Vísir - 01.10.1970, Blaðsíða 8

s
VISIR . Fimmtudagur 1. október 1970.
VÍSIR
Otgefanli Reykjaprent ht.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjótfsson
Ritstjóri- Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltriii: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b. Simar 15610 11660
Afgreiðsla • Bröttugötu 3b Simi 11660
Ritstjóra: Laugavegi 178. Simi 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr 165.00 ð mðnuði Innanlandfl
I iausasöiu kr. 10.00 eintaldð
Prentsmiðia VIsis — Edda hf.
Fórnarlamb sáttastarfs
það var táknrænt fyrir Arabaleiðtogann Abdel Nass-
er, að sáttastarf skyldi verða honum að aldurtila.
Nasser reis upp af sjúkrabeði til að miðla málum í
borgarastyrjöldinni í Jórdaníu. Hann hafði um langt
skeið ekki gengið heill til skógar, þótt umheimurinn
vissi minnst um það. Nú lágu tugþúsundir í valnum í
Jórdaníu. Nasser, sem taldi sig sjálfkjörinn leiðtoga
allra Araba, tók af skarið. Hann knúði hina stríðandi
aðila í grannríki sínu til að slíðra sverðin. Þetta varð
honum ofraun, og hann var látinn jafnskjótt og þeir
Hussein konungur og skæruliðinn Arafat höfðu tekizt
í hendur. í þessu föðurhlutverki var leiðtoginn allur.
Fáir hefðu ætlað í Súezstríðinu árið 1956, að hinn
róttæki byltingarforingi mundi fjórtán árum síðar
vekja vonir um sættir Araba og Gyðinga við botn
Miðjarðarhafs. Þá þjóðnýtti Nasser Súezskurðinn, og
margir vestrænir menn fullyrtu, að með því hefðu
kommúnistar fengið yfirráð þessarar mikilvægu sam-
gönguleiðar. Hann talaði digurbarkalega gegn „auð-
valdi“ og „heimsvaldastefnu“. Þó fór svo, að beztu
vonirnar um frið í Mið-Austurlöndum voru árið 1970
bundnar persónu Nassers forseta.
Hér kom margt til. Nasser var óneitanlega „faðir“
allra Araba í þeim skilningi, að allur þorri þeirra í
öllum Arabaríkjum leit til hans sem hins „mikla“
Arabaleiðtoga, Margir dýrkuðu hann sem guð. Hann
var eini sterki Arabaleiðtoginn, þar sem flestir aðrir
þjóðarleiðtogar Arabaríkja eru ótraustir í sessi, og
enginn þeirra hefur haft slíkt traust þjóðar sinnar
sem Nasser. Það var einmitt vegna þess að Nasser
var „sterkur“ leiðtogi og traustur í sessi, að hann gat
í vor rétt fram hönd sína til sátta. Enginn annar Arabi
gat leyft sér það. Þeir Arabaleiðtogar, sem fylgdu í
fótspor Nassers og samþykktu friðartillögur Banda-
ríkjanna, hefðu aldrei þorað það án leiðsagnar hans.
EkkPri hefur verið jafnmikill þrándur í götu allrar
friðarviðleítni við M’ð:''»'«orhafsbotn og einmitt það,
hversu lítils leiótogar Arabaríkjanna hafa
mátt sín. Ekki gæti Hussein Jórdaníukonungur samið
við ísraelsmenn, eða leiðtogar Líbanons eða Sýrlands.
Það er jafnvel vafasamt, að Hussein væri nú við völd
í Jórdaníu, hefði hann ekki verið talinn bandamaður
Nassers síðustu vikur. Hinir róttækustu meðal Araba
trúa aðeins á útrýmingu ísraelsmanna, „þótt hún tæki
fimmtíu ár“, eins og þeir segja. Þessir menn hafna
hvers kyns friðarsamningum, hversu mikið sem ísra-
elsmenn mundu gefa eftir.
Hinn róttæki byltingarforingi sjötta áratugarins reis
öndverður gegn arabísku öfgamönnunum. Vegna ör-
uggrar valdastöðu sinnar heima fyrir og bættrar víg-
stöðu vegna hernaðarlegs stuðnings Rússa við Egypta
samþykkti Nasser bandarís&u tillögumar um vopna-
hlé og fríðarumleitanir við ísraelsmenn.
Aðalumræðuefni fréttamanna erlendis frá því að lát
Nassers spurðist, hefur einmitt verið, í hvert óefni
frigarvllilcltnin er komin vegna fráfalls hans.
j
\
j

Ferð Apollo
13 sýndi mátt
tækninnar
— ibrátt fyrir uggvænlega bilun bjargaði
hinn fullkomni búnaður geimförunum úr
háskanum
0 Langt utan úr him-
Ingeimnum, 328 þús-
und kílómetra frá jörðu,
bárust til jarðar þessi
hversdagslegu orð:
„Halló, við erum í vanda
hér“. Þetta var fyrsta
boðið um hinn mikla
háska, sem geimfaramir
á Apollo 13 áttu við að
etja. f 87 klukkustundir
eftir það börðust geim-
fararnir fyrir lífi sínu, og
allur heimurinn fylgdist
með baráttu þeirra. —
Þetta voru þeir Lovell,
Haise og Swigert, sem
nú heimsækja ísland.
