimað-
ur, natúralistí. Heimurinn sem
hann lýsir er náskyldur heimi
rómantfsikra furðusagna, en
fðlkið sem þann heim byggir,
ódauðlegar mannlýsingar Gogols
geróar úr efnivið veruleikans
sijállfts, er ýikt og sfcopfærð og
rangsnúin spegi'Lmynd hans eig-
in samtíðar. Sjálfur stóð hann
ráöþrota uppi þegar leik hans
var tekið sem tóttætorj þjóðfé-
lagsádeilu, afhjúpun holgraifins
stjómarfars. 1' Bftirlitsmannin-
um eru allar mannlýsingar nei-
tevæðar, heiimur teiksins sam-
seitur úr heimsku, ruddaskap og
hégómafíkn. En leikinum nægir
að lýsa þessu mannMfi, kveður
engan dóm yfir því, höfundur
Iftur sitt skringilega og átakan-
tega mannlíf þrátt fyrir allt a'f
umiburðaríyndi, og úr fjarska.
Gamansemi leiksins ein veitir
Iffmu sem hann Lýsir mannLegan
brag. Og til að hún njóti sín
ríður á mestu að leikurinn kom-
ist tiL skila sem ærslafullur,
öfgáfenginn farsi — það sem
harm fyrst og fremst er.
Cviósetning Brynju Benedikts-
^ dóttur í Þjóðleikhúsinu
Herra og þjónn: Bessi Bjarnason og Erlingur Gislason,
Hlestakov eftirlitsmaður.
en sýningar þess gefa einat-t til
kynna í heilu líki. Nefna má
skýrar og skoplegar mannlýs-
ingar Rúriks Haraldssonar og
Baldvins Halldórssonair sem
augljóslega megna réttri skop-
færslu, öfgalýsingu sem gæti
notið sín til miklu meiri hliítar
i réttsköpuðu umhverfi. Og J
stöku hlutverki :— Gunnar Eyj-
ólfssonar, Þóru Friðriksdóttur
— koma hetjur Gogols loiks al-
skapaðar fyrir sjónir. Það er leik
ur þeirra sem gleður og endur-
nærir áhorfandann á þessari
langdfegnu, daufgeröu sýningu.
En mikils er á vant að hinir
yngri leikendur, Jón Júlíusson,
Gísli Alfreðsson, allra sízt ný-
liðinn Guðrún Guðlaugsdöbtir
sem alltof mifcið er á lagt, megni
að svo komnu sömu eða siam-
bæritegum verkum á símim
stað. Og það enu því miöur tak-
markanir, vanmáttur leikhóps-
ins sem úr sker um efni og
stefnu þessarar fyrstu sýningar
Þjóðleikhússins á nýju starfsári,
hversu dræmt og dauflega er af
stað farið.
VELJUM fSLENZKT <H> fSLENZKAN IÐNAÐ
Við velium punfa! §ípÍÉ • O Hi:
það borgar sig öólg
■ “V ' V \
niniri - OFNAH H/F. :
Síðumúla 27 . Reykjovík
- Símor 3-55-55 og 3-42-00
Viljum ráða
bráðlega 2—4 menn í kvötdvinwöL, m\\ 6-
ákveðinn tíma. Þurfa að geta rafsoðiö.
Runtal ofnar, Síðtimwte 22.
Fyrirspurnwm elSÖ svarafð í siœa.