Vísir - 20.10.1971, Blaðsíða 8

V í S I R . Miðvikudagur 20. oktðber 1971.
,ík$efandi
*'raink'!<æmdastj6ri
Ritstjóri
Fréttastjóri
Ritstjðmarfulltrúi
Auglýsingastjóri
Auglýsingar
Afgreiusla
Ritstjóm
Áskriftargjald kr.
í lausasölu kr. 12
Prentsmiðja Vísis
: Reykiaprent hf.
: Sveinn R. Eyjótfsam
: Jónas Kristjánssoa
: Jón Birgir Péturssoo
: Valdimar H. Jóhannesson
: Skúili G. Jóhannesson
: Bröttugöv* 33>. Simar 15610, 11660
: Bröttugötu 3b. Sími 11660
: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 línur)
195 á mánuði innanlands
00 eintakið.
— Edda hf.
Stjórnarandstaða
Línurnar í stjórnmálum vetrarins skýrðust á mánu-
daginn, þegar Óláfur Jóhannesson forsætisráðherra
og Jóhann Hafstein, formaður Sjálfstæðisflokksins
fluttu opnunarræður sínar á alþingi. í ræðu sinni
lagði forsætisráðherra áherzlu á ítrekun málefna-
samningsins, sem stjómarflokkamir gerðu með
sér f sumar, og skýrði ýmis atriði hans nánar.
Af ræðu Jóhanns Hafstein er ljóst, að landhelgis-
málið er ekki verulegt ágreiningsefni milli stjórnar og
stjórnarandstöðu, Báðir aðilar hafa gengið til móts
við hinn í landhelgisnefndinni. Allir flokkar hafa
gengizt inn á tillögu Jóhanns um, að ísland flytji á
aæsta undirbúningsfundi hafréttarráðstefnunnar tii-
lögu um sérstakan rétt strandríkis til fiskveiðiland-
helgi á Iandgrunni þess, þegar aðstæður eru svipaðar
og hér á landi.
Ennfremur hafa allir flokkar samþykkt tillögu Jó-
hanns um, að landhelgissamningnum við Breta og
Vestur-Þjóðverja yrði ekki sagt upp beint í kjölfar
ferðar Einars Ágústssonar utanríkisráðherra til
þessara landa, heldur yrði málið lagt fyrir alþingi nú
í haust. Jóhánn sagði, að í viðræðunum við Breta og
Vestur-Þjóðverja hefði utanríkisráðherra stungið upp
á framhaldsviðræðum um málið og því hefði verið
ósmekklegt að segja þá strax á eftir upp samningn-
um og gera óskina um viðræður þar með marklausa.
Þannig mun Sjálfstæðisflokkurinn reyna að standa
með ríkisstjórninni í landhelgismálinu og reyna hér
eftir sem hingað til að hafa góð áhrif á framvindu
bess máls. En það ber að harma, eins og Jóhann Haf-
stein gerði á alþingi á mánudaginn, er ríkisstjórnin
leggur fram ófullkomnar tillögur í málinu án minnsta
samráðs við stjómarandstöðuna.
Á öðrum sviðum verður stjórnarandstaðan ekki
eins friðscm. Einkum má búast við miklum ágrein-
ingi um varnarn:álhi og efnaþa/*r' "í.li::. Sjálfst^Cls-
flokkurinn mun beita si: c'.i r.'.efli gegn hugmyndum
ríkisstjórnarinnar um aukið ofurvald ríkisins í efna-
hagslífinu, í trausti þess, að andstaðan við alræði rík-
isins sé rótgróin í lundarfari íslendinga. Vinstri stjórn
ir hafa tvisvar áður verið myndaðar undir forustu
Framsóknarflokksins til þess að koma upp ríkisbú-
skap í hagkerfinu, árin 1934 og 1956, og í bæði skiptin
gerði þjóðin þessar tilraunir að engu þegar hún fékk
að segja sitt álit.
