Vísir - 09.10.1970, Blaðsíða 7

v' í SIR . Föstudagur 9. október 1970.
cyVlenningarmál
Það er gamalt
blóð okkar
Stefán Höröur Grimsson:
Svartálfadans
Önnur útgáfa, endurskoöuö
Helgafel'l, Reykjavík 1970.
47 bls.
Tpyrr á þessu ári kom út ný
Ijóöabök eftir Stefán Hörð
Grímsson, Hliðin á sléttunni,
hin fyrsta í tuttugu ár. Trúfega
er það í f ramhaldi af þeirri bók
og hinum góðu viðtökum sem
hún fékk að Stefán Hörður hef-
ur nú gefið út Svartálfadans,
bók sína frá 1951, í endurskoð
aðri útgáfu. En það er lika Mfc-
legt að hin nýja útgáfa verði
mörgum lesanda keerkomin.
Svartálfadans kom út í miðri
,,formbyltingu“ Ijóðagerðarinn-
ar gefin út á kostnað höfundar,
sjál'fsagt í mjög litlu upplagi,
eins og mörg önnur verk sem
við þá sögu komu. Ég hygg að
hún hafi verið öldungis ófáanleg
á markaöi um margra ára skeið.
En bókin hefur reynzt endast
völ: nokkur beztu Ijóðin í
Svartáffadansi er líklegt að
veröi með varanlegustu verkum
formbyitingarskeiðsins. Og lík-
legt er að bókin hafi varð
að ýms yngri skáld miklu, þó
hér verði engin dæmi til færð,
orðið eitt af þeim verkum sem
rnótuöu framvindu ijóðagerðar á
ísfenzku á undanfömum árum
og áratugum. Allra hiuta vegna
er kærkomið að fá bókina í
,,endanlegri“ mynd, eins og höf
undur vill að hún varðveitist.
Endurnýjuð kynni af henni
þykja mér raunar þessleg, að
hún hafi varðveitt furðu mikið
af ferskleika sínum fram á þenn
an dag, geti orðið ungum og
nýjum lesendum viðlíka hug-
tæk og áminnileg og hún varð
mér og mínum lífeum. Svo mikið
er víst að engir nýir og af-
drifaríkir atburðir hafa orKÖ i
módemisma Ijóðageröar eftir
kyns'lóð atöms'káldanna, esnn
sem komið er að minnsta kosti,
sem geri stt'l og stefrrn þeirra úr
elt: þeir vísa enn í dag veginn.
TTndurskoöun Svartálfadans
virðist mjög svo vægilega
af hendi leyst, einkum fólgin í
einföldun og útstrikunum, höf-
undur einfaldar myndir, afnem-
ur óþörf litarorð, fe'llir niður
tómlegt málskrúö á stöku stað.
Yfirleitt eru þessar lagfæringar
til augljósra bóta, skýra kvæöin
án þess að breyta þeim hót, og
þær minna á hversu rómantískt
orðafar og hugmyndaforðd hef-
ur verið nærtækt hinum rót-
tæku atómskáldum á sinni tiö.
Þetta á einkum við hin lengri og
iburðarmeiri kvæði i Svartálfa-
dansi, en eitt kvæði af þvi tagi
Áð í morgunljósi, fellir Stefán
Hörður alveg niður úr bók sinni
erfatrst es nStt tá&xk
skulum við reika um kjarr-
lundinn
Á fölum vanga þínum
les ég spurula undrun
það er eins og beisk eifur
samiagist blóði mínu.
í venjubundnum ljöörænum
og rómantískum kvæðaefnum af
þessu tagi, sem Stefán Hörður
fer miklu betur með í öðrum
kvæöum sem eftir standa i
Svartálfadansi, hygg ég að
gleggst birtist tengsl hans og
atómskáldanna við eldri skáld
og skáldamál. Svartáifadans ber
einnig merki annarra og nánari
kennifeðra, Steins Steinars,
Jóns úr Vör, kvæði eins og
t.a.m. Óttan felldi sín blátár.
Steinninn. Svartálfadans var á
ýmsan hátt óráðin bók, fól í sér
leit og tilraunir, og sá svipur
verður bara gleggri við það að
hismi er strokið af stökum
kvæðum. En meira tvímælis
orka óneitaniega breytingar á
OLAFUR
JÓNSSON
SKRIFAR UM
BÓKMENNTIR
Hradir helgum morgunroðan-
nm
kvasðum sem sérstakari vrrtust
frá öndverðu. Þannig skil ég
ekki hvers vegna „út að sjó“
veröur „út að sjá/út og sjá“ í
hinu skemmtilega þorpskvæði
Stefáns Haröar, Útsýni í rökkr
inu sem alveg er óháð Jóni úr
Vör. Og tómur tepruskapur sýn
ist það að gera „drottin al-
máttugan" í hinum kostulega
Dansi á sandi að
„drottni máttugum" í endur-
skoðuðu gerðinni, brevta „guð
hræddum rnanni" í „drottin-
hollan" i niðurlagi kvæðisins.
