Vísir - 17.03.1972, Blaðsíða 6

6
Visir. Fimmtudagur 16. marz 1972.
vísm
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritsíjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 15610 11660
Afgreiðsla: Hverfisgötu 32. Simi 11660
Ritstjórn: Siöumúla 14. Simi 11660 ( 5 línur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuði inranlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakið.
Blaðaprent hf.
Hussein hreyfir sig
Hussein Jórdaniukonungur á heiður skilinn fyrir
að koma hreyfingu á málin. Vissulega er þó óvist,
að tillögur hans séu raunhæf lausn á vandamálum
Jórdaniu og Palestinu. Þriðjungur ibúa Jórdaniu
eru flóttamenn frá svæðum sem ísraelsmenn ráða.
Þetta fólk lýtur forystu róttækra afla, ýmiss konar
samtaka skæruliða, og fyrstu viðbrögð þeirra við
tillögum Husseins eru að saka hann um svik.
En stöðnunin er aðalvandamálið i skiptum Araba
og Israelsmanna. Hún getur endað skyndilega með
stórstyrjöld. Hræðsla Arabaleiðtoga við að stiga
öðrum fæti fram fyrir hinn hefur lamað allt
friðarstarf Sameinuðu þjóðanna og annarra á
þessum sióðum.
Margt hefur þó breytzt, siðan ísraelsmenn gjör-
sigruðu Araba i styrjöldinni 1967. Nasser forseti
Egyptalands varð fyrstur til að rétta fram hönd til
sátta. Þá gerðist það loks, að leiðtogi arabisks rikis
gaf i skyn, að hugsanleg væri önnur lausn á
deilunum en ,,útrýming ísraelsrikis”.
Nasser var sterkur leiðtogi. Sviplegt andlát hans
stöðvaði frekari hreyfingu i samkomulagsátt.
Eftirmaður hans i forsetastóli, Sadat, kom að visu á
óvart með þvi að feta i fótspor hans og halda opnum
leiðum til sátta. En Sadat er ekki sambærilegur
leiðtogi og Nasser var. Sadat hefur ekki megnað að
safna Aröbum undir merki sitt. Þvert á móti
stendur hann höllum fæti i landi sinu, og ekki kæmi
á óvart, að valdaferli hans lyki innan skamms.
Viðbrögð Israelsmanna við leiðtogaskiptunum i
Egyptalandi urðu sifellt meiri þvermóðska. Vitað
er, að Israelsmenn hafa búið sig undir að sitja til
langframa á hernumdu svæðunum, sem þeir tóku af
Aröbum 1967. Israelsmenn hafa stofnsett verk-
smiðjur og flutt fólk til margra þessara svæða, og
þó einkum þess hluta Jerúsalemsborgar, sem
tilheyrði Jórdaniu fyrir striðið. Israelsmenn vita þó
að enginn Arabaleiðtogi mún geta sætt sig við, að
þessi svæði séu endanlega glötuð.
Forystumenn Araba voru stórorðir um áramótin,
og Sadat boðaði ,,algert strið” gegn Israels-
mönnum. Af þvi varð ekki að sinni, og siðan hefur
Sadat orðið fyrir vaxandi gagnrýni heima fyrir og
háði og spotti erlendis.
Tillögur Husseins ganga út á stofnun sambands-
rikis á svæði, sem tekur til Jórdaniu og Palestinu,
að meðtöldum svæðum, sem ísraelsmenn hernámu.
Palestinumenn krefjast hins vegar algers full-
veldis. Þessar tillögur eru i ýmsu freistandi fyrir
Israelsmenn. Með þessum hætti gæti þeim veitzt
auðveldara að hafa hemil á skæruliðum, sem hafa
sig frammi á landamærasvæðunum, gera árásir
yfir landamærin og leita siðan skjóls i Jórdaniu.