Jóhann Hafstein átaldi harðlega ábyrgðarleysi og
vingulshátt ríkisstjórnarinnar í vamarmálum lands-
úis. Hann kvað það ótæk vinnubrögð, að ríkisstjórn-
ir. ákvæði fyrst að láta vamarliðið fara á kjörtímabil-
inu og vildi síðan kanna málið.
t baráttu sinni gegn varnarleysisstefnu rfkisstjórn-
arinnar hefur Sjálfstæðisflokkurinn beztan styrk í
*cíítí staðraynd, að mikill meirihluti þjóðarinnar er
andvígur ábyrgðarleysi í öryggismálum sínum og vill
á'.’i'.n. varnir á tslandi.
Bandaríkin haf a haldið
uppi starfsemi S.Þ.
Samtökin eru þó i skuldafeni, og nú er
gefið i skyn, oð Bandarikin kunni að draga
úr fjárframlögum, ef Formósa verður rekin
Ambassador Bandaríkj-
anna hjá Sameinuðu
þjóðunum hefur gert sér
ferð á nefndarfund þar
til að lýsa yfir, að úrslit
atkvæðagreiðslunnar
um Kínamálið mundu
efcki hafa nein áhrif á ör-
læti Bandaríkjamanna
við samtökin. Samt
munu menn í samtök-
unum telja, að mikil
hætta sé á því, að Banda
ríkin, sem hafa verið
máttarstólpi samtak-
anna í fjárhagslegum efn
um muni kippa að sér
hendinni, ef samþykkt
verður að víkja Formósu
úr þeim.
Þriðjungur kom frá dlí8,;s
Bandaríkjunum
Bandaríkin lögðu í fyrra um
4,4 miiljarða ísl. króna tii starf-
semi samtakanna, sem var meira
en þriöjungur af heildarkostnaöi
við rekstur þeirra. George Bush,
bandariski ambassadorinn, lýsti
því yfir, að ri'kisstjómin væri
ekki sammáia þeim einstakling
um meðai annars í bandarfska
þinginu, sem hefðu í frammi hót
anir um minni fjárfraiplög. Hins
vegar minnti hann forráðamenn
Sameinuðu þjóðanna jafnframt á
það, að meira en heimingur þing
manna í fulltrúadeild bandaríska
þingsins og 21 af öldungadeiid
armönnum hafi skrifað undir
yfiriýsingu þess efnis, að verði
Formósa rekin úr SÞ, ætti aö
minnka framlög til samtakanna.
Nixo” Hns vegar ekkert
u"’ þwita sagt. Þó verður nið
urstaða KVnamálsins vafalaust
ofarlega á baug{ ’i kosningábar-
áttunni næsta ár, og erfitt ýrði "
fyrir forsetann að ganga gegn
meirihiuavilja f þessu máli.
Það verður að hafa í huga,
að Nixon beittf sér f sumar fyr
ir algerri kúvendingu f Kína-
málinu. Áður hafði Bandarikía-
stjórn álla tíð barizt gegn aðild
Pekingstjómarinnar að Samein
uðu þjóðunum með öllum þeim
ráðum, sem bandaríska stjórnin
hafði tiltæk hverju sinni. í skoö
anakönnunum f fyrra för samt
að koma fram aukinn vilji al
mennings á því að Pekingstjóm
in fengi að taka sæti Kína
V samtökunum. Engu að síöur
er vitað, að mikili hluti banda-
rfsku þjóðarinnár hefur orðið
nokkuð „á eftir’* forseta sínum
í sinnaskiptunum, og mörgum
mun enn finnást, að látið sé
undan Pekingstjórninni um
of.. Hins vegar mun meirihljut
inn viðurk-, að stefna Nixons
sé rétt, þegar hann mælir meö
aðild bæðj Kína og Formósu.
Hætt við að starfslið fái
efcki laun greidd
Verði Bandarfkjamenn hins
vegar undir í atkvæðagreiðslu á
alisherjarþinginu mundi skap-
ast aukin andspyma við stefnu
Nixons f þessum efnum. Menn
mundu segja, að honum hefði
misteltízt.
