Vísir - 21.10.1970, Blaðsíða 9

VlSIR . Miðvikudagur 21. október 1970.
i
9
*
4

9
«
«

C
ð
6
O

*

9
m
o
o
o
o
e
9
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
0
0

9
9
O
O
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
e
o
o
o
*
o
o
o
o
o
o
o
o
o
í.
0
ss
9
9
o
o
o
o
„T fjárlagaræðu 1968 komist ég
A svo að orði, að þáverandi
erfiðleikaástand væri prófstei-nn
á það, hvort langtíma velmegun
arhróun hefði dregið úr mann-
dómi þjóðarinnar til þess að
mæta erfiöleikum sem við íslend
ingar al'ltaf vrðum aö búast við
öðru hverju, miðað við einhæfa
atvinnuvegi okkar. Ég tel nú
óhætt að segja, að þjóðin hafi
staðizt þessa prófraun, og erf-
iðleikarnir hafi verið yfirunn-
ir á mun skemmi tíma, bæöi
fyrir þá sök, að þjóðin sýndi al-
mennt ótrúlega mikinn skiln-
ing á nauðsyn kjararým-
unar um sinn, og aö grip-
ið var til réttra efnahags-
aðgeröa til að mæta vandan-
um. Nú stöndum við aftur and
spænis því að svara þeirri spum
ingu, hvort við höfum öll nægi
lega sterk bein til að þola góða
daga, hvort við höfum dregið
nauðsynlega lærdóma af efna-
hagserfiðleikum síðustu ára, —
þannig aö við kunnum okkur
leitt tiil sívaxandi velmegunar og
bætrra lífskjara alls almennings.
Skelli menn hins vegar skolla-
eyrum við staðreyndum og láti
'kosningahita veröa rólegri yfir
vegun og ábyrgðartilfinningu
yfirsterkari, þá stöndum við
andspænis stórfelldum nýjum
vanda. Efnahagsmálin almennt
munu annars koma til kasta Al-
þingis á öðrum vettvangi og
ræði ég þau því ekki frekar í
sambandi við fjármál ríkisins,
en legg aðeins áherzlu á þá stað
reynd, aö svo sem réttlætanlegt
var á samdráttartímunum að
reka ríkissjóð með nokkrum
halla þá er það jafnóverjandi
miðað við núverandi efnahags-
ástand. Það er því ósk mín og
von, að þótt kosningar séu á
næsta leiti, náist um það sam-
staða hér á hinu háa Alþingi
að afgreiða fjárlög ársins 1971
með fullkominni ábyrgðartilfinn
ingu. þannig að ríkisbúskapur
inn geti í reynd orðiö hallalaus
á því ári.“
„Þjóðin hefur stað-
izt prófraunina“
— Nokkur afriði úr ræðu Magnúsar Jónssonar
fjármálaráðherra i gærkvöldi
hóf í kröfugerö á batnandi tím
um en missum ekki fótfestuna
og höldum, að allt sé hægt að
fá og allt sé haegt aö gera svo
sem óneitanlega átti sér stað í
peningaflóöinu frarn til 1967.“
Þetta sagði Miagmás Jónsson
fjálmálaráðherra í fjárlagaræðu
sinni í gærkvöldi. í lok ræðu
sinnar fjallaði hann um erfiö-
leika þá, er við blasa, og sagði:
„Öll laun í landinu voru stór
hækkuð um mitt þetta ár. Eng-
inn vafi er á því, að útflutnings
atvinnuvegimir hafa bolmagn til
þess að taka á sig allverulega
kauphækkun en jafnvist er, að
með áframhaldandi víxlhækkun
um kaupgjalds og verðlags yröi
atvinnuöryggi í landinu stefnt
i bráða hættu á skömmum tíma.
Því miður varð ekki samkomu-
lag um að fara þá leiö, sem rík-
isstjórnin benti á og hefði getað
treyst verulegar kjarabætur án
víxlhækkunaráhrifa og nýrrar
verðbólguöldu. Þess vegna
stöndum við í dag andspænis
þeirri köldu staðreynd, að verði
ekki skjótlega gripið til nauð-
synlegra aðgerða til að koma í
veg fyrir aukinn tilkostnað at-
vinnuveganna þá muni almenn-
ar kauphækkanir verða orðnar
að minnsta kosti 30% á næsta
vori og mun naumast nokkur
halda því fram í alvöru, að at-
vinnuvegimir fái risið undir svo
stórkestlegri kostnaðaraukningu
án einhverrar sérstakrar aöstoö
ar.
