Vísir - 12.07.1974, Blaðsíða 6

6
Vísir. Föstudagur 12. jiíll 1974.
VISIR
(Jtgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:
''Fréttastj. erl. frétta:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiðsla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Ilaukur Ilclgason
Björn Bjarnason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 32. Simi 86611
Siðumúla 14. Simi 86611. 7 línur
Askriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 35 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Okkur er allt leyfilegt
Fyrir skömmu gerðist sá einstæði atburður, að
dómarar og dómarafulltrúar gengu ekki til vinnu
sinnar i islenzkum dómstólum i einn dag. Með þvi
vildu þeir mótmæla pólitiskum embættaveiting-
um dómsmálaráðherra. Til þess að stemma stigu
við þeim vilja dómararnir, að sérstök nefnd fjalli
um hæfni umsækjenda um dómarastörf. Nefndin
hafi að minnsta kosti tillögurétt um skipun i emb-
ætti, en jafnvel skuli valdið til að skipa dómara
tekið úr höndum ráðherra.
Utanrikisráðherra, sem fer með æðsta vald á
Keflavikurflugvelli, hefur nú skipað svo fyrir, að
tveir opinberir starfsmenn i tollgæzlunni og fri-
höfninni þar, sem játað hafa á sig saknæm brot i
starfi og komizt undir manna hendur, skuli aftur
taka við fyrri skyldustörfum.
1. desember s.l. var þáverandi bifreiðastjóri
fjármálaráðherra skipaður afgreiðslumaður i
frihöfninni á Keflavikurflugvelli. Hann hefur
aldrei komið til vinnu sinnar þar, hins vegar
hefur hann i veikindafrii starfað á flokksskrif-
stofu Framsóknarflokksins i Reykjavik. Að eigin
sögn var hann einskonar aðstoðarkosningastjóri.
Nú að loknum kosningum berast fregnir um það,
að hann hafi verið hækkaður um nokkra launa-
flokka i frihöfninni fyrir opinbera starfið, sem
hann hefur aldrei sinnt.
Hér hafa verið nefnd þrjú dæmi um embættis-
færslu ráðherra i vinstri stjórn. Fyrsta tilvikið
sýnir, að dómarar og dómarafulltrúar telja sér
algjörlega misboðið eftir þriggja ára dómsmála-
stjórn Ólafs Jóhannessonar. Tvö siðari dæmin
sýna slikt blygðunarleysi i embættisfærslu, að
það er nánast óskiljanlegt, hvernig mönnum dett-
ur annað eins i hug.
Nú er unnið að sérstakri úttekt á stöðu efna-
hagsmálanna og glundroða þeirra eftir fall
vinstri stjórnarinnar. Tvimælalaust er nauðsyn-
legt að kafa ofan i fleiri mál, svo að almenningi
verði ljóst, hvernig að þeim hefur verið staðið.
Fróðlegt væri að vita, hvað raunverulega réð
þeirri ákvörðun sjávarútvegsráðherra að heimila
Austur-Þjóðverjum að nota ísland sem miðstöð
áhafnaskipta á togurum sinum. Þá væri ekki úr
vegi, að öll gögn yrðu lögð á borðið um það,
hversu langt samningaviðræður iðnaðarráðherra
við bandariska auðhringinn Union Carbide voru á
veg komnar, þegar hann baðst lausnar.
Þannig mætti lengi halda áfram að telja upp
ýmis tilvik, sem ekki aðeins sýna pólitiska mis-
notkun æðstu embætta heldur einnig fráhvarf frá
fyrri stefnu og fylgi við sjónarmið, sem talin hafa
verið ámælisverð, þegar stjórnmálaandstæðing-
ar eiga i hlut.
Bandariskir þingleiðtogar hafa sakan Nixon
Bandarikjaforseta um það, sem þeir kalla „tvö-
falt siðgæði” i afstöðu hans til rannsóknar Water-
gate-hneykslisins. Engu er likara en vinstri
stjórnin á Islandi hafi á valdaferli sinum viljað
koma á tvöföldu siðgæðismati i stjórnmálum
undir kjörorðinu: Okkur er allt leyfilegt — aðrir
verða að sætta sig við eðlilegar hömlur.