Aldrei meiri bjartsýni
Engin geimferð hafði byrjað
með jafnmikilli bjartsýni og för
ApoMo 13. Þetta var 38. geim-
ferð með mönnum, sem farin
var, 23. mönnuð geimferð Banda
ríkjamanna. Mennimir þrír
höfðu árum saman búið sig und-
ir siika för. Lovell hafði verið
lengur úti í geitnnum en nokkur
annar geimfari heims, 572
klukkustundir samtals. Þetta
var fjðrða geimferð Lovells.
En hæfctan var á næsta leiti
og kom mönnum í opna skjöldu.
Aðeins átta mínútum áður hafði
verið tilkvnnt, að geimfarið færi
með 978.9 metra hraða á sek-
úndti, nákvæ'nlega eins og p-
ætlað vnr. Förin hafði nengið
nærri fuMkomlega. A1!t benti til
þess. ?ð tveir geimfarar mundu
innan skamms stíga fæti á tungl
Svvigert.
til viðbótar þeim fjórum, sem
þegar höfðu gert það.
Ný hætta, nýr búnaður
til að mæta henni
Eftir fáeinar mínútur varð
geimförunum og starfsmönnum
geimstöðvarinnar f Houston
ljóst, að mikil hætfca var á ferð-
um. Rafmagnsmótorinn var bi‘1-
aður, súrefni fór minnkandi og
lak greinilega úr súrefnisgeym-
unum. Vatnsbirgðir mundu
Haise.
illlllllllll
mmm
iBIIIBIIIIIl
Umsjón: Haukur Helgason.
þrjóta. Dularfuíl bilun var að
lama geimfarið. Við geimförun-
um blasti sú hætta, að þeir
mundu kafna eða frjósa í hel
úti í geimnum. Verið gat, að
bilunin hefði áhrif á sjálf stjóm-
tæki farsins, og þeir kæmust
ekki á rétta braut til jarðar.
Ef til vili mundu þeir berast
stefnuiaust um sólkenfið. Enginn
nrtður hafði dáið á þann hátt.
Það var strax deginum ljós-
ara, að hætta varð við að lenda
á tungli.
Háski sá, er yfir vofði, var
Lovell.
nýr í sög'Uimi, en búnaðurinn
til að bjarga þeim var einnig
fullkomnari en nofckru sinni
fyrr. Tíu þúsund manns tóku
þátt f björgunarstarfinu. Eitt
þúsund þeirra lagði nótt við
dag í aðalstöðvunum í Houston.
Aldrei áður hafði alit mann-
kyn verið jafnsamtaka í bænum
símum. PáM páfí og Kosygin for-
sætisráðherra fluttu sömu óekir.
Arabar, Gvðingar og Hindúar
heyrðust biðja fyrir geimförun-
um í guðshúsum sínum.
Ein hliðin sprakk
Á meðan stýrðu geimfaramir
fari sínu til jarðar án þess að
nota aðalaflvél farsins. Óttazt
var, að þreyta mundi minnfca
nákvæmni þeirra við stjóm.
Hitastigið í stjómfarinu féll.
Tveir geimfaranna hírðust í
tunglferjunni, þar sem varla var
rúm fyrir tvo. Einn var jafnan í
stjómfarinu sjálfu í kúlda og
myrkri. Þeir losuðu sig við
tækjafarið, sem hafði sprungið
og vaidið biluninni. „Það vant-
ar alveg eina blið tækjafarsins,**
sagði Lovell, þegar þeim tókst
að losa sig við það.
Er geimfaramir nállguðust
jörðu, losuðu þeir sig við tungl-
ferjuna ,,Aquarius“, sem hafði
bjargað þeim. Þegar inn í and-
rúmsloft jarðar kæmi, urðu þeir
að vera f stiómfarinu einu.
„Vertu sæll, Aquarius", sögðu
þeir, „og þakka þér fyrir.“
Stjómfarið sex tonn að þyngd
var nú á leið til jarðar með 40
þúsund kilómetra hraða á
klukkustund. 1 120 þúsund
metra hæð kom farið inn í and-
rúmsloft iarðar. í þrjár mfnút-
ur rofnaði sambandið, og menn
biðu með öndina í hálsinum,
hvort eitthvað hefði gengið úr-
skeiðis. Farið lenti einhverri ná-
kvæmustu lendingu í sögu geim
ferða. Lokið var milljón kfió-
metra ferðalagi. Nixon Banda-
rfkjaforseti lýsti yfir hátiðisdegi.
„Mesta
verkfræðiafrekið“
Appollo 13 hafði aldrei kom-
izt tii tungls. Samt sýndi ferðin
vegna bilunarinnar og háskans
einmitt, hversu Iangt vfsindin
höfðu náð undanfarin ár. Hinn
fullkomni búnaður var fær um
að leysa úr þessum vanda. Vís-
indamenn kváðu ferðina hafa
sýnt betur en hefðu þeir komizt
klakklaust til tungls og heim, að
tunglferðir Bandaríkjanna væru
mesta verkfræðiafrek mann-
kynsins.