Vísir - 20.05.1974, Blaðsíða 6

6
Vlsir. Mánudagur 20. mai 1974.
vism
Útgcfandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Kitstjórnarfulltrúi:
Fréttastj. erl. frétta:
Aujflýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiösla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Fétursson
Haukur Helgason
Björn Bjarnason
Skúli G. Jóhannesson
Ilverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 32. Sími 86G11
Siðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands.
t lausasölu 35 kr. eintakiö. Blaðaprent hf.
Sibreytilegar útgáfur
Margvislegan fróðleik má lesa úr framboðun-
um, er birt voru i kosningahandbók Visis, sem
fylgdi blaðinu á fimmtudaginn og endurtekin
verður i blaðinu á morgun.
Athyglisverðar eru hinar flóknu útgáfur vinstri
framboða. t þessum sveitarstjórnakosningum er
minna um sameiginleg vinstri framboð en var i
siðustu kosningum. Þá buðu vinstri menn sam-
eiginlega fram á Seltjarnarnesi, Flateyri og
Eyrarbakka, en hafa nú klofnað i fleiri framboð á
öllum þessum stöðum.
Mesti ruglingurinn á vinstra vængnum er i
framboðum Hannibalista. Þeir bjóða sums
staðar fram sérstaklega, annars staðar með
Alþýðuflokknum, enn annars staðar með Fram-
sóknarflokknum og ioks einnig með Alþýðu-
bandalaginu og fylgismönnum Bjarna Guðnason-
ar.
Þessi glundroði endurspeglar ástandið i lands-
málunum. Eftir strand þjóðarskútunnar i hönd-
um vinstri stjórnarinnar eru vinstri menn á
harðahlaupum i átt hver frá öðrum. Það er vissu-
lega athyglisvert, að menn, sem kalla sig félags-
hyggjumenn, skuli helzt þurfa að vera hver i
flokki út af fyrir sig.
Engin leið er að átta sig á, hvernig þessi flokks-
brotastefna muni þróast. Alþýðuflokknum og
Hannibalistum gengur ekki vel að mynda
Jafnaðarmannaflokkinn. Framsóknarflokkurinn
hefur þar komizt upp á milli hjónaefna i Kópa-
vogi og á Dalvik, og býður þar fram með Hanni-
balistum.
Jafnframt eru Möðruvellingar, hinir brott-
reknu pariar Framsóknarflokksins, að kanna
möguleika á samstarfi við eitthvert af brotum
Samtaka frjálslyndra og vinstri manna,
Hannibalista, Magnúsar Torfa liðið eða Bjarna
menn Guðnasonar.
Eitthvað er lika að kvarnast úr vinstra kanti
Alþýðubandalagsins, þar sem myndazt hafa
nokkur byltingarsinnuð samtök utangarðs-
manna, sem segjast jafnvel ætla að bjóða fram i
alþingiskosningunum.
Fleiri atriði en vinstri glundroðinn eru at-
hyglisverð i kosningahandbókinni. Þar kemur
fram, að Sjálfstæðisflokkurinn tekur alls ekki
þátt i bræðslum milli flokka, og að hann hefur
munmeira fylgi i sveitarstjórnakosningum en al-
þingiskosningum.
Sjálfstæðisflokkurinn er viðast langstærsti
flokkurinn i bæjar- og sveitarstjórnum. Hann hef-
ur allt að 65% fylgi, þar sem það er mest. Og
mjög viða hefur hann rúmlega eða tæplega
helming fulltrúa. Á allmörgum stöðum vantar
hann aðeins herzlumuninn að ná meirihluta
fulltrúa i þessum kosningum.
Skýringin á þessu er sumpart sú, að i bæjar- og
sveitarstjórnum yfirgnæfa hin áþreifanlegu
verkefni á kostnað hugmyndafræðilegra deilna
um atriði eins og vinstri og hægri, sem einkenna
landsmálin svo mjög. Þegar kemur að fram-
kvæmdunum, virðast menn treysta sjálfstæðis-
mönnum betur en sundruðu liði vinstri manna.
-JK.
