Vísir - 18.10.1974, Blaðsíða 6

Vísir. Föstudagur 18. október 1974.
£
VÍSIR
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:
Fj-éttastj. erl. frétta:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiösla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Haukur Helgason
Björn Bjarnason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 44. Simi 86611
Síðumúla 14. Slmi 86611. 7 linur
Áskriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands.
t lausasölu 35 kr. eintakiö. Blaðaprent hf.
Gerð kjarasamninga
Fjölmörg verkalýðsfélög hafa nú sagt upp
samningum sinum og ýmis þeirra sett fram kröf-
ur. Ógerningur er að segja fyrir um, hversu langt
félögin ætla að ganga eða hvort unnt verður að
leysa þann vanda, sem af þessu kann að skapast
án verkfalla og langvarandi kjaradeilna. Þau
stjórnmálaöfl eru vissulega fyrir hendi, sem
munu ekki hika við að reyna að beita verkalýðs-
félögunum fyrir sig i þvi skyni að spilla fyrir rik-
isstjórninni. Allir skynsamir menn hljóta þó að
sjá að nauðsynlegt er að skapa á ný festu i efna-
hagslifi landsins, áður en unnt er með nokkurri
vissu að meta stöðuna með tilliti til nýrra kaup-
krafna.
Eftir kjaradeilurnar á liðnum vetri voru
deiluaðilar sammála um, að i samningunum fór
ýmislegt á annan veg en ætlað var. Ein af ástæð-
unum fyrir þvi var að sjálfsögðu sú, að allt efna-
hagskerfið var svo úr skorðum gengið, að menn
gátu ekki áttað sig á raunverulegri stöðu sinni.
Áður en samningar loks tókust i febrúar siðast-
liðnum, höfðu viðræður deiluaðila staðið i um það
bil fjóra mánuði. Engu siður gerðist það á loka-
stigi viðræðnanna, að tæplega eitt hundrað
verkalýðsfélög lýstu yfir allsherjarverkfalli, án
þess að endanlega reyndi á, hvort semja mætti
um almennar kauphækkanir. Þvi aðalmáli var
ýtt til hliðar, á meðan samið var um sérkröfur.
Segja má, að allsherjarverkfallið hafi orðið, af
þvi að ekki samdist um erfiðustu sérkröfur ein-
stakra félaga.
Að loknum þessum löngu viðræðum voru
deiluaðilar ekki einungis sammála um það, að
efni samninganna væri annað en þeir hefðu kosið,
þeir sáu einnig ýmsa vankanta á vinnubrögðun-
um við gerð kjarasamninganna.
Eitt af stefnumálum rikisstjórnar Geirs Hall-
grimssonar er að taka vinnuaðferðir þær, sem
beitt hefur verið við gerð kjarasamninga til
skoðunar. Á nýlegum fundi Varðarfélagsins gerði
dr. Gunnár Thoroddsen, iðnaðar- og félagsmála-
ráðherra, þetta stefnumið stjórnarinnar að
umræðuefni. Hann sagði það ætlun rikisstjórnar-
innar að reyna allar samkomulagsleiðir i þessu
máli, þannig að aðilar vinnumarkaðarins reyndu
innbyrðis að koma sér saman um úrbætur. Rikis-
valdið mundi veita þá aðstoð, sem nauðsynleg
væri talin, en ákjósanlegast væri,að aðilar sjálfir
hefðu frumkvæðið. }
Ráðherrann drap á nokkur atriði, sem kæmu
tvimælalaust til skoðunar i fyrstu atrennu. Þar á
meðal skyldi athugað, hvort ekki væri rétt að
koma þvi þannig fyrir, að ólikir starfshópar við
sömu atvinnugrein byggju við jafnlangt samn-
ingstimabil, svo að einn hópur gæti ekki stöðvað
atvinnu annarra. Þá taldi hann æskilegt, að
aðilar kæmu sér saman um launahlutfali milli
einstakra vinnustétta, áður en þeir settust að
samningum um kaup óg kjör. Með þvi yrði unnt
að koma i veg fyrir óeðliega togstreitu milli
ólikra stétta við samningaborðið.
Augljóst er, að nauðsynlegt er að hraða skoðun
þessara mála. Engin ástæða er til að láta hana
dragast, þótt samningar séu nú lausir. Sú
staðreynd ætti að hvetja aðila vinnumarkaðarins
til að bæta vinnubrögðin við gerð kjarasamninga,
svo að svipaðir atburðir og gerðust á liðnum vetri
endurtaki sig ekki.