Er nú allt í einu orðið athuga
vert að „guðiasta"?
Ctetfán Hörður Grímsson á-
rétti með eftirminnilegu
móti stöðu sína í ljóðagerð sam
tíðarinnar með Hliðinni á slétt
unni í vetur leið. f kjölfar þess
sigurs sem hann þá vann kemur
þessi upprifjun á Svartálfadansi
sem mætavel leiðir í ljós þau
bímamót í skáldskap sem urðu á
áratugnum eftir styrjaldarlok-
in. Það sér tí'i margra átta í þess
um ljóðum, aftur og fram, eng-
um leiðum lokað. Á grundvelli
þeirra mætti vissulega ihuga
hvað áunnizt hafi og hvert mið
að síðan, hvar verið staðnæmzt
þó ekki skuli út í þá sálma far-
ið að sinni. Hvað líður „bók-
menntasögulegri" stööu bókar-
innar og höfundarins er óneitan-
lega mest um þau góðu kvæði
vert sem í bókinni eru. Þó talað
sé um kunnugleg efni, áhrif ann
arra skálda í þessum ljóðum er
engan veginn þar með sagt að
Stefán Hörður hafi verið ósjáífci
stæöúr höfundur: nær væri að
hafá háhti til marlS um“ hvemig
frjóvænleg efni og áhrif geta
ávaxtazt í skáldskap. Meö þess
ari bók gerðist Stefán Hörður
Grímsson skáld: hann kom sér
r.takur og persónulegur fyrir
sjónir í beztu ljóðum bókarinn
ar, með þvi nýja og nýskapandi
tungutaki sem bókin lýsti í heilu
iagi. Þar vegast á viö fljóttega
yfirsýn ',,rómantísk“ og „raun
sæisleg" auðkenni fer mikið fyr
ir „ljóðrænni" náttúru og til-
finningalýsing sem jafnan hefur
mikið gætt í íslenzkri nútima-
ljóðlist. Ef til viill er róman-
tískt óþol, draumsýn um feg-
urð, kjarni og líftaug bókairinn
ar. Það fer þá jafnframt ískyggi
Iegri vitund um það hve tor-
velt geti orðið að 'íáita sffifean
draum rætast. ..Það glamrar í
sál heimsins: mábnur“, segir hér
á einum stað. Tímarnir eru að
sönmi nýir. Em:
Við sem erum hiingað komin
, til að laugast fosstlða
vdð erum ekld hrein
það er gamalt blóð ofekar
þau eru skuiggar ofekar
þau eru skuggar ofefear.
í þessu kvæöi, Bifreiðinni sem
hemlar hjá rjöðrinu, og öörum
jafngildum í þessari bók lýsir
Stefán Hörður alveg persónu-
legu orðfæri stöðu sinnar kyn-
slóðar, þeim mótum tíma og
heima sem mótuðu skáldskap
hennar.
Jf
I þeim fjölda
kúlupenna, sern
eru á markaðtnum,
er einn sérstakur >—
BALLOGRAF,
sem sker sig úr
vegna þess,
hversu þœgilegur
hann er i hendi.
Htð sígilda ferm -’*•
pennans gerir
skriftina auðveWari,
svo að skrifþreyta
gerir ekki vart vtð sig.
•
BALLOGRAF-
EPOCA
blekhylki endasttH að
skrifa 10.000 metra
(sem jafngildir
eins árs eðiiiegri
notkun).
Skriftin er
ætíð hrein og mjúk,
vegna þess að
blekoddurinn er úr
ryðfriu stáli,
sem ekki slitnar.

Þessir pennar era
seldir um aHan hetm
I miifjóna taii.
Atis staðar njóta þerr
mtkHIa viasaslda.
epoca
V HiNN HEittSFRAEGi SÆNSK1 KÚtUPEMNl
»A(fGfflégh»ik ' fc jgti
með giemugum im wmwr
» -- ... aa cu.1 1ACCA ®
Austarstræti 20. Sfm) 14566.
ROCKWOOL (STEMULL)
Þykktir 50, 75, 09 IOOnui.
Stærð 60x90 cn.
Gód 09 ódýr eimmsim
Hanoes Þorsteinsstui, heödverahm. —
HlaBveigaistis M. — SSmi 244S5 ■— MMBO.