Vísir - 29.10.1970, Blaðsíða 8
8
V1SIR. Fimmtudagur 29. október. 1970.
Gtgefandi: Reykjaprenr nt.
Framkvæmdasrióri: SveinD R liyjólfssoo
Ritstjóri • Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstiórnarfulltrúi • Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar; Bröttugötu 3b Símar 15610 11660
Afgreiðsla Bröttugötu 3b Sím) 11660
Ritstióra • Laugavegl 178 Slmi 11660 (5 linur)
Askriftargjald kr 165.00 é mánuöi innanlands
I lausasölu kr 10.00 eintaldC
Prentsmiöja Vlsis — Edda hf.
\/erðbólgutryggingin
í kjarasamningum hér á landi hefur yfirleitt lítið
verið hirt um að hindra, að atvinnuvegirnir velti
kostnaðinum við hærri laun út í verðlagið. Það er
beinlínis gert ráð fyrir því, að fyrirtækin geri það, og
sú skoðun er notuð til að ná fram meiri hækkunum
launa í krónutölu en ella hefði orðið.
Samningarnir í vor eru dæmi um þetta. Allir aðilar
þeirra voru sammála um, að launahækkunin mundi
óhjákvæmilega fara að einhverju leyti út í verðlagið.
Það kom líka í ljós í verðlagsnefnd, að fulltrúar laun-
þega féllust á allar afgreiðslur nefndarinnar á verð-
hækkunum í kjölfar samninganna nema eina.
Nú væri það mun viturlegra að semja um launa-
hækkanir með það í huga, að atvinnuvegirnir velti
þeim ekki út í verðlagið. Þá væri á hverju ári hægt
að semja um hækkun, sem næmi þeirri aukningu á
framleiðni, er orðið hefur á árinu á undan. Það væru
vissulega litlar hækkanir í krónutölu, en hins vegar
væri verðlag fast, svo að hækkanirnar á launum
kæmu að fullu gagni.
En forustumenn verkalýðsfélaganna- þykjast ekki
menn með mönnum, nema þeir semji um 10—20%
launahækkun áhverju ári. Þetta er náttúrlega langt
yfir árlegri framleiðniaukningu og kemur fram í verð-
hækkunum. Og það er einmitt vegna skilnings á þessu
að oddamenn launþega leggja mikla áherzlu á aö
setja vísitölutryggingu á laun, svo að verðhækkanir
éti ekki upp launahækkanir.
Vísitölutryggingin er því miður engin töfralækning.
Hún felur alltaf í sér ávísun á verðbólguþróun og að
lokum gengislækkun í fyllingu tímans. Þessi þró-
un er einmitt í gangi núna. Samningarnir í vor ollu
verðhækkunum, sem síðan valda 10% hækkun launa
á fáum mánuðum, er síðan veldur nýjum verðhækk-
unum og svo framvegis til næstu gengislækkunar.
Vísitalan tryggir verðbólguna en ekld það, sem
henni er ætlað a<* tr’-'wja, rfm^ildi launa. En það tek-
ur menn tíma að átta sig á, að vísitölutryggingin er
sjónhverfing, og þess vegna munum við enn um sinn
búa við þau vandamál, sem hún færir okkur.
Og hvaða ástæða er raunar til að verðtryggja sumt
í þjóðfélaginu en ekki annað? Er eldti eðlilegt, að at-
vinnuvegirnir krefjist verðtryggingar á tilkostnaöi
sínum? Á þá ekki að verðtryggja sparifé og allar fjár-
skuldbindingar? Og er þá ekki rökrétt áframhald að
fá skipulag á vitleysuna og verðtryggja gengið á
krónunni? Þá loks væru allir jafnir fyrir verðbólg-
unni.
Ríkisstjórnin hyggst nú grípa í taumana og stöðva
um sinn hina sjálfvirku verðbólguskrúfu vísitölunnar.
Það gerir hún með verðstöðvun, skurðaðgerð á efna-
hagslífinu. Sú aðgerð er vandasöm, og má teljast
kraftaverk, ef hún tekst. Og skurðaðgerðir af þessu
tagi skilja alltaf eftir sig ör. En eins og nú er ástatt,
er ekki um annað að ræða.
fti-j K1
((
!(
1
•v
íi
Vaxandi vinsældir (og
óvinsældir) Agnews
Hinn sérstæði varafor-
seti Bandaríkjanna
Spiro Agnew fagnar nú
vaxandi vinsældum
meðal almennings, en
hatur manna á Agnew
vex að sama skapi. —
Agnew er um þessar
mundir mest áberandi
allra stjónimálamanna í
Bandaríkjunum, og um
allt landið rífast menn
um það hvort hann sé
fulltrúi hins „góða og
sanna“ ' Bandaríkja-
manns eða alger
„skepna“.
28 af 100 gefa Agnew
hæstu einkunn
Vdnsældir Agnews eru svo
miMar meöa! íhaldssaimra repú-
blifcana, að aðeins sumir for-
setar Bandarfkjanna hafa áður
notið siMks álits. Frjálslyndir
demókratar í Noröurríkjunum
hata varaforsetann liins vegar
eins ov pestina.
Almenningur var nýlega beð-
inn í sfcoöanakönnun að gefa
varaiforsetanum stig, eftir þvd
hversu mifcils hann væri met-
inn. 28 af hverjum 100 gáifu hon
um hæstu einfcum, kváðust
meta hann mikils. Þetta er tvö
faldur sá fjöldi, sem gaf Agnew
hæstu einkunn. þegar hann var
í framboöi sem varaforsetaefni
repúbiifcana í kosnin.gunum
1968.