„Láta ekki kosn-
ingahita ráða“
Það er hins vegar jafnvist, að
með skynsamlegum viðbrögðum
nú þá er hægt að tryggja laun-
þegum. að þeir geti haldið mjög
verulegUm hluta af kauphækk-
uninni frá í sumar sem raun-
verulegum kjarabótum, sem ekki
brexmi upp í nýjum verðbólgu-
eldi. Takist nú að fá samkomu
lag um nauðsynleg viðbrögð, þá
er vissulega engin ástæða til að
halda annað en að bjart sé fram
undan og sú heilbrigöa efna-
hagsþróun, sem nú hefur hafizt
að nýju, geti orðið varanleg og
Fjárlagatillögur skornar
niður um 600 millj.
Um fjárlagafrumvarpið fyrir
1971 sagði ráðherra meðal ann-
ars:
„Heildarútgjöld á rekstrar-
reikningi ríkissjóðs eru áætlaðar
10.039.916.000,— kr. en vom
8.187.384.000,— kr. í fjárlögum
ársins 1970. Heildarhækkunin
nemur því 1.852.532.000,— kr.
eða 22,6%, en þar af er hækk-
un sérstakra tekjustofna, sem
ráðstafað er tiil vissra aðila eða
verkefna með sérlögum 244.092,
— kr. eða 14,1%. Hækkun eig
inlegra rekstrarútgjalda ríkis-
sjóðs nemur því krónum
1.608.440.000,— eða 24,9%
hækkun frá fjárlögum 1970. Er
hér vissulega um mjög stór-
fellda hækkun útgjalda aö ræða,
en meginhluti hennar stafar af
hinum miklu kauphækkunum
og þar af leiðandi kostnaðar-
aukningu, sem til hefur komið
á þessu ári og enn mun fara
vaxandi á næsta ári að öllu 6-
breyttu. Bkki er gert ráð fyrir
neinni nýrri starfsemi á vegum
rikisins nema sem beinlinis er
fyrir mælt í lögum. Veruleg
aukning er að visu á f járveiting-
um til verklegra framkvæmda,
en Ieitazt hefur verið við á sama
hátt og áður að hafa fuMt að-
hald varðandi rekstrarfjárveit-
ingar til rikisstofnana, og ann-
arrar starfsiemi á vegum rikisins.
Því er ekki að leyna, að í fjár-
lagatillögum stofnana og ein-
stakra ráðuneyta varð þess all-
viöa vart, að menn teldu líkur
til, að fjárráð ríkissjóðs yrðu
góð á árinu 1971 og því væri
óhætt að vera nokkuð frjáls-
legur i fjárbeiðnum, en í með-
förum fjármálaráðuneytisins
voru fjárlagatillögur stofnana
og ráðuneyta skomar niður um
nær 600 milljónir kr. Var hér
vitaniega um margvísleg nytja
mál að ræða, en sem urðu að
vfkja fyrir þeirri höfuðnauðsyn,
svo sem nú er ástatt, að auðið
reynist að afgreiða greiðsluhalia
laus fjárlög án þess að til komi
nýjar skattaálögur. Þegar reynt
er að meta, hvort ríkisútgjöld
eða hækkun rfkisútgjalda sé ó-
hæfileg eða ekki tjóar að sjálf-
sögðu að horfa eingöngu á nið-
urstöðutölur fjárlaga, heldur
verður að hafa hliösjón af heild
artekjum þjóðarbúsins.
