Vísir - 12.10.1971, Blaðsíða 8

VÍSIR. Þriðjudagur 12. október 1971,

VISIR
Utgefandi: Reykjaprent hf.
7ramkvæmrastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsscs
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jöhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b. Sfmar 15810, 11660
Afgreiðsla: Bröttugötu 3b. Sími 11660
Ritstjóm: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 linur)
Áskriftargjald kr. 195 á mánuði innánlands
í lausasölu kr. 12.00 eintakið.
Prentsmiðja Vísis — Edda hf.
Nýr svipur
Eftir setningu alþingis í gær hefjast nú störf þings-
ins af fullum krafti eins og venja er. Þetta er fyrsta
þinghaldið eftir hlutverkaskiptin milli stjómar og
stjórnarandstöðu. Því má búast við, að nokkuð
breyttur bragur verði á alþingi. Nýir menn munu
gegna embættum forseta og nefndir munu skipast á
nýjan hátt.
Þar við bætist svo, að í þetta sinn hefur orðið ó-
venjulega mikil endurnýjun á þingflokkunum. Nærri
helmingur hinna nýju andlita er í þingliði sjálfstæðis-
manna. Þar eru þeir átta talsins, sem ekki sátu á þingi
í vor sem leið. Töluverð endurnýjun hefur einnig orð-
ið í þingflokki Alþýðubandalagsins og svo auðvitað
hjá Hannibalistum, sem buðu nú fram sérstaklega í
fyrsta skipti. Þinglið framsóknarmanna og Alþýðu-
flokksins er hins vegar nokkurn veginn hið sama og
áður var.
Ósennilegt er, að ríkisstjómin muni leggja fram
miklu fleiri mál en ríkisstjórnir leggja yfirleitt fram í
byrjun þings. En sum þessara mála munu bera nýjan
svip nýrrar stjórnarstefnu. Mest verða þar áberandi
frumvörp, sem fela í sér útþenslu ríkisbáknsins og
myndun nýrra stofnana og ráða. Skuggalegast þeirra
er fmmvarpið um nýtt fjárhagsráð, er skammti fram-
kvæmdir í atvinnulífinu.
Um landhelgismálið verður áreiðanlega niikið rætt
en lítið rifizt í upphafi þingsins. í því máli eru mark-
mið allra flokka nokkum veginn hin sömu, þótt smá-
vægilegur munur sé á leiðunum, sem þeir vilja fara.
Líkur benda til, að landhelgismálið verði afgreitt til-
tölulega snemma. Síðan taka væntanlega við umræð-
ur um annað stórmál, varnarmál lands'ir'. í hví máli
mun hin nýja ríkisstjóm sitja undir þungri ádeilu
um ábyryð^’*,''-^i, — um hrikalegt ábyrgðarleysi.
Fyrstu daga veröa mfv—' einna snc-.nt-
astir að sjá fyrsta fjái’iage.fr'imvarp hinnar nýju ríkis-
stjórnar. í því frumvarpi kemur fram, hvort ríkis-
stjómin hyggst áfram reka hallabúskap eins og hún
virðist ætla að gera í ár og á hve traustum forsend-
um niðurstöður hennar em reistar. En alténd er ósköp
hætt við, að örlæti ríkisstjómarinnar verði minna í
vetur en það var ísumar, þegar hin barnslega gleði yfir
nýfengnum auði var sem mest.
Enn hefur hin nýja ríkisstjórn ekki markað nein
varanleg spor, ef frá er talinn milljarðurinn, sem
hún dreifði út um þjóðfélagið og olli hallarekstri á
ríkissjóði. Þær framfarir, sem nú eiga sér stað í þjóð-
lífinu, byggjast á ákvörðunum einkaaðila og opin-
berra aðila, sem teknar vom löngu fyrir stjómar-
skipti. En smám saman mun stefna hinnar nýju ríkis-
stjórnar verða áhrifaríkari til góðs eða ills. Og margir
em þeir, sem vona, að nýja stefnan verði ekki eins frá-
bmgðin fyrri stefnu og yfirlýsingar stjómarinnar
r.ni'.'. yc?:ð tilcfni til að ætla.