KGB - augu og eyru
leiðtoganna í Kreml
— jafnt innan Sovétríkjanna sem utan þeirra
KGB er njósna- og öryggis-
stofnun Sovétrikjanna. Nafnið,
sem stafirnir standa fyrir á rúss-
nesku, má þýða með orðinu:
Rikisöryggisnefndin. Stofnunin er
jafnrétthá og ráðuneyti, og hún
heyrir beint undir leiðtogana i
Kreml. Opinbera lýsingin á
starfssviði stofnunarinnar er ein-
föld: ,,að leita uppi, hafa hemil á
og berjast gegn and-sovézkum
öflum, sem vilja veikja sovézka
kerfi.” Þetta gerir KGB jafnt inn-
an landamæra Sovétrikjanna sem
utan.
Eins og gefur að skilja er mjög
erfitt að afla sér haldgóðra heim-
ilda um starfsemi KGB. Nýlega
er þó komin út i Bandarikjunum
bók um leyniþjónustuna. Þessar-
ar bókar verður nánar getið hér i
blaðinu á morgun, þegar tekin
verður til meðferðar starfsemi
KGB á Islandi. 1 þessari grein er
ætlunin að draga upp grófa mynd
af þvi starfi, sem KGB sinnir.
Einkum er stuðzt við grein eftir
Mischa Scorer, sem birtist nýlega
i blaði BBC, The Listener.
Lubianka á Dzerzhinsky-torgi i
Moskvu er miðstöð allrar starf-
semi KGB. I sömu byggingu er
einnig eitt alræmdasta fangelsi
allra Sovétrikjanna. Á þriðju hæð
i Lubianka situr forstjóri KGB —
Yuri Valdimisovitch Andropov.
Hann er mjög valdamikill, þvi
hann fer einnig með pólitiskt
vald, sem einn af félögunum i
stjórnmálanefnd flokksins. Siðan
Beria leið hefur enginn KGB-for-
stjóri verið jafn valdamikill og
Andropov.
KGB er skipt niður i deildir,
sem fara með ólik hlutverk, þótt
markmiö þeirra allra sé það
sama — að tryggja stöðu
Kommúnistaflokksins innan-
lands og efla veldi Sovétrikjanna i
öðrum löndum. Til þess að ná
þessu markmiði svifst KGB
einskis.
Fyrsta deildin, sem hefur bæki-
stöðvar i úthverfi Moskvu, annast
njósnastarfsemi utan landamæra
Sovétrikjanna. Talið er, að
starfsmenn hennar séu ekki undir
10.000 manns. önnur deildin og nú
sú fimmta, sem er nýlega stofn-
uö, bera ábyrgð á þvi, að allt sé
með kyrrum kjörum i Sovétrikj-
unum. Þessar deildir berjast
gegn sovézkum andófsmönnum.
Þær eru augu og eyru einræðis-
herranna og þeim er ekkert
mannlegt óviðkomandi. Talið er,
að fastir starfsmenn þeirra séu
um 100.000.
Fjórða deildin annast gæzlu
sovézku landamæranna. A vegum
hennar starfa um 300.000 landa-
mæraverðir. Þriðja deildin hefur
venjulega verið kölluð SMERSH.
Hún hefur það hlutverk að
tryggja trúnað við herinn. Sjö-
unda deildin leggur til sérþjálfað-
an mannafla og tækjakost til að
fylgjast með ferðum manna i
Sovétrikjunum. Áttunda deildin
annast fjarskipti bæði fyrir KGB
og aðrar stjórnarstofnanir. Hún
stundar einnig hleranir og les úr
dulmálslyklum erlendra aðila.
Niunda deildin ber ábyrgð á
þvi, að leiðtogum Sovétrikjanna
og flokksbroddum sé ekki grand-
að. A vegum hennar starfa um
15.000 manns. Tæknideildin er
ónúmeruð. Eins og nafnið gefur
til kynna er verkefni hennar að
veita öllum öðrum deildum KGB
tæknilega aðstoð. Hún bruggar
eitur, býr til hlerunartæki, ljós-
myndavélar o.fl., o.fl. Að lokum
ber að nefna deildirnar, sem ann-
ast skrifstofurekstur og starfs-
mannahald, þær eru ónúmeraðar.