—BB
Pierre Salinger . & @jj m
riö' Demokratar
munu líklega velja
einhvern óþekktan
Pierre Salinger var á sinum
tima blaöafulltrúi John Kenn-
edys, Bandarikjaforseta. Frá
þvi aö forsetinn var myrtur og
Saiinger hætti störfum I Hvita
húsinu, hefur hann einkum
sinnt ritstörfum og m.a. gefiö
út skáldsögu. Siöustu ár hefur
hann ritaö i franska vikuritiö
L’Express um bandarisk mái-
efni. Salinger er búsettur I
Paris. Hér á eftir birtist grein,
sem hann ritaöi i L’Express i
tiiefni af þvi, aö Edward
Kennedy tilkynnti, aö hann
ætlaöi ekki aö vera i framboöi
til forseta i kosningunum 1976.
Er tima Kennedy-fjöl-
skyldunnar lokið? Hefur
verið bundinn endi á
sigurgöngu hennar og
hörmungar, á það tima-
bil aðdáunar, sem hún
hefur notið i bandarisku
stjórnmálalifi siðustu 15
ár?
Fyrir skömmu lýsti Ted Kenn-
edy, öldungadeildarþingmaður,
þvi yfir I stórum danssal eins
hótelanna I Boston, að hann hefði
tekið „endanlega” ákvörðun um
að gefa ekki kost á sér til forseta
1976 fyrir Demókrataflokkinn.
Yngsti Kennedy-bróðirinn dró sig
I hlé. Og vegna „fjölskyldu-
ástæðna” eins og hann sagði. Er
það ekki skiljanlegt? Hann ver
miklu af tima sinum með elzta
syni slnum, Edward yngra, sem
er 12 ára og missti annan fótinn á
siðasta ári vegna beinkrabba.
Á liðnu sumri tók Kennedy son
sinn með sér til Moskvu. Hann
dvaldist með honum á frii á
írlandi. Hann getur ekki og vill
ekki yfirgefa þetta barn sitt, á
meðan það þolir slikar þjáningar.
Ekki má gleyma þvl, að kona
hans Joan, sem er heilsutæp,
hefur tvisvar sinnum verið i
sjúkrahúsi á þessu ári.
Hann hefur einnig siðferðileg-
um skyldum að gegna gagnvart
ellefu börnum Roberts, bróður
sins, sem myrtur var 1968 — en að
sögn alrikislögreglunnar, FBI,
hefur þvi verið hótað, aö þeim
verði rænt. Bandariska öryggis-
gæzlan fékk nýlega fyrirmæli um
að gæta sérstaklega fimm barn-
anna, sem búa i nágrenni Boston.
Hinir kaldhæðnu hafa auðvitað
velt þvi fyrir sér, hvort ákvörðun
Kennedys hafi ekki verið liður I
stærri leik. Þeir hafa bent á það,_
að 1980 verði Ted aðeins 48 ára,
jafngamall og Valery Giscard
d’Estaing, Frakklandsforseti —
prýðilegur aldur til að setjast I
forsetaembætti. Það hafi i raun
og veru verið Chappaquidick-
slysið, þar sem ung stúlka
drukknaði I bifreið, sem Ted ók,
sem hafi eyðilagt allar vonir hans
um að ná kjöri. Einkum eftir
martröðina vegna Water-
gate-hneysklisins. Um margra
vikna skeið hafi blaðamenn frá .
New York Times, vikuritinu Time
og dagblaöinu Boston Globe
dvalizt á slysstaðnum til að afla
upplýsinga, sem gætu varpað
skýrara ljósi á þennan dularfulla
atburð. En öllum þeim, sem
þekkja Ted vel, ber saman um, að
þetta hafi ekki ráðið ákvörðun
hans. Fjölskylduerfiðleikarnir
réöu úrslitum.
Og hvað gerist nú? Leiðin er
opin fyrir alla, sem dreymir um
að vera forsetaframbjóöandi
demókrata 1976. Og raunar einnig
þeim, sem aldrei hefur dreymt
um það. Þeir geta loksins komið
út úr skugganum.
Spámennirnir i Washington —
en þeir hafa oft haft rangt fyrir
sér — telja tvo sigurstranglegasta
I keppninni: Henry M. Jackson,
öldungadeildarþingmann frá
Washington-riki, og Walter Mon-
dale, öldungadeildarþingmann
frá Minnesota. Jackson er frjáls-
lyndur i innanrikismálum og
afturhaldssinni I utanrikismál-
um. Hann hefur tvö tromp á
hendi. Annars vegar verkalýðs-
hreyfinguna — hún er jafn Ihalds-
söm og hann I utanrlkismálum —
sem mun veita honum stuðningá
fyrsta stigi baráttunnar: I próf-
kosningunum. Hins vegar samtök
Gyðinga, sem fylkja sér um hann
vegna baráttu hans I þágu
sovézkra Gyðinga gegn ofurvaldi
Kreml, þau munu tryggja, að
hann verði ekki fjárvana I
kosningabaráttunni.
