Vísir - 26.10.1970, Blaðsíða 8

3
VÍSIR . Mánudagur 26. október 1970.
VISIR
Otgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastióri: Sveinn R Eyjólfsson
Ritsttóri • Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstiórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b Simar 15610 11660
Afgreiðsla Bröttugötu 3b Simi 11660
Ritstjóri: Laugavegi 178. Slmi 11660 (5 llnur)
AsJvri'targjald kr 165.00 S mánuði innanlands
f lausasölu kr. 10.00 eintaklfi
Prentsmiöia Vfsis — Edda hf. ____________
II I MWiHIII'WI IIIIIMMgSBWMMMWM—■——■——■i—
Hagsfæður árangur
í inngangserindi sínu á þingi sjálfstæðismanna um
helgina ræddi Jóhann Hafstein forsætisráðherra um
viðhorfin í efnahagsmálunum og um ýmis atriði þró-
unar þeirra mála á áttunda áratugnum.
Hann minnti á, hvernig viðreisnarstefnunni, sem
hófst fyrir rúmum áratug, hefði tekizt að treysta
efnahagslífið og gera það færara um að verjast áföll-
um. Þetta tókst svo vel, að árið 1966 voru lífskjör
þjóðarinnar allt önnur og betri en þau voru fyrir við-
reisn, og jafnframt höfðu gífurleg verðmæti safnazt
fyrir í landinu, þar á meðal gildur gjaldeyrisvara-
sjóður.
Þessi góða staða eftir sex ára viðreisn gerði ís-
lendingum kleift að komast ótrúlega vel yfir hina
miklu erfiðleika, sem steðjuðu að árin 1967 og 1968.
Alkunnugt er, hve miklir þeir voru. Verðmæti út-
flutníngsafurða minnkaði um hvorlci meira né minna
en helming. Gjaldeyrisvarasjóðurinn var notaður til
að fleyta þjóðinni yfir þessi áföll. Ef hann hefði ekki
verið til og ef lánstraust íslendinga erlendis hefði
ekki verið byggt upp á undanförnum árum, hefðu
afleiðingar erfiðleikanna orðið geigvænlegar.
í ræðu sinni vék forsætisráðherra einnig að áhrif-
um aðgerða ríkisstjórnarinnar á erfiðu árunum. Geng-
islækkanirnar hefðu komið fótunum undir efnahags-
lífið á nýjan leik, um leið og hin ytri skilyrði bötnuðu.
Með þessum aðgerðum batnaði hagur þjóðarinnar
ótrúlega ört. Erfiðleikatíminn stóð aðeins í tvö ár og
var að mestu brúaður með gjaldeyrisvarasjóðnum og
góðu lánstrausti erlendis.
Árangurinn lýsti sér í því, að eftir erfiðleikaárin
1967 og 1968 komu einstæð blómaár, 1969 og 1970.
Á þessum tveimur síðustu árum hefur unnizf það
aftur, sem tapaðist á árunum tveimur þar á undan.
Gjaldeyrisvarasjóðurinn er íiú orðinn meiri en hann
varð mestur áður. Allir þættir viðskipta þjóðarinnar
við útlönd eru hagstæðir. Og það einstæða hefur
gerzt, að skuldir þjóðarinnar við útlönd hafa lækkað,
þrátt fyrir gífurlega fjárfestingu og eignaaukningu
innanlands.
Þannig hefur viðreisnarstefnan sýnt styrk sinn. Hún
megnaði ekki aðeins, þegar allt lék í lyndi, að efla
þjóðarhag örar en áður hafði þekkzt, heldur megnaði
hún einnig að vinna bráðan bug á aðsteðjandi erfið-
leikum og snúa vörn í sókn. Það er því bjart yfir efna-
hagsmálum íslendinga um þessar mundir. Þar ber
ekki annan skugga á en verðbólguna, sem rann af
stað eftir kjarasamningana í vor.
