Vísir - 19.10.1970, Blaðsíða 8

3
VISIR . Mánudagur 19. oRtööer 1970.
IUHÍH
Otgefandi Reykjaprent hf.
Framkvæmdastióri Sveinn R Eyjólfsson
Ritstjóri Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstiómarfulltrúi Valdimar H. Jóhannesson
Auglysingar Bröttugötu 3b Símai 15610 11660
Afgreiðsla Bröttugötu 3b Simi 11660
Ritstióri- Laugavegi 178 Sími 11660 f5 línur)
Askriftarejald kr 165.00 á mánuði innanlands
f lausasöhi kT 10.00 eintakiC
Prentsmiðja Vtsis — Edda hf.
Morðhyski
Kanada hefur verið efst á baugi í heimsfréttunum \
þessa viku. Stórfréttir eru sjaldgæfar frá þessu rót- \
gróna lýðræðisríki. Sumir segja, að engar fréttir séu (
góðar fréttir. Að minnsta kosti mætti það til sanns /
vegar færa, að betur væri, að mannrán og morð í /
Quebec væru ekki aðalfréttaefni heimsblaða. Lífs- )
kjör í Kanada eru einhver þau beztu í víðri veröld. )
Lýðræði á þar langa og merka sögu. Ýmsir leiðtogar )
Kanada hafa staðið í fararbroddi þjóðanna í baráttu \
p"rir friði og mannréttindum. Má þar nefna Lester (
B. Pearson, sem fékk friðarverðlaun Nóbels árið 1957. (
Trudeau forsætisráðherra hefur bent á, að fyrir //
mannræningjunum vaki það eitt að vekja á sér at- /
hygli. Raunar skipti þá minnstu, hvort svokallaðir )
„pólitískir“ fangar verði látnir lausir úr fangelsum \
eða ekki. Fáir munu efa þau ummæli forsætisráðherr- \
ans, að þessir „pólitísku“ fangar séu ekki annað en i
ótíndir glæpamenn. Mannræningjarnir telja hins veg- /
ar, að betra sé illt umtal en ekkert. Einhverjir fleiri )
öfgamenn muni koma til fylgis við þá fyrir vikið. )
Ræningjarnir eru úr röðum öfgafyllstu aðskilnað- \
arsinnanna í Quebec. Þeir vilja slíta fylkið úr tengsl- \
um við kanadíska ríkið, og ekki nóg með það, heldur (t
vilja þeir stofna þar „alþýðulýðveldi" að sovézkri ((
fyrirmynd. Kosningar hafa sýnt, að um fimmtungur /{
íbúa í Quebec er hlynntur aðskilnaði. Hins vegar hafa )
kosningar einnig opinberað algert fylgisleysi hug- )
myndarinnar um „alþýðulýðveldið“. Kemur það víst \
fáum á óvart. \
í Kanada er meirihluti fólks af engilsaxnesku bergi /
brotinn. Þar er einnig öflugur minnihluti fransk-ætt- /
aðra Kanadamanna. Víða um lönd hefur kastazt í )
kekki, af því að minnihlutahópum finnst hagur sinn )
fyrir borð borinn. Er þar skemmst að minnast stríðs- \
ins í Bíafra, ástandsins á Norður-írlandi eða kynþátta- íí
málsins í Bandaríkjunum, svo að fá dæmi séu nefnd.
Frönskum Kanadamönnum hefur þótt engilsaxnesk
menning of fyrirferðarmikil. Hins vegar má ætla
að þeir uni betur sínum hag, eftir að einn úr þeirra
hópi, Trudeau forsætisráðherra, er orðinn leiðtogi
þjóðarinnar. Trudeau hefur einnig skipað menn
franskrar ættar í mikilvægar stöður í ríkisstjóm.
Auk þess er alrangt að skoða mannránin í Quebec
einungis í Ijósi baráttunnar fyrir auknu sjálfsforræði
fylkisins. Meginþorri aðskilnaðarsinna á hér engan
hlut að máli. Mannræningjarnir túlka aðeins sjónar- )
mið örlítils minnihluta, sem ekkert fylgi hefur fengið )
i kosningum. Því fer víðs fjarri, að þeir mæli fyrir \
munn þess fimmtungs íbúanna, sem hefur stutt að- ((
skilnaðarmenn í kosningum. ((
Mannræningjarnir í Quebec verðskulda svipaða for- //
dæmingu og til dæmis ræningjar ungbarna, sem )
myrða fómardýr sín, fái þeir ekki greitt hátt lausnar- )
gjald. Fordæmendur „alþýðulýðveldisins“ em berir \
sem „morðhyski“ ((
□ Bólivíumenn taka
þannig til orða: „For-
setar vita ekki, hvernig
þeir eiga að hætta í tæka
tíð. Það verður að skjóta
þá niður úr stólnum“. —
Þannig hefur það enn
Gömlu Mustangvélarnar komu Torrez til valda.
„Það verður að skjóta
þá niður úr stólnum44
einu sinni gerzt í 145 ára
sögu Bólivíu sem sjálf-
stæðs ríkis, að forseti
hefur orðið að vfkja fyr-
ir byssukúlum. Reyndar
var sá, er féll nú úr sessi,
sjálfur kominn til met-
orðanna fyrir tilverknað
byssunnar.
