Vísir - 14.05.1971, Blaðsíða 8

V í S I R . Föstudagur 14. maí 197L
VISIR
CftgefancB: Reyisjaprent ar.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R Eyjólfsson
Ritstjðri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi Valdimar H. Jöhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: BröttugOtu 3b Simar 15610 11660
Afgreiösla- Bröttugötu 3b Simi 11660
Ritstjðrs: Laugavegi 178 Simi 11660 í5 linur)
Askriftargjald kr. 195.00 ð mðnuði innanlands
f lausasölu kr. 12.00 eintakið
Prentsmiflja Vlsis — Edd» ht
Horft til Reykjavíkur
Víða um heim horfa menn nú til Reykjavíkur, þar
sem nú stendur ráðherrafundur fríverzlunarbanda-
lagsins EFTA. Fundurinn er því athyglisverðari, að
mikil tíðindi hafa orðið í viðræðum Breta við hið
stærra markaðsbandalag í Evrópu, Efnahagsbanda-
lagið. Flest bendir nú til þess, aö Bretland verði inn-
an skamms aðili að Efnahagsbandalaginu, og þá ef
til vill einnig nokkur önnur EFTA-ríki, svo sem
Danmörk og Noregur.
EFTA var stofnað í maí 1960. Það var fyrsta frí-
verzlunarbandalagið, sem iðnþróuð ríki höfðu stofn-
að. Með EFTA sameinuðust um 100 milljónir manna
um einn markað. í EFTA eru nú átta ríki, auk Finn-
lands, sem hefur aukaaðild.
Frá upphafi stefndu EFTA-ríkin að því, að öll Vest-
ur-Evrópa yrði einn markaður. Þetta hefur ekki reynzt
unnt. Sex Vestur-Evrópuríki stofnuðu hins vegar ann-
að bandalag, Efnahagsbandalagið. Nú horfir þannig,
að Efnahagsbandalagið muni stækka. Hvað verður
þá um EFTA? Forystumenn EFTA hafa lýst því yfir,
að þau fríverzlunartengsl, sem skapazt hafa milli að-
ildarríkjanna, megi ekki slitna, þó að einhver ríkjanna
gangi í annað bandalag.
Tilgangur fríverzlunarbandalagsins er að efla efna-
hagslegan vöxt í aðildarríkjunum, bæta lífskjörin og
auka atvinnu, með því að afnema tollmúrana, sem
áður voru í viðskiptum milli ríkjanna. Þetta hefur
tekizt. Nú fara iðnaðarvörur tollfrjálst milli þeirra.
Forystumenn eru á einu máli um hagkvæmni þess.
Þegar fyrst var rætt um aðild íslands að fríverzlun-
arbandalaginu, vorú margir því andvígir. Á því hefur
orðið mikil breyting, síðan ísland gekk í bandalagið.
Óhætt er að fullyrða, að allur þorri íslendinga hefur
skilið þá miklu kosti, sem það hefur, að 100 milljóna
markaður stendur okkur opinn.
Aðildin að EFTA er í nánum tengslum við þá stefnu,
að gera atvinnulíf landsmanna og einkum útflutnings-
framleiðsluna fjölbreyttari. Hinn tollfrjálsi iðnaðar-
markaður er íslenzkum framleiðendum mikil hvatn-
ing, eins og fréttir undanfama mánuði hafa borið
glöggt vitni um. Á síðasta ári tókst að auka vemlega
litflutning á iðnaðarvörum. Vafalaust munu áhrifin
koma æ skýrar í ljós í iðnaðarframleiðslu og atvinnu-
lífi þjóðarinnar.
Væntanleg stækkun Efnahagsbandalags Evrópu leiðir
einnig til þess, að ísland verður að leita tengsla við
Þ**- Forystumenn okkar hafa margsinnis lýst því yfir
á.6 full aðild að því bandalagi komi ekki til greina.
Hins vegar er að því unnið að stækka þann frjálsa
markað, sem ísland hefur aðgang að með sérstökum
samningum við Efnahagsbandalagið.
SÖCULÍ6
Jþaö virðist nú, þegar þetta er
skrifað, vera orðið augljóst
mál, að samningar muni takast
um inngöngu Bretlands f Efna-
hagsbandalag Evrópu. Nætur-
langir fundir hins brezka ráð-
herra Geoffrey Rippwns með
franska ráðherranum Maurice
Schumann hafa leitt til sam-
komulags um nær öll erfiðustu
viöfangsefnin. Þó nokkuð líði
enn þar til lokasamningar verða
gerðir, sýnist stefnan mörkuð.