Israelsmenn gætu betur ráðið við þetta vandamál,
ef stofnað yrði sérstakt riki á þessum slóðum, þar
sem eigin forystumenn bæru ábyrgð ef i odda
skerst. Tillögur Husseins eru þó fyrst og fremst
tilraun til að koma til móts við óskir flóttafólksins
frá Palestinu um að ráða málum sinum sjálft, en
vera ekki aðeins ómagar i Jórdaniu.
Hver þorír að segjo
„Ég er hórbarn!"
Það er vist meiningin, að við
pússum okkur upp i kvöid, förum
i kjói og hvítt, sléttgreiðum okkur
og sköfum undan nöglum til að
sitja á mestu snobbsamkomu
ársins, sem svo hefur verið
kölluð, pressubailinu. Og það
kynduglegasta er, að við skulum
hafa fyrir þessu til að taka á móti
Bernadettu Devlin. Það var þá
vit, að efna tii siðkjólaballs fyrir
skruggukvenmanninn frá Cooks-
town, sem kann vist bezt við sig
úti á götuvirkjunum i Derry og
vilar ekki fyrir sér að kasta grjóti
i Órangista-lögregluna. Bara að
hún mæti þá ekki sjálf i öllu
finiriinu á ullarpeysu, ef hún þá
kemur nokkuð eftir aiit saman.
Allt er þetta heldur kyndugt,
prúðbúnum kjólklæddum
rnönnum mun sjálfsagt finnast
kúnstugt að mæta Bernadettu i
eigin persónu, kannski i ullar-
peysu. Þar verður sem mætist
tveir ólikir heimar. Menn verða i
vandræðum með hvað á helzt að
tala um við hana, hvað eigum við
að segja viö fyrstu mennina, sem
heimsækja okkur frá Mars,
hvernig geta hugmyndir okkar og
skilningur mætzt. Hvernig getum
við komizt i kontakt við ein-
stakling frá hinum myrku mið-
öldum, sem kemur inn i okkar
tuttugustu öld, persónu sem
kemur út úr andrúmslofti galdra-
ofsókna, er alin upp i trúareinsýni
páfakirkjunnar. Þetta verður
skelfilegt, við getum ekki átt neitt
sameiginlegt, orð eins og frelsi,
ást, dyggð og sómi hafa allt aðra
merkingu. Hvernig eigum við til
dæmis að lita á þessi. ummæli
Bernadettu Devlin, hvort lýsa
þau henni sjálfri eða þvi þjóð-
félagsumhverfi, sem hún lifir i:
,,Það má vera, að ykkur finnist
orðið „hórkrakki” eitthvað hlægi-
legt. Óg það má lika vera, að þiið
teljið frjálsar ástir billegar, ef
þæ'r er hægt að kaupa fyrir tvo
shillinga og niu pens i Sandy Row.
En hvað margir ykkar þyrðu aö
standa upp, án þess að roðna, og
segja óhvikandi: ,,Ég er hór-
barn-?” Það stóð enginn upp, og
óþægileg þögn lagðist yfir salinn.
Svo heyrðust fáein hlátrafliss, og
nokkrir stóðu upp á við og dreif og
sögðu i háðslegum hálfkæringi:
,,Ég er hórbarn”, En loksins stóð
ungur piltur upp og tók til máls.
„Það er greinilegt,” sagði hann,
„að ekkert af þessu fólki hefur
verið kallað hórbarn i alvöru. En
ég hef orðið fyrir þvi, og þess
vegna skil ég betur, hvað þú varst
að fara.”
Já hvernig eigum við norður á
hinu háþróaða tslandi að skilja
slik orðaskipti og þær tilfinn-
ingar, sem að baki þeim liggja.
Við erum svo fullkomnir. Eða
þorir ekki hver sem er á Islandi
að standa upp og segja upphátt án
þess að blygðast sin: „Ég er
hórbarnl”, þó það nú væri, (og
flissa um leið) jafnvel á sjálfu
siðkjólaballinu.