Hlutdeild ríkisútgjalda
hækkar ekki
' í>egar t>orió‘ er sarrian' við 'ðhn-
ur lönd, sem veita borgurum
sínum sízt betri þjónustu en ís-
lenzka ríkið gerir, þá er aug-
ljóst, að skattaálögur hér á
Iandi eru ekki óhæfilegar. Og
þótt rikisútgjöld hækki veru-
lega ár frá ári er einnig ljóst,
að hlutdeild ríkisútgjalda í þjóö
artekjum fer ekki hækkandi. —
Árið 1968 nam þjóðarframleiðsl
an 27,3 mil'ljörðum og vom ríkis
útgjöld þá 22,5% af þjóðarfram
leiðslunni. Árið 1969 nam þjóð
arframleiðslan 33,7 milljörðum
og ríkisútgjöld 20,8% af þjóðar
framleiðslu. Ekki er enn hægt
að gera sér endanlega grein fyr
ir árinu 1970, en gera má þó
ráð fyrir, að prósentan af þjóð
arframleiðslu verði eitthvað
lægri og 1971 gera þjóöhagsáætl
anir Efnahagsstofnunarinnar
ráð fyrir, að þjóðarframleiðslan
muni verða 48,8 milljarðar og
verða þá ríkisútgjöldin 20,6%
af þjóðarframleiðslunni þrátt
fyrir hina miklu hækkun þeirra
Menn fari ekki með op-
inbert fé af meira gáleysi
en eigin fjármuni
Ég hef oift áður í fjárlagaræð
um vikið að nauðsyn ýtrustu
hagsýni í meðferð ríkisfjár jafn
hliöa mikilvægi þess að breyta
viðhorfi borgaranna til ríkis-
sjóðs og ríkisfjármuna yfirleitt.
Þótt margt hafi veriö gert til
úrbóta i ríkiskerfinu þá er vit-
anlega enn margt, sem má betur
fara og má aldrei slaka á viö
leitni í þá átt. Þvi miður er tor
velt aö breyta viðhorfi almenn
ings til opinberra fjármuna, þótt
vissulega beri að viðurkenna,
að þar séu ekki aliir undir sömu
sök se’.dir, en fórnarlund gagn
varí þjóðfélaginu held ég að sé
ákaflega takmörkuð. — Allir
þðkkja viöhorfið til skattfram- *
tala, þótt verulega hafi á unn- •
izt vegna aukins eftirlits. Yfir- •
leiitt á öllu að bjarga með fram •
lögun; \ír ríkissjóöi, en hver o
vill taka afleiðingunum með nýj J
um skattálögum? Mikilvæg •
hiunnindi eru allt of oft mis- •
notuð. Nýjustu dæmi þess eru •
atvinnuleysisbætumar. Fötluðu •
fólki er veitt aðstoð til að eign J
ast bíl vegna vinnu sinnar. — •
Hvað er ekki hægt að benda á •
mörg dæmi misnotkunar? Enn J
er mönnum vafalaust í minni ó- •
trúleg misnotkun f sambandi J
við niðurgreiðslu á verði neyzlu •
fisiks og kartaflna, og þá ekki •
sfður smáfisksuppbætumar. All- J
ar áttu þessar greiðslur út af •
fyrir sig rétt á sér en reyndust J
öhæfar vegna grófrar misnotk- •
unar. Svona mætti lengi halda •
áfram að nefna opinbera fjár- J
hagsaðstoð, sem er meira og •
minna misnotuð og leiðir þá ti-1 J
ranglætis í stað þess réttlætis, •
sem aðstoðinni er ætiað að •
stuðla að. Viðhorf tii opinbers J
fjár verður að minnsta kosti að •
vera með þeim hætti, að við J
förum ekki með það af meira •
gáleysi en eigin fjármuni. J
Minni skuldir •
við útlönd
Síðast varð greiðsluafgangur J
hjá ríkissjóði 1966 og þá mjög •
verulegur, eða um 450 milljónir J
kr., en í stað þess að leggja •
þann afgang til hliðar, svo sem •
æskilegt hefði verið, var talið J
nauðsynlegt að gera aliar tiltæk •
ar ráðstafanir til að korna í veg J
fyrir almenna kjaraskerðingu í •
landinu, sem Uka tókst með •
verulegum fjárgreiðslum úr rík- J
issjóði alit tiil haustsins 1967, •
þrátt fyrir mikið verðfall ís- J
lenzkra afurða. J
