Vísir - 14.05.1973, Blaðsíða 6

6
Vísir. Mánudagur 14. mai 1973
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
,y Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Slmar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Siöumúla 14. Slmi 86611 (7 lfnur)
Askriftargjald kr 300 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 18.00 einfakiö.
Blaöaprent hf.
Lífsfylling eða lifsfirring
Allsnægtaþjóðfélaginu á íslandi fylgja marg-
visleg vandamál, að ýmsu leyti svipuð þeim, sem
hrjá nágrannaþjóðir okkar. Það hefur ekki reynzt
nægilegt að efla hagvöxtinn sem mest og efla
félagslegt öryggi sem mest. Þessi atriði hafa flutt
velmegun inn á allan þorra heimila hér á landi.
En samt rikir viss tómleiki meðal margra, eins
konar skortur á lifsfyllingu.
Einstaklingurinn er smærri og vanmáttugri en
hann var áður. Mátturinn og dýrðin hefur færzt i
hendur ópersónulegra bákna, hér á landi til
rikisvaldsins. Lýðræðið er orðið meira forms-
atriði með minna innihaldi. Frumkvæðið er
komið i hendur embættismanna og sérfræðinga,
sem skipuleggja og áætla i grið og erg. Valdið
hefur þjappazt saman i hinu ópersónulega rikis-
bákni.
Þessi þróun er alls ekki óhjákvæmileg. Það er
hægt að mæta nútimanum og framtiðinni á annan
hátt en að þenja út rikisvaldið og þrautskipu-
leggja einstaklingana. Það er ekki nauðsynlegt
að gera fólk að ósjálfstæðum en kröfuhörðum lýð,
sem rikisvaldið útvegar brauð og leiki.
Að visu eru að verki i þróuninni öfl, sem geta
leitt til lifsfirringar fólks. Tækniþróunin er ör og
byggir umhverfis manninn vélrænt og tilbúið
umhverfi. Hún leiðir fram þá tilfinningu margra,
að þeir séu aðeins tannhjól i stórri vél.
En tækniþróunin er hverjum einstaklingi lika
ögrun til aukins sjálfstæðis. Hún er i sifellu að
skapa nýjar og nýjar aðstæður i fellibyl breyting-
anna. Hún hvetur menn til að hafa opinn huga,
framtak og frumkvæði til að mæta sinýjum að-
stæðum.
Hér á landi hafa breytingarnar verið óvenju
örar á aðeins tæpri öld. Þeir, sem nú lifa i hárri
elli, hafa séð þjóðfélagið breyta um svip hvað
eftir annað. Þessi sterka ögrun þróunarinnar hef-
ur ræktað með íslendingum sterkan og sjálfstæð-
an vilja og hlúð að ábyrgri einstaklingshyggju.
Upp á siðkastið er samt eins og ein-
staklingurinn sé að hopa undan hópsálinni, hinn
frjálsi borgari undan rikisþegninum. Æ fleiri
gefast upp i róti breytinganna og varpa öllum
áhyggjum á herðar kerfisins, rikisbáknsins, sem
útvegar brauð og leiki.
Þessa þróun verður að stöðva með stjórnmála-
legum aðgerðum. Stjórnmálamennirnir þurfa að
taka upp ný vopn i baráttunni við lifsfirringu og
önnur vandamál nútimans. Frjálshyggja og
valddreifing þurfa að leysa rikisdýrkun og mið-
stjórnarvald af hólmi.
Umsvif og vald á að færa frá rikisvaldinu til
landshlutasamtaka, sveitarfélaga, fyrirtækja,
einstaklinga og samtaka þeirra. Leggja þarf
niður hina fjarstýrðu skipulagshyggju Fram-
kvæmdastofnunarinnar og einbeita efnahags-
starfi hins opinbera fremur að sveigjanlegum
efnahagsspám, einstaklingunum og samtökum
þeirra til leiðbeiningar við ákvarðanir.
Þetta gildir ekki aðeins um efnahagsmál,
heldur einnig um félagsmái, mennta- og
menningarmál, umhverfismál og önnur mál.
Hvarvetna þarf frjálshyggja og valddreifing að
koma i stað rikisdýrkunar og miðstjórnarvalds,
lifsfylling i stað lifsfirringar.
Þetta er núna mikilvægasta verkefni islenzku
þjóðarinnar i stjórnmálunum.
Jafnvel I þeim heimi dipló-
matanna, þar sem samningar
fara fram á bafc viö luktar dyr eöa
i lágum hljóöum, er Gunnar
Jarring þekktur undir nafninu
,,sænski sphinxinn”. — Eöa Ifka
„maöurinn, sem kastar ekki
skugga”.
Þessi sextiu og sjö ára gamli
diplómat, sem alla daga hefur
veriö frábitinn öllu umtali, má á
næstunni eiga von á þvi að verða
á forslöum fréttablaða um allan
heim, þegar friðarumleitanir
hans i Austurlöndum nær komast
á lokastig.
Oryggisráðið vill, aö hann verði
til staðar, þegar deila Araba og
Gyöinga verður tekin fyrir á
fundum þess núna á næstunni.
Það gæti þýtt að þetta stærsta
verkefni hans væri nú á enda.
Fundir öryggisráðsins um þetta
mál munu hefjast núna um
mánaðamótin mai og júni, en til
þeirra er kallað að beiöni utan-
rikisráðherra Egyptalands,
Mohammed Hassan El-Zayyat.