Illlllllllll
m wm
Umsjón: Haukur Helgason
Lyfiö thalidómíd olli því, að
þúsundir bama fæddust van-
sköpuö, af þvi að mæöur þeirra
höfðu tekið lyfið. Hundrað þús-
und vansköpuö börn fæðast á
hverju ár{ I Vestur-Þýzkalandi.
Hvaö hefur orölö um þessi böm?
Hópur félags- og sálfræöinga í
Köin hefur fyrlr skömmu athug-
að sögu þeirra og afdrif MÖrg-
um bamanna hefur tekizt furðu-
vel að yfirstfga ýmsa af þeim
gífurlegu öröugleikum, sem eru
á vegi þeirra.
Fólk veit ekki, hvemig
það á að koma fram
Hvar búa fötluð böm? Svariö
er oft: Eins langt frá þeim heil-
brigðu og mðgulegt er. Það seg-
ir áð minnsta kosti ein fötluö
stúlka, 24ra ára, í bréfi til þýzks
blaðs. Hún seglr, aö það sé bezt
Hugrökk thalidómíd-stúlka á hjóii.
Hvað hefur orð/ð um thalidómíd-börnin?
Lært að lifa með örkumlin
að vera ekki of nálægt heilbrigð-
um. Henni hefur vegnað vel í
ltfinu miðað við aðstæður. Hún
Ihefur lokið prófi í skóla og tek-
ið bVIpróf. Nú er hún við há-
skólanám. En niðurstaða könn-
j unarinnar er sú, að 90 af hverj-
um 100 landsmönnum „viti ekki,
hverpig þ,eir pigi að koma fram
gagnvart fötluðu fólki“, eins og
segjí 1 greinargerð..
Sextiu og þrír af hverjum
hundrað heilbrigðum telja, að
bezt sé, að fötluð börn séu á
hæl; Meira en helmingur fólks
segist helzt ekki vilja búa í
sama húsi og fatlað fólk.
Hópurlnn frá Köln segir, aö
venjuleg manneskja komist úr
jafnvægi við að sjá fatlaða. Með
lygamæli hefur fundizt hjá
flestum, að innra með þeim gæt-
ir andúðar við það. Þetta hefur
einnig fundizt með lygamæli hjá
fólki, sem daglega umgengst
fatlaða, til dæmis kennurum
eða læknum við skóla fyrir
1 þetta fólk Niðurstöður þessarar
V athugunar eru sagðar hafa nú
/ þegar leitt til framfara í sam
\ skiptum fatlaðra og heilbrigðra.
' „ViÓ o""**i bjargarlaus
Ígagnvart þeim
bjargarlausu“.
Athugendurnir segja. að erfitt
sé að breyta neikvæðri afstöðu
fólksins. Með frásögnum af ör-
lögum thalidómVdbarnanna, með
sjónvarpsþáttum og réttarhöld-
um yfir framleiðendum lyfsins
hefur athygli fólks verið vák:n
og peningar fengiít í söfnunum.
En allt þetta hafi Htið gert t.il
að vekja athygli á þeim mann-
eskjulegu vandamálum, sem við
er að etja.
Á ráðstefnu, sem haldin var í
Köln um thalldómíd, voru mörg
þessara bama. Ein stúlkan, mjög
lagleg, segir blaðam., =,'nði.
„Þáð er alltaf sama sagan. Fólk
vill. að ég annaðhvort hlæi
i eða sé sorgmædd. Ég er alveg
11 uppgefin á þessu“ Börnin á
I þessari ráðstefnu fóru til Adría-
hafsins í skemmtiferð, og þau
urðu fyrir þeirri reynslu, að
vestur-þýzkir ferðamenn mót-
mæltu þvf, að þau byggju í
sama gistihúsi og þeir.
Sálfræðingurinn Gerd Han-
sen benti á, að „við erum alveg
bjargarlaus þegar við hittum
fyrir manneskju. sem þarfnast
hjálpar".
Hinir fötluðu verði að
kenna hinum
Hansen segir, að eina lausnin
sé, að. hinjr fötluöu taki sjálfir
frumkvæðið og kenni hinum,
hvernig þeir eigi aö hegða sér.
Hann seglr, að fötluð mann-
eskja eigi ekki að vekja með-
aumkun. Það er mikils krafizt
af þeim, sem fatlaðir eru, að
þeir taki „hina í skóla“. en
Hansen sér ekki önnur ráð. Hin
ir fötluðu veröi „að draga hina
heilbrigðu út úr skel sinni“.
