Vísir - 08.10.1970, Blaðsíða 8

VlSIR . Fimmtudagur 8. október 1970.

Otgefnndi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastion Sveinn R Eyjölfsson
Ritstjóri • Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b Símar 15610 U660
Afgreiðsla Bröttugötu 3b Sími 11660
Ritstjóra: Laugavegi 178 Sfmi 11660 C5 línurl
Askrift.argjald kr 165.00 á mánuöi innanlands
I tausasölu kr 10.00 eintakiC
Prentsmiðja Visis — Edda ht
■ IIIII— III l'IIIIM imillllllll'MHHMMWMiFMWIiWiH——i«—
Aukin endurhæfing
Á Reykjalundi, heilsuhæli Sambands íslenzkra
berklasjúklinga, eru aðeins um tíu berklasjúklingar
af um 140—145 sjúklingum alls. Þetta lága hlutfall
sýnir betur en nokkuð annað, hve mikill árangur hef-
ur náðst í að kveða niður berkla á íslandi. Ekki er
langt síðan berklar voru útbreiddur og ógnvekjandi
sjúkdómur. Markvisst átak áhugamanna og heil-
brigðisyfirvalda hefur á tiltölulega skömmum tíma
rutt þessum sjúkdómi að mestu úr vegi.
En aðstandendur Reykjalundar hafa ekki lagt hend-
ur í skaut að fengnum þessum árangri. Þeir hafa
víkkað starfssvið hælisins og gert það að almennu
endurhæfingarhæli öryrkja. Fjórir af hverjum tíu
sjúklingum eru bæklaðir eða gigtveikir, og aðrir fjór-
ir af hverjum tíu veikir á taugum eða geði. Á hælinu
er reynt að koma þessu fólki til sem beztrar heilsu
og síðan er það aðstoðað við að komast aftur í at-
vinnu og þá við sitt hæfi. Það er reynt að gera það
aftur að virkum og fullgildum borgurum.
Reisulegt er að sjá heim til Reykjalundar. Þar er
risið stórt og myndarlegt hverfi, snyrtilega frágeng-
ið og öllum til sóma, er að því hafa staðið. Myndar-
skapurinn er svipaður og á framkvæmdunum við
heilsuhæli Náttúrulækningafélagsins í Hveragerði,
sem tekur svipaðan fjölda sjúklinga. Bæði þessi hæli
eru langt frá því að anna eftirspum, en eru hins veg-
ar orðin svo stór, að ekki er talið ráðlegt að stækka
þau öllu meira.
Enn er ekki gert nóg til að bæta aðstöðu öryrkja
og hjálpa þeim til sjálfshjálpar, þótt drjúgt hafi mið-
að í rétta átt undanfarin ár. Nú er þörf á nýjum átök-
um á þessu sviði.
Áimengun verður að hindra
J£unnur vísindamaður hefur komizt að þeirri niður-
stöðu við athuganir á gróðri í nágrenni álversins í
Straumsvík, að gróðurinn hafi spillzt af völdum flú-
orlofts frá verksmiðjunni. Niðurstaðna athugana
Rannsóknastofnunar iðnaðarins á sama efni er að
vænta eftir nokkrar vikur.
Verði sú niðurstaða svipuð, er einsýnt, að setja
þarf hið bráðasta upp lofthreinsitæki í álverinu. Verði
niðurstaðan hins vegar önnur, þarf skjótt að fela
þriðja aðila að skera úr um, hvaða niðurstaða sé rétt.
Og komi í Ijós, að þessi mengun sé afar lítil, þarf samt
að setja upp hreinsitæki til þess að hindra, að
mengunin magnist smám saman.
Hætt er við, að draumar íslendinga um stóriðju
súmi, ef fyrsta skrefið á þeirri braut leiðir til meng-
unar umhverfisins. Ef velja þarf milli stóriðju og
ómengaðs umhverfis, munu flestir íslendingar taka
síðari kostinn. Þess vegna er ánægjulegt, og eftir-
brevtnivert í síðari stóriðjusamningum, að í álsamn-
ingnum er tryggilega gert ráð fyrir hreinsitækjum, ef
mengunarhætta sannast, og að yfirmenn versins hafa
lýst sig reiðubúna til að setja þau upp.
SKJÓTARI
HJÁLP
Þaö tekur
hjartasveit ^ „ -í
ina í Sal-
ford nokkr-
ar minútur
að komast
til flestra
hjartasjúkl
inganna.
Myndin
sýnir inn í
sjúkrabif-
reiö sveitar
innar, og er
þar verið
að veita
hjartasjúkl
ingi aðstoð
fyrir utan l||
heimili
hans.