— en 15 af 100 telja
hann hinn versta
En á sama tfma hefur þeim
fjölgað úr 5 af hundraði í 15 af
hundraði, sem telja Agnew hinn
versta mann og gefa honurn
verstu einkunn. Meöal demó-
krata hefur þetta hlotfall hækk
að mest, úr 8% haustið 1968
í 28% n ú.
Þannig á varaforsetinn fleiri
dygga stuðningsmenn og fleiri
harövítuga andstæðinga meðal al
mennings en nofekru sinni fyrr.
Dyggir stuöningsmenn eru þó
enn miklu fleiri en hörðu and-
stæðingarnir, 28 af hundraöi á
móti 15 af hundraöi.
Af þeim, sem telja sig repú-
blikana, gefa 48 af hundraði
Agnew hæstu einfcunn en 4 af
hundraði þá laegstu. Af demó-
kröbum gefa 17 af .hundraði hon
um beztu einfcunn en 23 af
hundraði hina verstu. Af þeim
fjölmörgu Bandaríkjamönnum,
siem jafnan segjast vera utan
flokka, hafa 24 af hundraði mikl
ar mætur á varaforsetanum, en
16 af hundraði teija hann hiö
versta úrhrak.
Vinsæll meðal Suður-
ríkjademókrata. -
MikiM munur er á afatöðu
demókrata etftir því hvar þeir
búa í landinu. Þetta endurspegl-
ar afstöðu fólks til réttindabar-
áttu svertingja, þar sem , demó
kratar í Noröurrikjunum eru
miklu frjálslyndari en Suður-
ríkjademókratar. Agnew fær því
hæstu einkunn hjá 23% af demó
krötum í Suðurrífcjunum, en að
eins hjá 14% þeirra í Norður-
ríkjunum. 26 af hundraði demó
krata norðurhlutanum gefa hon
um verstu einkunn og 13%
þeirra í Suöurrikjunum.
Þannig er Agnew með vinsæl
ustu stjórnmálamönnum í sögu
Bandaríkjanna í hópi fhalds-
samra repúblikana. en óvinsæl-
stur allra stj6rnmálaforingja sög
unnar meðal frjáilslyndra demó
krata.
Þreytast menn á
stóru orðunum?
Utanflokka menn ráða jafnan
úrsiitum í kosningum í Banda-
ríkjunum, þar sem sá hópur er
tiltöluiega stór. Meðal þessara
kjósenda eru fllieiri hlynntir
Agnew en andvígir honum, og
þetta segir vissuiega sína sögu
um áhrifavald hins djarfimæilta
varaforseta. Afstaða kjósenda í
biníTkosningunum í næstu viku
mun fara mjög ePtir skoðun
þeirra á Agnew. Hann ýtir við
mönnum og skapar í senn mitola
samúð eða mikið hatur. Menn
iiaiiifiiniB
»»»»»»
Umsjón: Haukur Helgason.
spyrja nú, hivort hið sarna muni
koma fyrir Agnew og henti
George WaMaoe í forseta-
bosningunum 1968, það er „að
hann tali sig niður“, menn verði
beinlínis leiðir á öllum þessum
grófu ræðum varaforsetanis.
Þetta er talið hafa gerzt um
WaMace. Vinsældir þessa harð-
vítuga andstæðings kynþátta-
jafnréttis fóru stööugt vaxandi
fram f septemtoer 1968, þegar
21% kváðust meta hann mikils.
Wallace bauð sig fram utan
floikka, þar sem honurn þóttu
frambjóðendur flokkanna of
,/rjálslyndir“ í kynþáttamálum,
en Nixon var frambjóðandi
repútolikana og Hubert Hump-
hrey fyrir demókrata, WaMace
fór sem eldur um landið þvert og
endilangt og mæiti fyrir hinni
harðvitugu stefnu sinni gagn-
vart svertingjum og „götuilýð“.
Raunin var þó sú, að menn
urðu þreyttir á stóru orðunum
hans WaMaœ. Hann barði sömu
bumbumar mánuð eftir mán-
uð, og siðustu vifcumar fyrir
kosningar missti hann vini sína
fliesta.
Menn urðu leiðir á
George Wallace.
Nú er svo komið. tveimur ár
um eftir kosningarnar, að WaM
aoe hefur aðeins fylgi 12 af
hundraði kjósenda í Banda-
ríkjunum. Fjöldi þeirra, er gefa
honum verstu einfcunn, er kom
inn upp í 28%.
„Hinn venjulegi borgari", sem
varaforsetinn skírskotar mest
til og viU í dag ganga með hon
um veginn gegn götulýðnum, er
í rauninni jafnframt hinn dæmi
gerði friðsemdamaður og sein
þreyttur til vandræða. Því er
alls óvíst hversu lengi stóru orð
in finna hlijómgrunn i hjarta
„þögla meirihlutans".
Þrátt fyrir vaxandi vinsæid
ir George Wallace í byrjun,
er hann bauð sig fram til for
seta, urðu menn að lokum
þreyttir áhonum. Sumir spá
þvf, að hið sama muni koma
fyrir Agnew varaforseta.
Baráttuaðferðum Spiro Agnew varaforseta svipar um margt
til aðferða George Wailace í síðustu forsetakosningum.