Vísir - 17.03.1972, Blaðsíða 2

2
Vísir. Föstudagur 17. marz 1972.
VÍSIRSnB:
Hvert er álit yðar
á Bernadettu Devlin?
Asgrir Albcrtsson, llagaskóla.
Ja, ég veit varla, hverju ég á aö
svara. Mér finnst margt af
bessu, sem hún gerir. dálitiö
asnalegt, en ég held nú samt að
hún sé nokkuð klár.
Tryggvi l.eósson, llagaskóla. Hún
er mjög mikill persónuleiki, og
svei mér þá ef ég mundi bara ekki
gera þaö sama i hennar sporum.
Sigriður Bcnjaminsdóttir, hús-
móftir. betta er sérstaklega dug-
legur kvenmaður. En ég get nú
ekki sagt, að ég sé sammála
henni að öllu leyti. En hún er
kvenskörungur með réttu.
bóra Hetgadóttir, afgreiftslu-
stúlka. Eg get þvi miður ekki
svarað þessari spurningu, þar
sem ég hef litið sem ekkert hugs-
að þetta mál. Ég hef satt að segja
ekki myndað mér nokkra skoðun
um Bernadettu.
Guðrún Ilasler, afgreiftslustúlka.
Ég held að ég verði bara að segja,
að hún er kona að minu skapi.
Hún er mjög dugmikil og kven-
skörungur hinn mesti. Ég kann
bara vel við hana.
Karln Jónsúó'tir, húsfrú. Það er
nú dálítiö crfitt fyrir mig að
dæma Berr.adettu, þar sem ég hef
ekki kynnt mér þessi mál nógu
vel. En ég held að hún vilji gera
mikið gott og vilji sinum vel. Og
hún er áreiðanlega ekki fylgjandi
blóðsúthellingum.
Það vantar 650 rúm fyrír geðsjúka
á sjúkrahúsum og dvalarheimilum
140 ónothœf rúm eru í notkun — geðlœknar eru 10 en þyrftu að vera 30
— vantar 75 geðhjúkrunarkonur til starfa
,,l stuttu máli má segja,
að geðheilbrigðismálin séu
í hreinu neyðarástandi í
dag" sagði Tómas Helga-
son prófessor í erindi, sem
hann hélt fyrir tæpu ári.
Oddur Ólafsson yfirlæknir
ritaði grein um þessi mál
fyrir skömmu í Vísi, og
niðurlag orða hans voru
þessi: ,, Ríkisstjórnin hefur
lofað að ráða bót á
ófremdarástandinu i mál-
efnum geðsjúkra. Þær eru
margar f jöldskyldurnar,
sem bíða eftir efndunum."
Hér á eftir verður leitazt við að
gera grein fyrir ástandinu i stór-
um dráttum eins og það er i dag,
og verður að verulegu leyti
stuðzt við fyrrnefnt erindi
prófessors Tómasar Helgasonar,
sem hann hélt á geðheilbrigðis-
ráðstefnu Félags læknanema og
Geðverndarfélagsins i fyrra.
1 þvi kemur m.a. fram, að það
vantar mörg hundruð sjúkrarúm
fyrir geðsjúklinga og hátt á annað
hundrað sérlært starfsfólk. Þvi
miður hefur ástandið ekkert
breytzt til batnaðar fra þvi
prófessor Tómas hélt erindi sitt
fyrir nær einu ári. En i raun og
veru hafa málefni geðsjúkra
alltaf setið á hakanum og er
ómælt það tjón, sem áhugaleysið
um málefni geðsjúkra hefur
valdið.
Eina meiriháttar framförin,
sem orðið hefur á siðustu 20 ár-
um, er stofnun geðdeildar
Borgarsjúkrahússins, sem tók við
af Farsóttarsjúkrahúsinu. Þar
fyrir utan er það stofnun geð-
deildar Barnaspitala Hringsins
sem opnuð var fyrir rúmu ári, en
þá er upptalið það, sem gert hefur
verið raunhæft til að bæta
þjónustu við geðsjúka og fjölga
sjúkrarúmum i 20 ár.
Vantar 650 rúm
Sjúkrarúmaþörfin fyrir geð-
sjúka er nú talin vera um 1000.