—BB
Leiðtogar spænsku þjóðarinnar. Frá vinstri talið: Soffla, prinsessa, Juan Carlos, prins.og .valinn eftir-
maður Francós, kona Francós og einræðisherrann sjálfur. —Andstaða gegn herstöðvunum á Spáni hef-
ur harðnað þar i landi.
Vamarsamningur
Spánar og USA
Það hafði almennt verið
búizt við því/ að Spánverj-
ar mundu leggja fram
harða kröfu á hendur
Henry Kissinger, utan-
ríkisráðher ra Banda-
ríkjanna, þegar hann á
þriðjudag kom til Madrid
til að undirrita yfirlýsingu
um forsendur nýs varnar-
samnings milli Banda-
ríkjanna og Spánar.
Þegar nefnilega Kissinger og
hinn spænski starfsbróðir hans,
Pedro Cortina, ætluðu að undir-
rita þessa yfirlýsingu i júni,
meðan hinn siðarnefndi var
staddur i Washington, þá var
Cortina skyndilega kallaður heim
fyrirvaralaust „vegna erfiðleika,
sem spruttu upp við samninga-
gerðina”.
Þeir erfiðleikar voru siðan ekki
skýrðir neitt frekar, en menn
skoðuðu þennan afturkipp i ljósi
harðnandi andstöðu, er gætir
orðið á Spáni við hinn langa
varnarsamning við Bandarikin,
en samningstiminn rennur út á
næsta ári.
Sá samningur tók fyrst gildi
1953 og hefur verið endurnýjaður
fimmta hvert ár. Siðast var hann
endurnýjaður 1970 i ágústmánuði.
Varnarsamningnum var þá
breytt i vináttu- og samvinnusátt-
mála milli Bandarikjanna og
Spánar. — En meginkjarni gamla
varnarsamningsins hélzt þó
áfram óbreyttur. Þó skyldu samt
herstöðvarnar á Spáni þaðan I frá
verða i eigu Spánverja sjálfra,
sem mundu leigja þær Banda-
rikjamönnum. Hernaðarsér-
fræðingar beggja landanna áttu
svo að ráögast reglulega um
notkun herstöðvanna.
Eitt var það ákvæði i nýja
samningnum, sem átti eftir að
sýna sig fljótlega, hve þýðingar-
mikið það var. Það var tekið
fram, að vildu Bandarikjamenn
nota herstöðvarnar til að mæta
utanaðkomandi ógnun, þá yrðu
þeir fyrst að ráðfæra sig við Spán.
Eða með öðrum orðin nánast
biðja Spánverja um leyfi fyrst.
I októberstriði Israels við
Araba hafði hernaðaraðstoð
Bandarikjanna við ísraelsmenn
nær strandað á þvi, að sumir
bandamanna þeirra i NATO
neituðu flugvélum þeirra um að
millilenda á flugvöllum sinum á
leið þeirra með hergögn til
tsraels. Slikt hið sama gerðu
Spánverjar, og báru þvi við, að
Vesturlöndum stæði engin ógn af
striðinu i Austurlöndum nær.
Innan Bandarikjanna vakti
þessa afstaða spönsku stjórnar-
innar töluverða gremju. Kólnaði
nokkuð vináttan á milli rikjanna,
rétt eins og raunin varð lika á í
sambúð Bandarikjanna og
Evrópu skömmu siðar i sam-
bandi við oliukreppuna, sem
reyndarfylgdi októberstriðinu.
Bandarikjamenn fækkuðu i liði
sinu og drógu mjög úr starfsemi
sinni i herstöðvunum.
En siðan hefur þessi kali gengið
hjá og vinskapurinn hefur verið
endurnýjaður. Þrátt fyrir friðar-
tilraunirnar i Austurlöndum nær
telja stjórnirnar i Washingon og
Madrid báðar öryggisráðstafanir
við Miðjarðarhafið vera mjög
þýðingarmiklar. Herstöðvarnar á
Kissinger hefur orðið að ganga
til móts við einhverjar kröfur
Spánverja. Spurning er bara:
„Hversu langt?”