Með hinum mikla f jölda thaíi-
dómíd-barna hefur veriö unnt
aö fylgjast meö þeim saman,
hvemig þau ráða við vandamál
sín. Fyrsta vandamálið var
spumingin um, hvers þau væru
megnug og hvers ekki. Franz
O, Esser sálfræðingur segir, að
,,í fyrstu hugsuðu þau mest um,
hvað þau gætu ekki gert. Þau
losnuðu fljótt úr þeim vanda,“
segir hann, „með því að börnun-
um var sýnt, hvað þau gætu
gert, og nú hafa þau flest nokk-
uð réttar hugmyndir um getu
sína.“
Eitt dæmið var um Etinn
dreng, sem sagðist ætla að verða
dýralæknir, þegar hann yrði
stðr Kennarar hans og skólá-
félagar ræddu sfðan við hann
um þá líkamlegu áreynslu. sem
það mundi krefjast, ef hann yrði
dýValækn'r Tíu ára drengurinn,
sem var bækiaður á höndum og
fótum, sagði eftir það: „Ég skil,
að ég verð ekki fullkominn dýra
læknir. Ég verð í staðinn dýra-
læknir lítilla dýra“
Teikningar sýndu þessa þró-
un hjá flestum bamanna. Fyrir
tveimur árum vora böm V skóla
fyrir thalfdómíd-böm f Köln
beðin að teikna sjálf sig. Stúlka,
sem hafði enga handleggi, teikn-
aði sjálfa sig sex ára gömul
mp* '--'Ta handleggi og útbreidd
an faðm. Tveimur árum seinna
teiknar hún sig, eins og hún
raunveralega er engir handlegg-
ir en hendur, sem koma út úr
öxlunum. Á teikningunni er
andlit hennar jafn brosandi og
það var á teikningunni fyrir
tveimur áram. Sjö ára gamall
drengur teiknaði sig á sama hátt
meö geysilanga handleggi og fjðl
marga fingur. Nfu ára gamall
teiknar hann sig með eölilega
handleggf og flngur, sem hann
þó vantar, og hann lætur sig
á teikningunni segja: ,4*etta er
ekkf ég, heldur elns og ég vil
veröa" í ljós hefur komið, aB
flest barnanna geta fjallað wn
vandamál sín án mikilla tilfinn-
inga eða harms yfir hlutskipti
steu Einn drengurinn sagði
brosandi, þegar hann réttí kenn-
aranum teikninguna: „Ég þarf
ekki að skrifa nafnið mitt á
þetta, þvf að ég er sá elni hér
með þrjá fingur á hvorrj hendi“.
Afstaða bamsins fer
eftir því, hvemig for-
eldrar sigrast á eigin
vandamálum.
Annað vandamál barnanna var,
hver væri staða þeirra í þjóð
félaginu. Öll höföu þau séö
hvernig fólk leit undan í spor
vðgnunum, horfði einkennilega á
þau eöa lét I ljós vorkunnsemi.
Dæmi hafa verið um, að fölk
hefirr sýnt bömunum andúö og
spurt, hvers vegna mamma
þeirra hafi tekið thalídómfd.
Með umræðum og kennslu segja
kennarar barnanna, að þau hafi
yfirleitt getað skapað sér raun
hæfa mynd af afstöðu fólks og
stöðu þeirra S þjðöfélaginti.
Þá er vandamállð um stöðu
barnanna f fjölskyldum þeirra.
A ráöstefnu um þessi mál var
sagt, aö „fjölskylda með fatlað
barn sé fötluð fjölskylda".
Þetta, segja sérfræðingamir, er
vissulega f fullu gildi. Það er
fyrst áfall móðurinnar, þegar
barnið fæðist og sektarkennd
hennar, sem getur oröið að
dauðaösk. Ein móðirln komst
yfir þessa erfiöleika með því að
hugsa alltaf um það, að mikil
vægast væri, að bamið væri and
lega heilbrigt. Irmtrud Lohmar
skólastjóri skólans f KÖln segir,
„afstaða barnsins sjdllfs fer
að miklu leyti eftír b'M. hvem-
ig foreldram þess tekst að slgr
ást á sínum eigin Vandamálum."