Mondale er geðfelldur maður
og frjálslyndur. Hann vonar, að
hann geti tekið upp merki Ted
Kennedys og öðlazt fylgi hans.
Alls ekki er vist, að þær vonir
rætist. Hann hefur eytt kröftum
sinum I það undanfariö ár að
ferðast um landið þvert og
endilangt án þess að vekja mikinn
áhuga eða hrifningu.
Sannast sagna er mjög liklegt
að næsti frambjóðandi Demó-
krata til setu I Hvita húsinu verði
óþekktur maður. Með nútima
fjarskiptatækni þarf hann ekki
nema nokkra mánuði til að verða
alkunnur frá ströndum Kyrrahafs
til Atlantshafs. Ekki má gleyma
þvi, aö allir utangarðsmenn geta
dottið I lukkupottinn. Það er eink-
um einn maöur, sem ástæða er til
að fylgjast náið með: Hugh
Carey, fulltrúadeildarmaður, 52
ára og tólf barna faðir. Hann var
nýlega útnefndur frambjóðandi
demókrata I rikisstjórastöðuna i
New York. Það var snilldar-
bragð, sem kom öllum á óvart,
Edward Kennedy með syni sinum
og nafna. — Salinger segir, að
Kennedy verði málefnalegur leið-
togi flokks sins I kosningunum
1976.
Illlllllllll
Umsjón: B. B.
þvi að hann var ekki meðal
þeirra, sem athyglin beindist að.
Carey er ættaður frá Irlandi og
var á sinum tima ákafur
stuðningsmaður John Kennedys.
Honum hefur nú tekizt að hljóta
stuðning verkamanna og
auðmanna, negra og Puertorik-
ana. Ef hann nær kjöri I
nóvember, sem er alls ekki ólik-
legt, hefur hann stigið fyrsta
skrefið. Segja má, að siðan 1932
hafi New York-rlki verið ákjósan-
legasti stökkpallurinn inn I Hvita
húsið. En allar áætlanir geta
raskazt vegna afskipta „svarta
sauðsins” innan flokksins:
George Wallace, rlkisstjóra I Ala-
bama. 1972 lamaðist hann vegna
morðtilraunar, og menn töldu þá,
að hann mundi aldrei framar láta
stjórnmál til sln taka. Með ótrú-
legum krafti hefur hann aftur
hafið full störf og fer nú I
kosningaferðalög I hjólastól sln-
Wallace aflar sér auðveldlega
vinsælda með þvi að ráðast
kerfisbundið á stjórn-
málamennina, dýrtiðina og skatt-
, ana. Lýðskrum er þetta kallað, en
hann fær samúð meðal
almennings, sem hefur fengið nóg
af Watergatehneyskli stjórn-
málamannanna, og einnig meðal
þeirra fjölmörgu, sem þola at-
vinnuleysi vegna verðbólgunnar.
Um þessar mundir er Wallace
eini demókratinn, sem nýtur
ákveðins fylgis, 20-25%. Það
nægir honum til að setja öðrum
stólinn fyrir dyrnar. Ted Kennedy
hefði getað stöðvað hann og náð
af honum fylgi verkamannanna.
Hver kemur nú I hans stað? Ef til
vill Hugh Carey.
Þótt Ted Kennedy stefni ekki að
Hvita húsinu, heldur hann áfram
stjórnmálaafskiptum. Vegna
þess hve hann hefur verið lengi á
þingi, kemur það brátt I hans hlut
að verða formaður dómsmála-
nefndar öldungadeildarinnar,
sem er eitt af áhrifamestu emb-
ættum þingsins. 1 þvl sæti gæti
hann oröið málefnalegur leiðtogi
Demókrataflokksins og leitt hann
I baráttunni 1976. Eftir að Gerald
Ford, forseti, náðaði Richard
Nixon og brást það með mörgum I
sinum röðum, eygja demókratar
nýja von.
Og þótt ýmsum þeirra hafi þótt
erfittað lifa með Kennedy-bræðjr-
unum, hafa þeir gert sér grein
fyrir þvi, að þeir verða einnig að
lifa án þeirra.
um.
Hugh Carey, fulltrúadeildarmaður, með syni sinum á kosningafundi. —
Salinger telur Carey liklegan forsetaframbjóöanda.