Nú verður ekki lengur skellt
neinum hurðum.
Þessi tíðindi gætu jafnvel
gefið manni tilefni til að setja
sig í stellingar og hátíðaskap,
því ef þetta verður allt klappað
og klárt, þá er lítill vafi á því,
að hér er að gerast heimssögu-
legur viðburður. Gamla norð-
læga álfan, Evröpa er samein-
uð. Hún hefur að vísu enn
mörg sín gömlu landamæri og
auðvitað verður gamla Bretland
ekki togað af neinum dráttar-
bátum suður um Ermarsund og
gert landfast við Normandi. —
En það mun ekki líða á löngu
úr þessu þangað til jarðgöng
eða brú verða gerð um sundiö.
Og hvað sem öllum landamær-
um og sundum líður, þá mun
Evrópa um ókomna framt’ið
standa á sviði heimsmálanna
sem sameinað og sterkt forustu-
afl. Viö eygjum ekki einu sinni
út yfir, hvaða þýðingu sú stað-
reynd kemur til með að hafa
fyrir komandi kynslóðir.
/Ásjálfrátt lætur maður hug-
ann reika um liðnar aldir,
yfir sögu og ðrlög- þjóðanna.
Maður .tninnist þess.þvernig.bin, •
ólíkustu öfl hafa togazt á i
Evrópu, álfunni sem hefur veriö
vagga núverandi heimsmenn-
ingar, gróðurreitur nútímans
með menntun sinni, dugnaði og
frumkvæði íbúanna. Á aðeins
nokkrum hundruðum ára, sem
er stuttur tími á móti þúsunda
ára upphafssögu mannkynsins,
hefur verið sífelld önn að róta
og reisa i gömlu álfunni Það
hefur aldrei verið nein kyrr-
staða, allt á fleygiferð. Mann-
lVfið hefur verið þrungið bar-
áttu og samkeppni. Það hefur
oft verið miskunnarlaust. Þegar
harðir hagsmunir rákust á,
kunnu menn ekki önnur ráö i
hroka og frekju en að láta vopn-
in skera úr. Styrjaldirnar með
sínu niðurrifi, blóðfórnum og
þjáningum hafa verið þættir í
þessum margslungna vef en á
milli hafa komið veisældartíma-
bil friðar og uppbyggingar. Við
sem erum eftirkomendur allra
þessara atburða, finnum þá I
ljósi sögunnar, og nú þegar við
gerum okkur vonir um að
gamla álfan sé að sameinast í
einn styrkan heimskraft, sem
fer með friði og uppbyggingu.
þá finnum við í einnj sjónhend-
ingu, að þrátt fyrir allt og allt,
þá upplifum við í sögu Evrópu
stórbrotna og dásamlega tVma.
Það sem nú er að gerast
minnir einna helzt á fyrstu
friðsamlegu uppbyggingu í
norðurhluta álfunnar. Samein-
ing Evrópu nú í Efnahagsbanda-
laginu er eins konar endurtekn-
ing gamla Hansasambandsins.
Hún byggist fyrst og fremst á

Nú var ekki skellt hurðum f Briissel á Rippon fulltrúa Breta
heldur fundin Iausn á vandamálum.
verzlun og viðskiptum Efna-
hagsbandalagið er enn fyrst og
fremst efnahagslegt hagsældar-
bandalag. Og alveg eins nú og
fyrir 700 árum, þá er miðja afl-
tauganna hinn frjósam; Rínar-
dalur, auðlegð, forusta og snilli
þessara slungnu þýzku kaup-
sýslumanna og þýzku þjóðar,
sem í rauninni hefur svo öldum
skiptir verið kraftalind evr-
ópskrar menningar.. Margir
eiga aö vísu erfitt með að við-
urkenna það; eftir styrjaldir,
öfgastefnur, ofbeldi og fanga-
búðir var orðið „Þjóðverji"
orðið hatáð meðal annarra
þjóða álfppppr. Ég veit ekki
'hvað^,:átti aö gera í síðustu
stríðslpk við Þjóðverja, svelta
þá, kúga þá, halda þeim niðri,
láta land þeirra helzt liggja V
rústum í nokkra áratugj með
Þjóðverja-helvítin eins og rottur
eða nagdýr niðri í rústunum.