Spáni juku þýðingu sina svo til
enn , meiri muna, þegar
kommúnistar urðu aðilar að
stjórn Portúgals. Mátti þá hverj
um verða ljóst, að þvi kynni að
fylgja breytt afstaða Portúgals til
Bandarikjanna og Nato og nota
þeirra af herstöðvunum á
Azoréyjum.
Allt þetta hefur Spánverjum
verið áreiðanlega mjög ofarlega
huga, þegar samningaþófið stóð
yfir.
Meðal þess, sem þeir hafa
áreiðanlega leitazt við að knýja
fram hjá hinum samningsaðilan-
um, var stuðningur við kröfur
Spánar um yfirráð yfir Gibraltar
sem er nýlenda Breta og horn-
steinninn i vörnum Nato við
Miðjarðarhaf. Skammt frá
Gibraltar er bandariska her-
stöðin Rotan, sem er flotahöfn
fyrir bandariska kjarnorkukaf-
báta, vopnaða polariseldflaugum.
Ennfremur hefa spænskir
stjórnmálamenn látið i ljós
nokkra óánægju upp á siðkastið
með, hve litið Spánn ber út býtum
fyrir leiguna á herstöðvunum.
Efnahagsaðstoð Bandarikjanna
llllllllllll
við Spán I fyrra nam 6 milljónum
dollara, eða 25 sinnum minna en
efnahagsaðstoð þeirra við Júgó-
slaviu,austantjaldsriki. Menn-
ingarsamband rikjanna hefur á-
vallt verið mjög takmarkað.
Ekki alls fyrir löngu skrifaði
Carlos Luaces i blaðið „Neevo
Diario”, að bandariskt varnarlið
á Spáni væri ógnun við sjálfstæði
landsins og öryggi. Hann er
þeirrar skoðunar, að Spánverjar
eigi sjálfir að hafa umráð her-
stöðvanna, sem halda eigi fjarri
öllu þéttbýli. Um leið krafðist
hann þess, að Bandarikin blandi
sér ekki i innanrikismál Spánar,
en veiti þó Spáni aukna efnahags-
aðstoð. Sló hann á þá strengi, að
lita ætti á Spán, sem raunveru-
legan bandamann en ekki bara
vandræðavin, sem væri nógu
ágætur, þegar kæmi að endurnýj-
un samningsins.
Ef marka má skoðanakannanir,
þá hafa þær gefið til kynna, að
spænska þjóðin skiptist i jafna
hluta og að annar vilji jafn-
vel ganga lengra en hér að ofan
er getið. Þeir vilja Bandarikja-
menn burt af Spáni, þó vera
aðilar að Nato, en halla sér meira
að EBE en Bandarikjunum.
Ambassador Bandarikjanna á
Spáni hefur verið spurður að þvi,
hvort Amerika væri illa séð á
Spáni. Hann sagði, að fjárfesting-
um Bandarikjamanna á Spáni
væri t.d. mjög vel tekið, og engir
fjárfestu þar meir, nema ef væru
það þá Svisslendingar. — Banda-
rikin eru einhver stærsti
viöskipataðili Spánar, en
viðskiptajöfnuðurinn er Spáni
óhagstæður.
Bandarikin hafa jafnan boðið
Spáni að efla hann, svo að hann
væri betur undir það búinn að
gerast aðili að Efnahagsbanda-
lagi Evrópu — og jafnvel útvega
Spáni aðild. En Spánn hefur ekki
verið sérlega ginkeyptur fyrir
EBE-aðild, eftir að umsókn hans
um inngöngu var hafnað á sinum
tima á grundvelli þess/að þarna
væri einræðisriki.
Ekkert hefur verið látið uppi
um, hverjar undirtektir þetta hef-
ur hlotið hjá Kissinger á þriðju-
daginn. Augljóslega urðu þeir
starfsbræðurnir á eitt sáttir þó.
Undirrituðu þeir báðir yfir-
lýsingu, sem var mjög i anda
Ottawayfirlýsingar Nato-ráð-
herranna, er undirrituð var i
Brú’ssel. Lýstu báðir þar yfir, að
stefnt yrði að jafnvel aukinni
hernaðarsamvinnu landanna.