Vísir - 17.03.1972, Blaðsíða 9

Visir. Föstudagur 17. marz 1972.
9
Þótttaka í kennaranámskeiðunum
vekur athygli erlendis
— en hún er vegna hins óeðlilega ástands, sem stafar af hinum miklu breytingum í
skólakerfinu, segir Stefán Olafur Jónsson fulltrúi í viðtali við Innsíðuna
— Hlutfall kennara, sem sækja
kennaranámskeið hér að
sumrinu, meira en helmingur
fastráðinna kennara, þykir
óvenju hátt og hefur vakið
mikla athygli erlendis. En þetta
er óeðlili ástand, sem stafar *>f.
hinum miklu breytingum á
skólakerfinu. Meðal annar'ra
þjóða þykir eðlilegt, að fjórð-
ungur starfandi kennara sæki
slik námskeið, segir Stefán
Ólafur Jónsson fulltrúi i
Fræðslumáladeild Mennta-
málaráðuneytisins.
Ekki undir 800 á
námskeið í sumar
t fyrrasumar sóttu 1100
kennarar endurmenntunar-
námskeið. t sumar er búizt við,
að tala kennara, sem sæki slfk
námskeið, verði milli 800 og
1000, og ekki undir 800 eins og
Stefán Ólafur segir.
Þegar kennaranámskeiðin
voru að hefjast, þótti það ganga
ósvifni næst að tala um endur-
þjálfun kennara. Kennarastétt-
in virtist vera nokkuð svo við-
kvæm fyrir þessu orði, en ætli
langflestir liti ekki öðrum aug-
um á málin nú. Endurmenntun
eða endurþjálfun kennara þykir
sjálfsagður hlutur og endur-
þjálfunar i öðrum starfsgrein-
um er sennilega fyllilega þörf.
Jafnvel er ekki óliklegt, að ein-
hverjir óski þess að geta komizt
á slik námskeið til þess að
fylgjast með á starfssviði sinu
og fá endurvakinn áhuga á starf
inu, sem nýr lærdómur ætti allt-
af að gefa. Með námskeiðum af
þessu tagi veitist ef til vill einnig
launauppbót, en t.d. kennarar
geta hækkað sig i launaflokki
með þvi að sækja viss námskeið.
Það er ef til vill arðvænlegra að
öllu leyti þegar til lengdar
lætur, en að standa i byggingar-
vinnu, sem var ekki óþekkt
fjáröflunarleið kennara á
sumrin i eina tið.
En vikjum aftur að þvi, sem
Stefán Ólafur Jónsson hefur að
segja um kennaranámskeiðin.
Hann segir, að i sumár verði
námskeiðin a.m.k. 20 og að öll-
um likindum fleiri, en i fyrra
hafi þau verið liðlega 20. Stórir
námskeiðsflokkar, sem verða
kenndir, eru stærðfræði, eðlis-
fræði, danska og liffræði, en i
þeim námsgreinum hafa verið
gerðar og verða gerðar miklar
breytingar á kennsluháttum
i barna- og gagnfræðaskólum.
Sú breyting verður á nám-
skeiðunum, að þau verða lengd.
YíirJeitt munu þau standa yfir i
2-3 vikur og sum lengur. Áður
voru 7-8 daga námskeið algeng.
—Þessi mikla þjálfunarþörf
vegna breyttra kennsluhátta,
hlýtur hún ekki að stafa af þvi,
að við höfum dregizt aftur úr
öðrum þjóðum i kennslu-
háttum?
Leggjum áherzlu á
skjótar og róttækar
breytingar
á skólakerfinu.
— Jú, það má segja það, að
við höfum ekki talið okkur
standa jafnfætis sumum öðrum
þjóðum, en það má einnig segja
það, að við leggjum áherzlu á
skjótar og róttækar breytingar
á skólakerfinu. En það breytist
svo margt i kennslumálum og
einhver endurnýjun á sér alltaf
stað og þvi er fyrst og fremst
stefnt að þvi að draga.st ekki
aftur úr. Segja má, að breyting-
in á kennsluháttum hafi verið
hæg frá 1946-1963-65 en mjög ör
frá þeim tima, og svo mun
verða þennan áratuginn. Við
teljum að nokkuð fari að draga
úr endurmenntun kennara 1977,
þannig að það verða ennþá 4-5
ár, sem nokkur þungi hvilir á
endurmenntuninni. Eftir þann
tima verður hægt að fara að tala
um eðlilegt viðhald.