Jóhann Hafstein skýrði frá því, að þingflokkar
stjómarliðsins á Alþingi mundu í þessari viku ræða
verðstöðvunaráætlanir ríkisstjórnarinnar. Þær hug-
myndir stefna að því að hægja verulega á þeirri verð-
bólguskriðu, sem allir hafa orðið varir við, svo að
hvort tveggia náist. að raunvemlegt verðgildi launa
minnki ekki og að atvinnuvegimir eflist á sama tíma.
I
i
Lífi í úthöfum hefur hnign-
að um þriðjung á 20 árum
Hírw heimskunni kafari Cousteau sk'irskotar til
mannkyiís oð takast á v/ð mengunarvandann
(Jmsjön: Haukur Helgason.
Kafarinn heimsfrægi
Jacques-Yves Cousteau
hefur flutt heiminum að
vömn vegna vaxandi
mengunar. Hann sneri í
september heim eftir
155 þúsund mílna sjó-
ferð á skipi sínu „Cal-
ipso“ og skýrði Evrópu-
ráðinu í Strassburg frá
þeirri gífurlegu aukn-
ingu mengunar í úthöf-
um, er hann hefur
kynnzt í köfunum víða
um höf síðustu tuttugu
ár.
Hefur hnignað um
þriðjung
Cousteau segir, aö lífi í úthaf
inu hafi hnignað um minnsta
kosti þriðjung þessi tuttugu ár.
Þetta taki til alis Iffs í sjó,
dýra og jurta.
Sem dæmi nefnir hann kór-
alla, sem séu einkar viðkvæmir
fyrir menguniiini og uröu fyrst
ir. lífvera til að gjalda afhroó
fynr. Kórallarmr deyi unnvörp
um í Rauöa nafi O'g vió austur-
strönd Afríku yfirleitt, en það
svæöi hefur Cousteau sérstak-
lega athugað.
Norski könnuðurinn Thor
Heyerdahl skýrði frá mikilili oliu
mengun i sjónum eftir för hans
á papírusbáti yfir suöur-Atlants
hafið í ár. „Petta staðfestir að-
eins frásagnir um miklu meiri
mengun,“ segir Courteau. „Hey
erdahl var á yfirborði sjávar,
svo að hann sá aðeins oliuna.
Heföi hann átt þess kost aö
kafa undir sjávarflötinn, gæti
hann skýrt frá almennri hnign-
un ails lífs i úthöfunum".
Cousteau skýrir frá því, aö
hann og félagar hans hafi gert
rannsóknir allt að 600 metra
dýpi utan stranda Mexikó. „í
þessum afkima utan hins dreif-
býla Mexikós fundum við hauga
af iðnaðarúrgangi. Ekki aöeins
drasl, sem varpað haföi verið
úr skipum, sem sigldu yfir,
heldur einnig úrgang, sem þang
að haföi borizt með straumtum.“
Öll mengun endar
í hafinu
„Það er villandi hugmynd, aö
úthafið sé „endalaust". Vissu-
lega þekur það tvo þriðju af
yfirborði jaröar, og meðaldýpi
er fjórir Mómetrar. Þetta er
ekki stórt á mælikvarða al-
heimsins. Við höfum náö þvi
stigi, aö ekki er lengur unnt að
talja hafiö ótæmandi auðlind
eða líta á það sem ruslakistu
hseimsins til eilífðar."
Cousteau segir, aö vatnið sé
undirstaða ISfsins. Rangt sé aö
skipta menguninni í mengun i
lofti, mengun í hafi og megun
í ferskvatni. „Það er aðeins ein
mengun, af þvi aö öll eiturefni,
sem við notum, hafna að lok-
um í hafinu,“ segir hann. „Hvert
einasta þeirra. Útbiástur bif-
reiða og þyrla, skordýraeitrið
DDT, sem húsmóðirin drepur
floguna með, allt endar þetta
að lokum í hafinu . . . Við gilím
um við eitt vandamál og aðeins
eitt, og það er mengun hafsins.
„Vorum hrópendur í
eyðimörkinni“
V
Árum saman vorum við fá
ir satnan hrópendur í eyðimörk
inni. Lætin, sem urðu árið 1950,
þegar við vöruðum við mengun
arhættunni, nálguðust hneyksli.