10 forsetar myrtir
Tiu forsetar Bólivíu hafa ver
ið myrtir þessa hállfu aöra öld
Margir aðrir frömdu sjálfsmorö
í örvæntingu Juan José Torrez
sem nú er kominn til þessa
embætti, er 186. forseti f sögu
rfkisins. Stjóm hans er völt
f sessi. Nú um helgina hefur
verið mikill kurr meðal vinstri
sinnanna, sem komu Torrez til
valda. Þeir telja að forsetinn
hafi ekki staöið við gefin lof-
orð. Margir segja, að Juan Torr-
ez sé fremur hentistefnumaður
en vinstri sinni.
Hægri menn í hemum steyptu
Alfredo Ovando Candia forseta
úr stó'li fyrir tveimur vikuim,
og við völdum tók þrístirni hers
höfðingja. Ovando hafði orðið
sivaltari f sessi. Hann byrjaði
sem „vinstri sinni“, er hann
hrifsaði völdin úr höndum hægri
manna fyrir rúmu ári. Hann
fékk vinstri sinnuðum mennta-
mönnum ráðherraembætti. Hann
þjóðnýtti eigur bandaríska olíu
félagsins Gulf Oil Co. og komm
únistar fengu að fara sínu fram
í tinnámunum. Svo vatt fram
um nokkurra mánaða skeið. Þá
sneri Ovando við blaðinu. Hann
varð æ vinveittari hægri mönn
um í her og viðskiptalífi. Vinstri
sinnum var vikið úr nýfengnum
ráðherrastöðum. Juan Torrez
hershöfðingi missti stöðu slna
sem æðsti heitforingi.
Enginn vildi Ovando
Aðferð Ovandos heppnaðist
ekki. Að lokum var hann snauð
ur að öllu fylgi. Vinstri sinnar
undu ekki við hann lengur og
hægrimönnum hafði aldrei geðj
azt að manninum. í átökunum
síðustu vikur átti Ovando sér
fáa formælendur. Hægri sinnar
í hernum gripu tækifærið.
Einnig þeir höfðu misreiknað
sig. Hinn fallni herforingi Juan
Torrez naut vinsælda meðal
vinstri sinna. Hann hatfði fallið
í ónáð með þeim í stjómartið
Ovandos. Nú bjuggust 1500
vopaðir bændur til aö þramma
Er Torrez vinstri sinni eða
hentistefnumaður?
Illlllllllll
mmim
Umsjón: Haukur Helgason.
Að loluun var Ovando forseti
snauður að fylgi.
inn í liöfuðborgina og styðja
við bakið á Torrez. Nokkrar her
deildir fylgdu Torrez að mál-
um. Það reið svo baggamuninn,
að flugherinn sneri við blaðinu
og sendi Mustang flugvélar sín
ar gömlu til árása á forsetahöll
ina. Nokkur skot þeirra hittu
ekki langt frá markinu. Þá sáu
hægri sinnaðir 'herforingjar þann
kost vænstan að gefast upp. —
Einn herforinginn tók við af öðr-
um. Hinn yfirlýsti vinstri maður
Juan Torres varð forseti. Stúd-
entar og verkamenn fögnuðu.
Bandarískar eignir
þjóðnýttar
Vinstri menn gerðu þær kröf
ur til hins nýja forseta að helztu
fyrirtæki, er Bandaríkjamenn
eiga I Bólivíu skyldu þjóðnýtt.
Laun námumanna skyldu hækk
ug og skiptingu stórjarða hrað
að. Hætt skyldi við skaðabætur
til bandaríska oh'ufélagsins Gulf
Oil. Hersveitum verkamanna
skyldi komið á fót. Torrez gekk
fúslega að öllu þessu, þegar
hann var á leið sinni til æðstu
metorða. Þegar hann var setztur
í forsetastólinn, kom hins vegar
á hann nokkurt hik.
Óánægja, sem birzt hefur í
Bólivíu síðustu daga, og náði há
marki með hemámi verkamanna
á tinnámunum nú fyrir helg-
ina gerði vart viö sig, strax og
fagnaðarlátunum yfir hinum
nýja forseta linnti. Engum get
um verður að því leitt, hversu
lengi Torrez mun halda velii,
en ekkert bendir til þess, að
Bólivumenn hafi breytt vana
sínum að skipta um forseta að
minnsta kosti árlega.
Aukin áhrif
vinsíri manna
Verði Torrez við völd um hríð
er aðalspurningin sú, hvort
telja beri hann i hópi vinstri
sinnaðra valdhafa í Suöur-Amer
íku en þeim fer fjölgandi. —
Perú lýtur stjórn vinstri sinn-
aðra herforingja og marxistinn
Allende er líklegastur til að
veröa fyrsti marxisti, sem kjör
inn hefur verið forseti i frjáls
um kosningum í víðri veröld.
Væntanlega fer afstaða Juan
Torrez mest eftir því, hverjir
það verða sem tryggja honum
völdin, þegar á reynir. í fljótu
bragði virðist hann einna helzt
hentistetfitumaður eins og fyrir-r
rennari hans Ovando var.