Hótunin um refsiaðgerðir,
verði Formósu vikið úr samtök
Norski ambassadorinn Edward
Hambro hefur reiknað, að Frakk
ar skuldi f þetta um einn og
hálfan milljarð króna, og Rússar
skuldi tvöfalda þá fjárhæð.
Frakkar hafa nú fengizt til að
lofa einhverjum framlögum.
Starfslið samtakanna hefur
aukizt úr 9500 árið 1956 upp
f 33 þúsund nú„
Það er óumdeilt að framlög
Bandarikjanna hafa úrslitaþýð
ingu um viðgang samtakanna.
Þetta sést til dæmis á einu
dæmi. Fyrir nokkrum vikum
varð U Thant að hætta við á-
ætlanir um stækkun aðalstöðv
anna, því -að bandaríska' þingiö
U Thant segir Sameinuðu þjóðimar gjaldþrota
unum hefur mætt mótælum ým-
issa hinna frjálslyndari. Til
dæmis bendir blaðið New York
Times á fjárskort Sameinuðu
þjóðanna, sem hefur verið mest
ur þrándur f götu ailrar starf
semi þeirra. Blaðið segir, að
hótanir um minnkim fjárfram
llllllllliis
MD MM
CJmsjón: Haukur Helgason
laga sé „eins og að kasta steini
í drukknandi mann“. Verði hót
uhin framkvæmd, muni Sam
einuðu þjóðirnar sökkva í skulda
fen.
Fjárskortur Sameinuðu þjóð-
anna er svo mikið vandamái,
áð Ú Thant framkvæmdastjóri
hefur orðið að taka fé úr sjóð
um sem ekkj átti að hreyfa við.
U Thant segir, að skuldir sam
takanna.nemi nærri 25 milijörö
um ísl. króna. Hætt er við, að
starfsfólk samtakanna géti ekki
fengið laun sfn greidd, þegar
á l’iður vetur.
Rússar og Frakkar treg-
ir til að borga
Orsök skuldanna er ’i fyrsta
lagí, að Sovétríkin og Frakk
land hafa ekkj greitt túsilding
tjj friðargæzlu samtakanna. Sam
einuðu þjóðiinar hafa lið til frið
argæzlu við Súezskurð eins og
kunnugt er, og á Kýpur m. a.
Sovétríkin og Frakkland voru
andvfg friðargæzlimni.
felldi að greiða þann fjóröung
útgjalda við þær fratakvæmdir,
sem átti að vera hlutur Banda
ríkjanna.
Bandarísku tillögurnar
gætu náð fram, ef kraf-
izt væri tveggj*a þriðju
atkvæða til brottrekstr
ar Formósu
Umræður standa nú yfir um
Kínamálið, og liggja fyrir tvær
tillögur. Annars vegar tillaga
frá Albaníu um áðild Kína, það
er Pekingstjórnarinnar, en f
þeirri tiliögu er gert ráð fyrir
brottvísun Formósu (Taiwan).
Hin tillagan er frá Bandaríkjun
um þar sem gert er ráð fyrir
tveimur kínverskum ríkjum. Pgb
ingstjórnin skuli, sem fulltrö*
7—800 milljóna Kfnverja á meg
inlandinu, taka sæti Kína og
þar með eignast fastafulltrúa V
öryggisráði Sameinuðu þjoð
anna. Jafnframt skuli Formósa
fá aðild að Sameinuðu þjóðun-
um sem sérstakt riki.
Skoðanakannanir meðal full
trúa á allsherjarþinginu hafa
leitt f ljós að bandarísku til-
lögumar höfðu ekki meirihluta
fylgi. Hins vegar er sú leið helzt
opin þeim, að samþykkt verði
við sérstaka' atkvæðagreiðslu, að
tvo þriðju atkvæða skuli þurfa
til að reka Formósu úr samtök
unum. Mun líklegra er, að slík
tillaga get; náð meirihluta en
tillaga um aðild Formósu
mundi gera sjálf. Þetta er þó
enn með öllu óvist. Fari hins
vegar svo, að samþykkt verði
að krefjast tveggja þrfðju at-
kvæða, er talið víst, að ekki v
fáist samþykkt fyrir brottvtam
Formósu.