Oft hefur verið talað
um áhuga kennaranna, sem
sækja námskeiðin, en
þeir sækja þau á eigin
kostnað. Stefán Ólafur segir, að
kennarar búsettir i Reykjavik
sæki námskeiðin á eigin
kostnað. Kennarar utan af
landi, sem sækja námskeiðin, fá
ferða- og dvalarkostnað
greiddan samkvæmt samning-
um við rikisstarfsmenn um dag-
peninga, er þeir fá, þegar þeir
eru i innanlsndsferðum, en upp-
hæðin er núna 750 krónur á dag.
Mótfallinn því, aö
kennarar þræli sér út
i óskyldri vinnu
—Það er vikið að þvi, að kenn-
arar hafi lengi vel verið öfund-
aðir af hinu langa sumarfrii —
þrem mánuðum ár hvert, sem
þeir hlióta einir stétta oe um
þau ákvæði, sem segja, að þeir
eigi að nota hluta af þessum
tima til undirbúnings kennsl
unni fyrir næsta ár. 1 eina tið
fór litið fyrir þessum undirbún-
ingi hjá kennurum, og unnu þeir
yfirleitt allt sumarið i öðrum
störfum til að fá uppbót á
kaupið. Að visu með undantekn-
ingum. Hvernig standa málin
nú?
— Jú, kennarar hafa farið
geysilega mikið inn á almennan
vinnumarkað á sumrin t.d. i
byggingarvinnu. Nú er það
þeim mun örðugra og jafnvel
útilokað, sumir þeirra sækja
meira en eitt námskeið. Það er
talað um þriggja mánaða hlé i
skólunum. Þó eru skölárnir að
lengjast, og menntaskólarnir
byrja t.d. i haust hinn 15. sept-
ember. Kennarar vinna yfirleitt
meira en aðrir opinberir starfs-
menn yfir veturinn en eiga að
skila i heild sama vinnutima.
Þess vegna hefur þessi timi
orðið lengri að sumrinu en hjá
öðrum. Einnig hafa kennarar
sjálfir til ráðstöfunar 160 klukku
stundir á sumrin til undirbún-
ings kennslustarfs að vetri.
Þannig hefur kennarinn einum
mánuð lengri tima en aðrir sem
hann á að nota til að undirbúa
kennsluna, hitt vinnur hann af
sér að vetrinum. Ég er algjör-
lega mótfallinn þvi, að kennarar
séu að þræla sér út i óskyldri
vinnu á sumrin. Þá koma þeir
ekki endurnærðir til starfs að
haustinu tii.
— Námskeiðin hljóta þvi að
hafa breytt þvi ástandi að
nokkru, eru kennarar ánægðir
með þau?
— Já, þeir taka vel við þeim
og virðast vera ánægðir, enda
reynum við að fá bezta fólkið,
sem völ er á i hverri grein til
kennslunnar. En maður, sem
IINIIM
SÍÐAN
Umsjón:
Svanlaug Baldursdóttir
ætlar. t,d. að ganga inn i eðlis
fræðikennsluna eftir breyting
una, verður að fylgjast mei
námskeiðum i 3-4 ár, og sarm
máli gegnir i stærðfræðinni of
fleiri greinum og þá má ef til vil
tala um of mikið álag, þar sen
kennarar hafa þó þennan timt
til frjálsrar ráðstöfunar, ti
undirbúnings kennslunni.
Hér eru það söngkennarar, sem eru á námskeiði.
Kennt um flóttamenn og uppreisnir
— margar nýjungar á döfinni i námsefni barna-
frœðaskólanna, sem verða kenndar eða kynntar á
Breytingarnar á kennslunni og
námsefni hafa verið miklar sið-
ustu árin og breytast enn. Andri
tsaksson forstöðumaður Skóla-
rannsókna gaf yfirlit yfir það,
sem gerzt hefur, og um ýmsar
nýjungar, sem veröa kenndar á
kennaranámskeiðunum i
sumar.
—Það er kannski einna eftir-
tektarverðast.að eðlisfræöi-
áætluninni lýkur sumarið 1973.