Já, hvernig á að skilja, hvernig
á að komast i kontakt? Það er
vandamálið. Ymsir kunningjar
minir hafa við og við haft orð á
þvi, hvernig ég svona gamall
ihaldskurfur hafi getað fengið
mig til að taka upp hanzkann
fyrir galdrakvendið Bernadettu
Devlin, leggjast jafnvel svo lágt,
að afsaka það, prisa og lofa,
þegar hún tók sig til og klóraði
virðulegan ráðherrann á fremsta
bekk hins hátignarlega parla-
ments. Svo er hún þar að auki
yfirlýstur sósialisti, og að þú
skulir leyfa þér, af gamalli og
góðri fhaldsætt, að taka upp
hanzkann fyrir þessa rótarstelpu.
Og þar sprakk blaðran. Það er
ekki laust við það, að svo sé farið
að stimpla mig fyrir þetta sem
laumukomma, ekkert betri en
SAM.
En þvi er þá fyrst til að svara,
að það er sigildur misskilningur
margra, að hin svokölluðu „lög”
mannanna séu óskeikult og
óumbreytanlegt nátturulögmál.
Þessi misskilningur teygir sig
alla leið aftur til gamla Mósesar,
þessa gamla einræðisseggs, sem
hugðist stinga allri Israelsþjóð i
vasa sinn með lögum höggnum i
stein, svo óafmáanleg áttu þau að
vera. En reynsla þjóðanna síðan
hefur sýnt, að hvorki Móseslög né
önnur lög fá staðizt til eilifðar.
Lög eru einskis virði, nema þau
séu i samhljóman við lifsviðhorf
fólksins. Við tökum ekki lengur
hórhjúin og hengjum þau á hæsta
gálga eða drekkjum þeim i
drekkingarhyl. Hvenær sem lög
eru ranglát, eru til önnur miklu
sterkari óskráð lög gegn þeim,
sem heimila hverjum einstaklingi
að verja sig gegn þeim, heimila
honum jafnvel að fórna lifi sínu i
þágu réttlætisins. Þegar menn
hyggja nánar að þessu, geta varla
verið um það skiptar skoðanir,
um það vitnar óralöng lifsreynsla
hundraða þjóða.
Lifsviðhorf Bernadettu Devlin,
sem eru svo snilldarlega túlkuð i
ævisögu hennar, Sál min að veði,
eru sprottin upp úr þjóðfélags-
ástandi þvi sem rikir á Norður-
trlandi. Og þegar við hugleiðum
sósialismann, þá gildir það sama
um hann og aðrar stjórnmála-
stefnur, að hann er ekki tieldur
neitt náttúrulögmál, algilt i öllum
löndum fyrir alla tima. Þó við
séum andvigir honum við einar
aðstæður, þar sem hann leiðir
sýnilega ekki til neins annars en
skriffinnsku og sóunar, getum við
viðurkennt, að hann kunni að eiga
við á öðrum stöðum og öðrum
timum. Þegar við hvörflum
augum til ranglætisþjóðfélags
miklu iðnbyltingarinnar á siðustu
öld, verðum við að viðurkenna, að
uppspretta sósialismans var óhjá
kvæmileg söguleg nauðsyn til að
hamla gegn þvi fári. Þá var sáð i
stórum stil hatri til blóðstrauma
og styrjalda. Við ættum nú að
vera reynslunni rikari, við vitum
hvaða uppskeru við skárum.
Við höfum lika nú kom izt á
snoðir um, eftir áratuga þögn og
fáfræði, hvernig samfélaginu var
háttað i Norður-trlandi, hvernig
miskunnarlausri kúgun gegn
minnihluta var haldið uppi undir
nafni lýðræðis, hvernig mann-
vonzka og djöfulæði hrokans og
valdafikninnar eitraði sálirnar.
Og þvi segi ég, það er engin furða,
þó Bernadetta Devlin kalli
sig sósialista. Hvað dugar annað
en bylting gegn slikri ófreskju
hrokafulls valds.
Það er ekki þar með sagt, aö við
mætumst á miðri leið. Það er
kannski ómögulegt að mætast eða
skilja. En þó kann að vera undir