„Hjartasveitirnar" bjarga
mörgum mannslífum"
EITT dauðsfall af hverj-
um fimm í Bretlandi or-
sakast af heilablóðfalli
eða „slagi“. Sex af hverj
um tíu látast,. áður en
þeir komast í sjúkrahús.
Til að spyrna gegn þessu
hafa mörg brezk sjúkra-
hús stofnsett sérstakar
hjálparsveitir, sem kalla
mætti „hjartasveitir“. —
Sérþjálfað lið lækna og
hjúkrunarkvenna starf-
ar dag og nótt að því að
stytta þann tíma, sem
líður, frá því að maður-
inn fær áfallið og þar til
hann fær læknishjálp.
Þetta hefur verið reynt í
öðrum löndum, og af-
leiðingin er alls staðar
sú, að dauðsföllunum
fækkar.
Ef John Smith, 38 ára, hefði
ekki búið í bænum Salford í
Lancashire, væri hann líklega
ekki lifandi. Herra Smith fékk
fyrir nokkrum vikum sjö
„hjartaáföW“ hvert af öðru á
sjö klukkustundum. Þetta gerði
nærri út af við hann, og hann
þarfnaðist skjótrar hjálpar.
Herra Smith var svo heppinn,
að í bænum hans var starfandi
hjartasveit, og nú er hann aft-
ur farinn að vinna.
Fækkun úr tíu í einn
Hjartasveitin kemst til sjúkl-
ingsins , á tuttugu mtnutum.
Starfsmennirnir hafa fengið sér-
staka þjáifun f meöferð sjúkling
anma og hafa með sér fulkom-
inn tækjabúnað. Um leið og
sjúklingurinn er kominn í
sjúkrabifreiðina er honum veitt
sama aðstoð og hann fengi i
sjúkrahúsinu sjálfu. Sveitin
reynir heidur ekki að flytja
sjúklinginn, fyrr en ástand hans
leyfir slíka ferð. Áður létust 10
af hverjum 100 þessara sjúkl-
inga á leiö til sjúkrahúss, en
í Sal'ford hefur þetta hlutfall
lækkað í einn af hverjum hundr-
að sjúklingum. í hjartasveitinni
er sérmenntaður læknir í með-
ferð hjartasjúklinga og ein til
tvær sérmenntaöar hjúkrunar-
konur.
Kostaði átta milljónir
Það kostaði um átta miiljónir
íslenzkra króna að stofnsetja
llllllllllll
m
■■■■■■■■■■■^
Umsjón: • Haukur Helgason.
þessa sveit með þeim tækjabún-
aöi, er hún hefur. Miki'M hluti
kostnaðar var greiddur af sam-
skotafé. Nú er gert ráð fyrir, að
sveitin kosti um fimm milljónir
á ári og aðstoði að minnsta
kosti 600 sjúklinga í neyðartii-
vikum á ári.
Frumkvöðull málsins, dr.
Frank Rifkin segir, að þeir hafi
lækkaö hiutfall dauðsfalla niður
í níu af hverjum 100. Víðast
deyja 60% áður en þeir fá með-
ferð á sjúkrahúsi.
Umdeild fjárfesting
Þessar sveitir eru þó umdeildar.
Mörgum læknum finnst þaö
vera misnotkun fjármuna að
búa þessar deildir svo velL Fjár-
mununum væri betur varið á
annan hátt. Þótt þeir viður-
kenni tölur dr. Rifkins, segja
þeir, að erfitt sé að gera sér
grein fyrir, hversu mörgum
mannslífum þessar sveitir bjargi
í reyndinni. TM aö meta það sé
um of lítið úrtak að ræöa. Hins
vegar sé enginn efi á, að bæði
sjúklingum og fjölskyldum
þeirra líði betur, þegar hjálpar-
sveitin kemur á vettvang. Mikl-
um áhvggjum sé af fólki létt.
Þessir andmælendur telja hins
vegar, að réttara væri aö verja
þessum fjármunum til aimenn-
ari baráttu til þess að koma í
veg fyrir heilablóðfall eða full-
gera aörar aðferðir til að bæta
mein manna strax eftir áfallið.
Fjölskyldan dregur
að sækja hjálp
Þá segja aðrir, að venjulega
líði fjórar klukkustundir, þar til
sjúklingur fær aöstoð af því
að fjölskyldan dregur að sækja
hjálp. Aðeins ein klukkustund
sparist við hjálparsveitimar.
Þá þurfa þessar sveitir sér-
fróða menn. Tvær sveitir þurfa
jafnan að vera viöbúnar, svo að
önnur geti hlaupið í skarðið. ef
hin er úti. Skortur er á sér-
þjálfuðum læknum og hjúkrun-
arkonum, og með þessu eru
tveir læknar og fjórar hjúkmn-
arkonur sífelit starfandi við
hjartasveitimar, auk tveggja bíl
stjóra sjúkrabifreiða.
Sveitunum fjölgar
Margir telja þó, að kostimir
séu miklu meiii en ókostimir.
Hjartasveitunum fjölgar óðum
víða um heim. í Bretlandi eru
nú starfandi níu siíkar (þar af
þrjár í Norður-írlandi).
Deilumar eru fyrst og fremst
um það. hvaða verkefni skuh
taka fyrir í baráttunni vro
sjúkdómana. Hið sama gildir á
öðrum sviöum, í heilbrigðismál-
um.