Síðustu þrjú árin hefur verið •
érlega nokkur hallarekstur hjá J
rilkissjóði, sem leiddi tii skulda •
söfnunar hjá Seðlabankanum, er J
nam um síðustu áramót um •
630 milij. kr. Þessi hallarekstur «
var talinm rétitlætanlegur vegna J
hins mikla samdráttar í þjóðfé- •
lagsbúskapnum og gerði þessi •
sfcuidasöfnun rílkissjóði kleift á •
þessum árum að halda uppi 6- •
skertri allri þjónustu við þjóð- J
fólagsborgarana. •
Síðari hluta ársins 1969 og J
á yfirstandandi ári tók hins veg •
ar mjög að skipast til hins ■
betna í þjóðarbúskapnum. Út- J
flutningsatvinnuvegimir bættu •
stórlega aðstöðu sína vegna batn s
andi verðlags og betri afla- •
bragða. Bjartsýni um framtið- •
ina för almennt mjög vaxandi J
og á mörgum sviðum i atvinnu •
lffinu varð vart við nýtt og auk •
ið framtak um ýmiss konar nýj- •
an atvinnurekstur og eflingu «,
annarra atvinnugreina. Hefur á J
einu ári raunverulega orðið ger- •
bylting í atvinnulffinu tii hins •
betra, þar eð nýr verðbólgu- J
hugsunarháttur tók sem betur •
fer ekki að gera vart við sig J
að neimu ráði á þessu tímabili. J
Telja má atvinnuieysi úr sög- •
unni. Við skiptajöfnuður viö Út J
lönd batnaði stórkostiega. •
Gjaideyrisvarasjóöurinn óx s
um 2 milljarða frá 1. sept. 1969 J
til 1. sept 1970 og nam þá tæp- •
um 3,3 miiljörðum króna. Inni- J
stæður í innlánastofnunum juk- •
ust á þessu sama tiönabili um J
3.366 milij. kr., sern er meira J
en nokkru sinni áður á einu ári •
og skuldir þjóðarinnar við út- J
lönd til langs túna lækkuðu á J
þessu ári um 800 millj. kr. — •
Heildarstaða ríkissjóðs við Seðla J
bankann hefur batnað allveru- •
lega. 100 millj. verða fyrir ára- J
mót greiddar upp í áðumefnda •
sfculd við Seðlabankann og i fjár •
lagafrumvarpinu er gert ráð fyr J
ir 100 millj. kr. i viðbótaraf- •
borgun.“ J
TÍSBSm:
— Eruð þér samþykkur eba
andvígur frekari takmörk-
unum á útsendingum
Keflavíkursjónvarpsins?
Sigrún Jónsdóttir framreiðslust.:
— Frekari takmörkun er ég and-
víg. Ég hef átt þess kost, að
fylgjast með dagskrá þess und-
anfarið og vii ekki fyrir nokk-
urn mun missa það.
Erlendur Guðmundsson bifrstj.:
— Mér finnst þaö aiveg mega
missa sig. Mér fannst dagsrá
þess ekki það merkileg, þegar
ég sá það um skeið fyrir nokkr-
um árum. Ég geri mig bara á-
nægðan meö það íslenza.
Hreinn Sveinsson stýrimaður:
— Því er nú fjandans verr, aö
ég næ ekki Keflavik á mitt tæki
eins og mig langar mikiö til þess-
Það er affls ekki nóg, að hafa það
ísienzka á meðan það er svona
lólegt. Mér finnst líka að ríkja
eigi algert frjálsræði fólks með
það að geta skipt á milli stöðva
að eigin geðþótta, eins og tíðk-
ast erlendis. Svo megið þið ai-
veg hafa það eftir mér, að mér
finnst að það eigi að gefa fólki
kost á að láta skoðun sína i
ljós á þessu máli, með því að
láta kjörseðil fylgja næsta reikn
ingi afnotagjalda.
Skarphéðinn Magnússon, starfs
maður hjá Heklu: — Ég hef nú
ekki séð það að ráöi, en þaö
sem ég hef séð finnst mér hafa
verið gott. Því er ég andvígur
takmörkunum útsendinga þess.
Sérstaklega þegar þaö íslenzka
er nú svona leiðinlegt.
Gylfi Einarsson húsgagnasm.: —
Mér finnst bara sjálfsagt aö
hver fái að horfa á þaö sem
hann viil sjá.