Hann hafði látið I ljós mikil von-
brigöi með, að Sameinuðu
þjóðunum skuli ekki hafa tekizt
Gunnar V. Jarring, sérlegur fulltrúi Sameinuöu þjóðanna í deilunni
milli Araba og Gyðinga. — Jarring er annars ambassador Svfa f
Moskvu.
Sœnski sphinxinn
//
Gunnar Jarring
að skera á þann hnút, sem
myndazthefur í viöskiptum þjóð-
anna fyrir botni Miðjarðarhafs-
ins.
Eins og kom fram á blaða-
mannafundi, sem Kurt Waldheim
hélt í Kaupmannahöfn núna I
siöustu viku á leiö sinni hingað til
lands, þá hefur ráðið óskað þess
af Waldheim framkvæmdastjóra
S.Þ., að hann gæfi itarlega
skýrslu um ástandið allt frá sex
daga strlðinu 1967. Jarring var
kallaður til frá störfum sínum
sem ambassador Sviþjóðar I
Moskvu til þesss að aðstoöa við að
ganga frá skýrslunni.
Jarring hefur starfaö sem sér-
legur fulltrúi Sameinuðu
þjóðanna í Austurlöndum nær
siöan i nóvember 1967, þegar þá
verandi framkvæmdastjóri Sam-
einuðu þjóðanna, U Thant,
skipaði hann til þess I kjölfar sex
daga striðs Israelsmanna og
Araba. öryggisráöið hafði búið til
þessa stöðu „til þess að vinna að
samkomulagi og liðka fyrir öllum
tilraunum til þess að vinna að
friðsamlegri lausn deilunnar”.
Núna áður en umræðurnar
hefjast, eru fulltrúar stór-
veldanna ekki sérlega vongóðir
um, að nein töfralausn muni
finnast við fundarborðið.
Aðilarnir hafa ekki virzt svo lik-
legir til þess að koma til móts við
hvorn annan I sáttaumleitunum.
Erindi Gunnars Jarrings er
kannski kunnast af „Jarring
uppkastinu” frá þvi i febrúar
1971, en þaðgerði ráð fyrir þvi, að
Israel og Egyptaland” skuld-
Gunnar Jarring styöur hönd undir kinn og hlýðir á Abba Eban utan-
rikisráðherra tsraels, og Mohammed Hassan El-Zayyat, utanrikisráð-
herra Egyptalands, flytja mál landa sinna úr ræðustól á þirigi Sam-
einuðu þjóöanna.
bindu sig bæði jafnt” gagnvart
honum. Þar I fólst um leið tillaga
um, að ísrael kveddi á brott allt
herlið sitt af hernumdu
svæðunum og inn fyrir hin gömlu
landamæri þeirra Palestinu, eins
og hún var undir stjórn Breta —
En ísraelsmenn höfnuðu þeirri
tillögu, og frekari tilraunir Jarr-
ings til að miðla málum hafa ekki
borið árangur.
Jarring er fæddur á bóndabýli i
suðvesturhluta Sviþjóðar, og var
sá eini sjö systkina, sem sendur
var til framhaldsnáms i mennta-
skóla. Hann varö prófessor i tyrk-
nesku við háskólann i Lundi, en
gekk I utanrtkisþjónustuna eftir
að hafa starfað sem túlkur með
sænskum herráðunautum i
Ankara I seinni heimsstyrjöld-
inni.
Meðal annars, sem hann hefur
inntaf höndum þennan tima,sem
hann hefur starfaö i utanrikis-
þjónustu Svia, er sex ára
þjónusta sem ambossador
Sviþjóðar i Washington og tvö ár
sem fastafulltrúi Sviþjóðar hjá
Sameinuðu þjóðunum. Arið 1951
sendi öryggisráðiö hann til
Kashmir sem sáttasemjara i
deilum Indverja og Pakistana.
Hann bjó i fljótabát allan timann,
meöan hann reyndi að koma á
sáttum milli aðilanna, en þær til-
raunir báru annars ekki árangur.
Árið 1942 fékk Jarring smjör-
þefinn af rússnesku fangelsi,
þegar hann var tekinn fastur á
landamærum Ráðstjórnar-
rikjanna og Irans. En Jarring,
sem talar rússnesku reip-
rennandi, fékk sig lausan.
Eiginkona hans, Agnes, er
dóttir prófessors viö háskólann I
Lundi og lauk einnig eins og
maður hennar prófi i rússnesku.
Þau eiga eina dóttur.
Starfsfélagar Jarrings viö
utanrikisráðuneyti Svia segja, að
Jarring kunni þá list „að hlusta,
vinna linnulaust og kerfisbundið,
hafi óbrigðult minni fyrir smá-
atriöi, næmt eyra fýrir málflutn-
ingi þeirra, sem hann hlýðir á,
þolinmæði engils og ljóstri aldrei
upp leyndarmáli”.
Jarring er hófsmaður I mat og
drykk, en honum þykir unun að
þvi að grúska i gömlum bókum.
Hann á eitt bezta safn austur-
lenzkra bóka i Sviþjóð. — Hann
er ólatur við að skrifa vinum
sinum bréf. Reglulega berast
þeim löng bréf frá honum, og
þeirra á meðal eru tveir sænskir
trésmiðir, sem unnu við sænska
sendiráðið i Teheran, þegar
Jarring var ungur ritari þar.
Illlllllllll
UmsjónGuðmundur
Pétursson