Cem betur fer hafa nágranna-
^ þjóðirnar aftur verið fljótar
að yfirvinna þetta fávfslega
Þjóöverjahatur. Hina þýzku
ofbeldisstefnu sem náði yfir-
höndinni á fyrrj hluta aldarinn-
ar verður að skoöa út frá sam-
eiginlegu sjónarhorni álfunnar.
Hún var afleiðing krafta sem
fyrirfinnast með ö’.Ium þjóðum.
hún var gömul vofa einræðis
og hroka sem hefur fyrirfund-
izt á liðnum öldum með næst-
um hverr; evrópskri þjóð. Slík
ofbeldisöfl hafa jafnan verið
þáttur í sögu mannkynsins og
mikils um vert að yfirvinna
slíkar sálrænar truflanir. Nú
eru tímarnir allt aðrir og nú-
t’iminn er strax farinn að líta
á það sem fjarstæðu, að gömlu
fjahdmennimir, Þjóðverjar o.e
Frakkar get; nokkru sinni farið
að berjast sín á milli. Og ey-
þjóðin Bretar, sem jafnan hef-
ur fylgt þeirri stefnu á liðnum
öldum að reyna að spilla á mi’li
meginlandsþióðanna og fá þær
til að berast á banaspjótum.
hefur nú af lagt slíkar hugmynd-
ir og vill gerast raunverulp"
Evrópuþjóð eins og það er
kallað.
'P’f samkomulag og sameinina
næst að þessu .sinni, má
búast við, að fleiri stórtíðindi
fylgi á eftir. Pyrst og fremst er
þeirra að vænta í viðhorfunum
gagnvart Aus tur-Evrópuþj óðun -
um. Samningar Vestur-Þjóö-
verja við Pólverja sýna e.t.v.
þaö sem koma skal. Það er talað
um kommúnistaríkin f Austur-
Evrópu, en hér koma stjóm-
mál og kommúnism; varla mál-
inu við. Fyrir Austur-Evrópu-
rfkin er óumdeilanleg nauðsyn,
hvaö sem kommúnismanum við
kemur að fá lfka sVna hlutdeild
í þeirri nýju öld, sem nú er að
hefjast í Vestur-Evrópu. Að
vísu er hætta á afbrýðisemi og
tortryggni í Rússlandi, sem þyk
ist nú líka vera stórveldi á
heimsmælikvarða. Þar vofa
eins og oft áður yfir hættur á
hroka og ofbeldi. Það er hættu-
legur leikur, þegar valdamenn
hafa í greip sinn; ótrúlegt eyð-
ingaimagn kjarnorkuvopna. En
sjálfir hafa Rússar líka þörf
fyrir þátttökuna 'i nýjum tíma
og löngun til að eignast aöild
aö framfarasókninni. Og ætli sú
þörf verði ekki yfirsterkari
þegar þeir líta á eigin þjóðar-
hagsmuni. Kannski rætist þá
spá gamla de Gaulles, sem hon-
um var svo einkar kærkomin
um nýja Evrópu „frá Úralfjöll-
um til Atlantshafs".
‘C’n samkomulagið í Briissel
kemur lika til með að hafa
áhrif norður á bóginn og snerta
okkar eigin þjóð. Það blasir nú
við aö lönd eins og Danmörk
og Noregur gangi líka í Efna-
haasbanda'asið Slíkt kemur til
með að skana okkur ný vanda-
mál og erfiðleika. Það mætti
segja að við höfum veðjáð á vit-
lausan hest. Rétt þegar við er-
um ný'ega gengnir í Fríverzl-
unarsvæðið, þá er allt útlit fyr-
ir. að bað levsist\upp og við
óttumst að verða skildir eftir
utangarös. Og sama er að seaia
um Norðurlanda-samstarfið.
sem við höfum gert okkur svo
miklar vonir um. Hvað verður
nú eftir af því, ef a.m.k. tvö
Norðurlandaríkjanna ganga svo
að spgja úr norrænu efnahags-
samstarf; oa flokkast heim í
rétt hjá Efnahagsbandalaginu?
Verður Norðurlandasamstarfið