Eðlisfræðin er fyrsta fagið, þar
sem nýtt námsefni verður orðið
almennt i skólunum, frá 11 ára
bekk barnaskóla til 3. bekkjar
gagnfræðaskólanna.
t sumar verða námskeið fyrir
Fyrst voru þaö tölur og mengi, sem kennarar lærðu, þegar þeir settust á skólabekkinn.
kennara i dönsku, eðlisfræði, lif-
fræði og stærðfræði og reynt að
fara fræðilega i fagið og kynna
nýjungar. Þessu til viðbótar
verða námskeið t.d. i sam-
félagsfræðum, kynnt ný áætlun
um kennslu i islenzku, en til-
raunakennsla mun hefjast i
henni næsta vetur.
Meginbreytingin verður á
samfélagsfræðinni, það er aö
segja sögu, félagsfræði, landa-
fræði og skyldum greinum, sem
verða samkvæmt áætluninni
ekki sundurgreindar, heldur
samþættar i eina námsgrein.
Þar verður leitazt við að tengja
tima við rúm, það er að segja
sögu við landafræði og
liðinn tima við liðandi
stund — sögu við þjóð-
félagsfræði. Það er gert ráð
fyrir mikilli aukningu kennslu
um þjóðfélagið og samtimann.
Sem dæmi má nefna, að i náms-
skrártilhögun er gert ráð fyrir,
að i öðrum bekk gagnfræðaskól-
anna verði kennsla um sam-
vinnu og árekstra meðal manna
og þar talið upp eftirfarandi
námsefni: „Við” og ,,þeir”,
einingarhvatir og/eða árásar-
hvatir, flóttamenn og flótta-
mannahjálp, uppreisn og
borgarastrið, alþjóðalög og
þjóðarréttur.
Samkvæmt áætluninni hefst
tilraunakennsla i samfélags-
fræðum i 3. bekk barnaskóla
næsta vetur, en árið þar á eftir
mun hún fara fram i þrem bekkj
um.
Baldur Ragnarsson kennari
hefur unnið hjá Skólarannsókn-
um við að semja heildarálits-
gerð um móðurmálskennslu,
þar innifalinn lestur, i vetur.
Þessi áætlun verður kynnt i
sipnar og siðan byggð á henni
tilraunakennsla i islenzku.
og gagn
kennaranámskeiðunum
Tungumálakennslan hefui
færzt neðar og neðar i skólastig
inu. Nú læra flestöll 12 ára böri
dönsku, sem eitt sinn var aðein
kennd i gagnfræðaskólum.
vetur hefur danskan verii
kennd i sumum 11 ára bekkjum
og næsta vetur verður húr
námsefni fyrir 10 ára bekki.
Næsta vetur er áætlað, af
enskukennsla verði almennt
fyrsta bekk gagnfræðaskól
anna, en hún hefur ekki verið al
menn fyrr en frá öðrum bekk.
sumum barnaskólanna hefui
enskukennsla farið fram, en enn
nær hún aðeins til 12-15% barn
anna. Hana á að kenna almennt
frá og með sjötta bekk barna
skólanna og færa niður i fimmta
bekk til 11 ára barna frá og með
hausti 1975.
í Langholtsskóla er óformleg
tilraun með enskukennslu, að
sögn Andra, þar sem ensku
kennsla er frá 4. bekk, og 10 ára
börnum kennd enska. 1 vor mun
fyrsti sjötti bekkur barnaskól
anna, sem hefur haft mengi frá
upphafi skyldunáms, taka
barnapróf.
Tónmennt er nýtt námsefni á
tilraunastigi, sem verður kynnt
á einu námskeiðanna i sumar
Tilraunakennsla i liffræði ei
rétt að hefjast. Lengra er i enc
urskoðun á öðrum námsgrein
um eins og t.d. myndíð, en þai
er frumendurskoðun i gangi og
búizt er við, að tilraunakennsla
geti hafizt haustið 1973
Heimilisfræði er i endurskoðun
en þar er gert ráð fyrir bæði
neytendafræðslu og fræðslu um
smábörn.
Sem valgreinar i gagnfræða
skólunum hefur verið rætt um
vélritun, bókfærslu, verzlunar
fræði og véltækni.
—IgT