Hér er átt við alla þá, sem þurfa á
hjálp geðlækna að halda, hvort
sem þeir dvelja á sjúkrahúsum,
hjúkrunar- og dvalarheimilum,
drykkjuhæli eða endurhæfingar
stöðvum. Samtals munu vera i
notkun tæplega 500 rúm á þessum
stofnunum, þar af eru ekki talin
nothæf nema 350 rúm. Á gamla
Kleppsspitalanum dvelja t.d. um
50 sjúklingar, þótt hann sé ekki
einu sinni talinn boðlegur sem
iveruhús lengur, hvað þá sem
sjúkrahús.
Ef við göngum út frá þvi, að hér
Kleppsspitalinn gamli er nú talinn ónothæfur sem íveruhús, hvað þá
sem sjúkrahús. Þar verfta þó tugir sjúklinga aft vera þar sem ekki er
pláss annars staftar.
Setustofa sjúklinganna er á ganginum.
vanti um 650 rúm, eins og fram-
angreindar tölur bera með sér, á
þeim stofnunum sem nefndar eru
hér að framan, þá verður skipt
ingin milli stofnana þannig:
Sjúkrarúm á deildaskiptu sjúkra-
húsi vantar fyrir um 300 fullorðna
og 25 börn, á hjúkrunar- og
dvalarheimili vantar 200 rúm,
skortir 80-90 rúm fyrir drykkju
sjúka, sem þurfa á hjúkrunar
og dvalarheimilisvist að halda, og
35 rúm vantar á endurhæfingar-
stöð fyrir geðsjúka. Ýmsum
finnst kannski, að ekki ætti að
tala um drykkjusjúka um leið og
geðsjúka, en að mati lækni telst
drykkjusýki til geðsjúkdóma og
þvi eru þeir, sem haldnir eru
þeirri tegund geðveiki, að sjálf-
sögðu taldir hér með.
Skipting sjúkrarúma fyrir
geðsjúka i dag.
Deildaskipt sjúknhús, sem hafa
rúm fyrir geðsjúka, eru aðeins
tvö, geðdeild Borgarspitalans og
Kleppsspitalinn. t þessum tveim
stofnunum eru ekki i raun og veru
rúm fyrir nema 210 sjúklinga.
Það er 61 pláss á Borgarspitalan-
um, sem skiptist nokkurn veginn
jafnt milli spitalans sjálfs og
Hvitabandsins, og á Klepps-
spitalanum eru i raun og veru
ekki nothæf nema 150 rúm, þó að
spitalinn sé i dag ætlaður.fyrir 194
sjúklinga.
Á geðdeild Barnaspitala
Hringsins eru 15 rúm fyrir börn
og unglinga innan 16 ára, en gert
er ráð fyrir að þörfin sé 40 rúm. Á
hjúkrunar- og dvalarheimilum,
sem sérstaklega eru ætluð geð-
sjúkum, mun vera rúm fyrir 120
sjúklinga eins og er. Auk þess
dvelja nokkrir tugir sjúklinga að
dvalarheimilinu að Ási i Hvera-
gerði. Fyrir utan ein 22 rúm er
hér um hreinar neyðarráðstaf-
anirað ræða, þvi þessar stofnanir
hafa verið byggðar til annarra
nota. Á hjúkrunar- og dvalar-
heimilum fyrir drykkjusjúka eru
68 rúm, en þörfin er 150. Reiknað
er með 35 rúmum að Reykjalundi,
sem gætu verið til ráðstöfunar
fyrir geðsjúka i endurhæfingu, en
þörfin er talin 60-80.
Stórkostleg vöntun á
starfsliöi
Staífólk við geðdeildir mun nú
vera l.ólega 80. alls. Þörfin er
talin vera 240 - 250. Hér er ein-
göngu átt við sérhæft starfslið,
lækna, sálfræðinga, félagsráð-
gjafa, hjúkrunarkonur og iðju-
þj'lfa. Geðlæknar eru 10, en þyrftu
að vera 30, sálfræðingar 4, þörfin
15, félagsráðgjafar 3, en þörfin 20.
Geðhjúkrunarkonur eru 5, en
þyrftu að vera 80, iðjuþjálfari er
aðeins einn, en þeir þyrftu að
vera 20. Læknar eru 10 talsins, en
þörf er fyrir 30, en hins vegar
hefur gengið nokkuð vel að fá al-
mennar hjúkrunarkonur. Hér er
eingöngu átt við starfsfólk á
stofnunum.