Nú eru menn tilneyddir að við
urkenna, að við höfðum á réttu
að standa, og við vissum þetta,
af því að þá vorum við nær
einir manna, sem gátu virt fyr-
ir okkur aðstæður neðansjávar.“
Cousteau bendir á orsakir
mengunarvandans. Aöalorsök-
ina telur hann vera offjölgun
fólks. Samkeppnihugsunarhátt-
urinn i viðskiptum knýi menn
svo til þess að lækka kostnað
og verð eins og framast er
unnt, en af því leiði virðingar-
leysi fyrir afleiðingunum. Það
kostar meira að taka tillit til
þarfa náttúrunnar en fram-
leiða vöru án tililits til náttúru-
vemdar.
Stöðug ofveiði styðji mengun
ina í útrýmingu sjávarlífs.
Þyrfti fjórðung af fjár-
lögum Bandaríkjanna
Cousteau bendir á, að hag-
fræðingar víöa um heim hafi
áætlaö, að skynsamleg náttúru-
vernd mundi kosta 5 til 6% af
þjóðarframleiðslu allra iön-
væddra ríkja. Þetta mundi til
dæmis jafngilda því, að fjórö-
ungur fjárveitinga á fjárlögum
Bandaríkjanna færi til-náttúru-
verndar. Þetta sé óhugsandi. Þvi
verði að fara aðrar leiðir en að
ætla ríkisstjórnum að vinna bug
á vandamálinu.
Nefndi hann fimm atriði, sem
verði að koma til. í fyrsta lagi
verði að stöðva offjölgun fólks.
í ööru lagi þurfi að auka stór-
lega rannsóknir á mengunar-
vandamálinu, svo aö menn
skilji hvað er að gerast. „En
gætum að,“ segir hann „við
verðum að efla rannsóknimar,
en við hofum ekki tfma til að
bíða eftir niðurstöðunum. Það
væri alilt um seinan. Aðgerðir
verða að koma jafnóðum og
rannsóknir eru auknar“.
Þá verði að kenna fólki að
takast á við vandamálin. „Það
má ekki fara með fólkið eins
og böm,“ segir Cousbeau. „Það
nægir ekki að kenna þvf, hvað
það á að gera, það verður að
kenna því, hvers það á að krefj
ast, . . . Það verður að kenna
húsmæðrunum, hverra vara
þær eiga heimtingu á að krefj-
ast. Þær verða að læra, að
þvottaefni og skordýraeitur eiga
að valda sem minnstri mengun
og þær verða að læra að kjósa
þann stjómmálaifloikk, hver sem
hann er, sem hefur á stefnu-
skrá öflugar aðgerðir gegn
mengun. Það sem máli skiptir
er að benna almenningi að vera
kröfuharður en ekki undirgef-
inn.“'
Telja framleiðendum
hughvarf
„Þá verður að télja um fyrir
framleiðandanum. Þetta þýðir
að sýna þeim, að vegna breyt-
inga á almenningsálitinu sé það
hagkvæmt að hækka vömna um
þau 5 eða 6 prósent, sem þarf
til að hindra, að varan mengi
jörðina. Fyrst þarf þvi að breyta
almenningsálitinu. Það verður
að telja ríkisstjónnum hughvarf,
því að þær valda einna mestu
af menguninni. Loks verður að
setja ströng lög bæði innan ein
stakra rfkja og á alþjððaivett-
vangi.,
Ég hef ekki komið hingað sem
sérfræðingur um mengun,“
sagði Jacques-Yves Cousteau
höfuðsmaður við Evrópuráðs-
menn,“ en enginn getur kallazt
sérfræðingur um mengun eins
og ef. Ég er kominn sem vitni,
auðmjúkt vitni, sem hefur virt
fyrir sér náttúruna með eigin
augum og augum félaga sinna
í þrjá áratugi . . . Ég bið ykkur
að virða, að ég er fuliviss um
sannleiksgildi þess, er ég hefi
hér mælt.“
„Vertu kátur, félagi.“ segir einn fiskurinn við annan. „Bráð-
um verða mennimir líka að drekka þvottaefnin sín“.