Ef önnur deildin er sérstaklega
athuguð, sést, að hún hefur auga
með öllum útlendingum, sem eru
búsettir i Sovétrikjunum eða
koma þangað. Sex skrifstofur á
vegum deildarinnar fylgjast með
öllum sendiráðum erlendra rikja
I Moskvu. Þriðja skrifstofa deild-
arinnar hefur t.d. það verkefni að
hafa auga með sendiráðum Vest-
ur-Þýzkalands, Austurríkis og
Norðurlandanna. Sendiráðin eru
hleruð, njósnarar eru sendir til
heimilisstarfa i þeim og tilraunir
gerðar til að leiða sendiráðsmenn
á glapstigu.
Þeir útlendingar, sem vekja
mesta tortryggni hjá KGB, eru
blaðamenn og fréttamenn er-
lendra fjölmiðla i Moskvu.
Anthony Astrachan var i þrjú ár
fréttaritari Washington Fost i
Moskvu. Hann lýsir starfi KBG á
þennan hátt:
„Næstum allir útlendingar i
Moskvu, þ.á m. fréttaritarar,
verða að búa i sérstökum hverf-
um — þyrpingu fjölbýlishúsa,
sem er umlukt háum gaddavirs-
girðingum. Þeirra er gætt af
vörðum, sem eru i einkennisbún-
ingi venjulegra lögreglumanna,
en eru þó leynilögreglumenn
KGB. Við fengum ágæta staðfest-
ingu á þvi, þegar sjónvarpstæki
var stolið úr ibúð eins vina okkar.
Hann var svo barnalegur, að
hann hljóp til varðarins við hliðið
á gaddavirsgirðingunni og kæröi
þjófnaðinn fyrir honum. Vörður-
inn svaraði: „Ó, já, þetta heyrir
Umsjón:
B.B.
Yuri Andropov, yfirmaöur KGB.
Hann hefur gifurleg völd, þvi að
hann er fyrsti KGB-forstjórinn
siðan Beria leið, sem situr i
stjórnmálanefnd Kommúnista-
flokksins.
ekki undir mig, þú verður að fara
á lögreglustöðina handan við
hornið og kæra þetta fyrir þeim
þar.”
KGB hefur útsendara sina i öll-
um stofnunum og fyrirtækjum
rikisins. Gildir það jafnt um ráðu
neýti sem ánugámarinaté'log úm
bætt samskipti við erlend riki.
Fjöldi mikilvægra stofnana lýtur
beinlinis stjórn KGB og margar
þeirra eru eins konar dulargervi
fyrir starfsemi leyniþjónustunn-
ar. Þannig er Sputnik, ferðaskrif-
stofa unga fólksins, beinlinis hluti
af viðtæku neti KGB. Yevgenni
Petrovich Pitovranov, varafor-
seti sovézka verzlunarráðsins, er
háttsettur KGB-foringi. Hann er
talinn i hópi þriggja eða fjögurra
hæfustu starfsmanna KGB. For-
setaembættið i verzlunarráðinu
notar hann til að leiða vestræna
kaupsýslumenn afvega. KGB-for-
inginn Yerzhin var til skamms
tima einn af rektorum Lumumba-
háskóla i Moskvu. En skólinn hef-
ur verið notaður til að afla KGB
starfsmanna úr hópi erlendra
námsmanna. Ivan Ivanovich
Udaltsov, yfirmaður Novosti
fréttastofnunarinnar, er KGB-
foringi. Hann var i sovézka sendi-
ráðinu i Prag, þegar innrásin var
undirbúin inn í Tékkóslövakiu
1968.
Höfuðstöðvar KGB, Lubianka á Dzerzhinsky-torgi I Moskvu. Eldri
hluti byggingarinnar, til vinstri, varö bækistöð forvera KGB eða
Cheka, sem komið var á fót 1918. Lubianka-fangelsið alræmda er i
þessum hluta byggingarinnar. Nýlegri hlutinn, til hægri, var byggður
af pólitiskum föngum og þýzkum striðsföngum eftir siðari heimsstyrj-
öldina.
Þessi bygging i úthverfi Moskvu hefur siðan 1972 hýst fyrstu deild
KGB, sem stundar njósnir erlendis.