Það er því mikið starf fram-
undan að útvega allt það sér-
menntaða fólk, sem þarf til
starfa, þótt á einhvern hátt yrði
hægt að leysa húsnæðisþörfina.
En nú er ekki vitað um nema 12
unga lækna, sem eru i framhalds-
námi i geðlækningum.
Hér hefur verið stiklað á stóru
og margt er að sjálfsögðu ósagt,
sem miklu máli skiptir. En það
skiptir mestu máli, að gert verði
stórátak til að bæta úr þvi
ástandi, sem nú rikir og hefur
dregizt úr hömlu að bæta úr.
-SG
^/N/N/N/VN/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/VN/W'N/N/N/N/N/N^N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/V/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/N/V^
Verða plastpokar helzta sérkenni
íslenzkrar náttúru?
Um 1.5milljón plastpokar undir áburð fara
til bœnda á ári eftir stœkkun áburðar
verksmiðjunnar. Eyðast ekki á áratugum
Útlit er fyrir, aft verulegur hluti
1.5 milljón plastpoka undan
áburfti muni fara á flakk um
Islenzka náttúru á hverju ári, þ.e.
ef bændur halda almennt uppi
þeiin standard I þrifnaöi, sem
hefurþótt auðkenna þessa annars
svo ágætu stétt.
Þegar viðbótin við Áburðar-
verksmiðju rikisins verður tekin i
notkun næsta haust, er nefnilega
ætlunin að setja allan áburð
landsmanna i plastpoka, sem án
tillits til margra góðra kosta hafa
þann afleita galla, að veður og
vindar vinna ekki á þeim. Eftir
nokkra áratugi gætu þeir þvi
orðið tugmilljónir plastpokarnir,
sem „prýða” hina „ósnortnu”
islenzku náttúru.
Þetta er vandamál, sem margir
hafa rætt um við mig, sagði
Hjálmar Finnsson, fram-
kvæmdastjóri Áburðarverk-
smiðju rikisins, i viðtali við Visi i
gær. — Ég sjálfur tek undir það
sjónarmið, að plastpokarnir eru
óæskilegir frá náttúruverndar-
sjónarmiði, en þvi miður fæ ég
ekki séð, hvernig við getum
hamlað á móti þessari umbúða-
þróun og afleiðingum hennar,
nema að eggja bændur lögeggjan
að eyða þeim i stað þess að skilja
þá eftir á viðavangi. Hingað til
hafa bændur ekki sinnt þessu sem
skyldi, né heldur aörir, sem ættu
að sjá um eyðingu plastiláta.
Sveitirnar og fjörurnar hér i
nágrenni Reykjavikur, þar sem
varla er unnt að þverfóta fyrir
plastdrasli, bera þessu sorglega
vitni, sagði Hjálmar.
Áburðarþörf landsmanna sam-
svarar núna rúml. 1.3 milljónum
poka af áburði árlega. Um 800
þús. plastpokar eru nú fluttir inn
en áburðarverksmiðjan sjálf
hefur sekkjað kjarnann i um 500
þús. pappirspoka, sem eyðast á
tiltölulega skömmum tima.
Það er fyrst og fremst fyrir
áeggjan bænda, búnaðarfélaga og
búnaðarsambanda, að horfið
hefur verið að þvi ráði að setja
áburðinn i plastpoka, segir
Hjálmar. Plastpokarnir varð-
veita áburðinn betur, þeir eru
ódýrari, bæði vegna þess að
sjálfir pokarnir eru ódýrari, en
einnig vegna þess, að auðvelt er
að geyma þá utanhúss, og sparast
þvi mikið og dýrt lagerpláss.
Hjálmar sagði, að þvi miður
virtust ekki likur til þess, að unnt
væri að fá áburðarpoka, sem
hefðu kosti plastpokanna, en ekki
galla. Að visu væri verið að vinna
að gerð plastefnis, sem eyddist á
ákveðnum tima, en það væri enn
ekki komið á framleiðslustig. Þá
kæmu pappirspokar, sem væru
húðaðir að innan með örfinni
plasthimnu, ekki að sömu notum
og plastpokarnir. Plasthimnan
kæmi að visu i veg fyrir, að
áburðurinn tæki i sig raka, en
pokarnir sjálfir þyldu ekki langa
geymslu utanhúss og gliðnuðu þvi
i sundur, þegar taka ætti á þeim
eftir stutta veru utanhúss.
-VJ