Tíminn - 09.07.1966, Side 8
8
LAUGARDAGUR 9. júlí 1966
TÍMINN
Olíustöðin á Seyðisfirði
Hagræðíngar" fjárfesting Olíuverziunar íslands
Vegna blaðafregna um olíustöö
Oíí'iverzlunar íslands h.f. og grein
ar Önundar Ásgeirssonar í
Morgunblaöinu 6. júlí s. 1. er óhjá
kvæmilegt að gera opinber
lega nánari grein fyrir máli þessu:
Snemma í marzmánuði 1965
fréttum vér, að Olíuverzlun ís-
lands h.f. hefði boðið út smíði á
15.000 m3 gasolíugeymi á Seyðis
firði og áttu bjóðendur að skila
tilboðum 12. marz 1965. Við nán
ari eftirgrennslan kom í ljós, að
félagið hafði hafið undirbúning að
þessari framkvæmd á árinu 1964
og m.a. falazt eftir lóð undir geym
inn hjá Síldarverksmiðjum ríkis-
ins í des. 1964. Með því að geym
ír þessi átti að rúma hér um bil
árs sölu Olíuverzlunar íslands h.f.
á Austfjarðasvæðinu, var þegar
ljóst, að notkun hans sem inn-
flutningsgeymis var miðuð við, að
öll olíufélögin legðu upp olíu til
dreifingar áAustf. á þennan geymi
Þrátt fyrir þetta, og þó að olíufél.
öll hefðu allt frá því að olíukaup
hófust frá Rússlandi flutt inn sam
an olíu þaðan, hafði mál þetta ver
ið undirbúið af Olíuverzlun ís
lands h.f. án þesss að hin félögin
væru látin um það vita, fyrr en
því varð ekki lengur leynt, og
ákveðin hafði verið staðsetning
geymis, stærð hans og fyrirkomu
lag allt. Ljóst var að með þessarí
aðferð átti að ná tveim aðalmark
miðum:
1. Aukinni sölu með því að
stofna til framkvæmda, sem
færðu tekjur af innfiutn
ingnum frá Iteykjavík til
Austfjarða og væru líklegar
til vinsælda á því svæði.
2. Fá stofnkostnað geymisins
greiddan úr verðjöfnunar-
sjóði með skatti á gasolíu-
sölu allra félaganna
j Eftir að nokkrir fundir höfðu
;verið haldnir mi 11 oliufélaíanna.
i um þetta mál bauð Olíuverzlun ís-
ílands h.f. að því er vér teljuni að
'-tilhlutan Viðskiptaráðuneytis-
ins, hinum tveimur olíufélögún
um að gerast meðeigendur að
geyminum. Þessu var hafnað af
eftirgreindum ástæðum:
1 Olíuhreinsunarstöð verð-
ur vafalaust byggð við Faxa
flóa innan fárra ára.Ef fram
leiðsja þeirrar stöðvar full-
nægir^ gasolíuþörf landsins,
og raunar þótt svo væri ekki
myndu innflutningsstöðv-
ar úti um landið koma að
litlum notum sem slíkar.
2. Hin mikla olíusala á Aust
fjörðum byggist, að stór
um hluta á hverfulum síld-
arafla.
3. 11 þús tonna olíuskip eru
nær ófáanleg á frjálsum
markaði. Rússnesku skipin
af þeirri stærð eru öll göm
ul. Geymarými á Seyðis-
firði yrði því fljótlega að
auka, um ca. 10.000 m3, ef
taka ætti á móti heilum
förmum.
4. Hagkvæmi stöðvarinnar án
tillits til framangreindra,
atriða, (1—3), var vé-
fengd i greinargerö til
Viðskiptaráðuneytisins dag
sett 19. marz 1965.
5. Undirrituð olíufélög gátu
engu ráðið um stærð eða
staðsetningu geymisins.
Stærð geymisins var mjög
illa valin. Hægt er að leggja
fram verksamningu um
byggingu geyma á árinu
1964, og á þessu sumri,
sem sýna. að hægt er að
byggja sama geymarými og
byggt var á Seyðisfirði veru
iega ódýrar en raun varð
á þar, ef valin væri neppi
leg geymastærð. Upphafleg
lóð fyrir geyminn var svo
lítil, að ekki var hægt að
fullnægja öryggisreglum,
brunavarna eftirlitsins,
enda því haldið fram. að
öryggisráðstafanir væru
óþarfar. Gagnstætt því,
sem aðrir gera, var geymir
inn byggður án þess að Íeyíi
væru fengin frá skipulags
og brunayfirvöldunum. Eft-
ir að geymirinn var byggð
ur og ljóst var, að ekki yrði
leyft að setja á hann oiíu,
nema samþykki brunavarna
eftirlits kæmi til, var keypt
næsta lóð ásamt gömlu
frystihúsi, er þar stóð, og
frystihúsið jafnað við jörðu.
Þá hafði loks fengizt nægi
legt landrými fyrir olíu-
stöðina til þess að fullna^gt
væri lágmarks kröfum um
öryggi.
Með hliðsjon ai framangreindu
telja undirrítuð olíufélög umrædd
an olíugeymi á Seyðisfirði þeim
algerlega óviðkomandi og notk-
un geymisin.s sérmá] Olíuverzlun-
ar íslands h.f.
j Varðandi greiðslu á „geyma-
!leigu“ úr Verðjöfnunarsjóði til
Olíuverzlunar íslands h.f. er rétt
| að benda á, aö olíufélögin hafa
á undanförnum árum byggt
birgðageyma við hafnir landsins,
■ fyrir tugi milljóna. Við hverja,
nýja birgðastöð hefur spar
azt flutningskostnaður. Olíufé-
lögin hafa þó aldrei fyrr farið
fram á að Verðjöfnunarsjóð
ur greiddi þessar framkvæmdir.
Rétt er að gera nokkra
,frekari grein fyrir framangreind-
um staðreyndum og þá sérstak
lega hagkvæmi stöðvarinnar,
sem Önundur Ásgeirsson nefnir
„Hagræðingarfj árf estin gu. “
í bréfi til viðskiptamálaráð-
herra, dags. ö. marz 1965 áætlaði
Olíuverzlun fslands h.f. kostnað
við byggingu oliustöðvarinnar kr.
10.000.000.00 Nú mun hins vegar
stofnkostnaður orðinn hátt á 14.
milljón króna. Er þá eftir að
byggja bryggju, afgreiðsluhús og
varnargarða. Ekki er því ólíklegt,
að olíustöðin komi til að að kosta
um kr. 16.000.000.00, þegar öllum
framkvæmdum er lokið. Með hlið
sjón af reynslu olíufélaganna,
af rekstri olíustöðva, ætti að vera
hægt að áætla kostnað vegna nýrr
ar innflutningshafnar á Seyðis-
firði svo ekki skakki verulegum
fjárhæðum:
1 Vextir af stofnfé kr. 1.600.000.-
2. 10% afskrift — 1.600.000,-
3. Laun — 600,000.-
4 Ýmis rekstrargjöld
og viðhald — 500.000,-
5. Upp- og útskipun
kr. 10.00 pr. tn. — 400.000-
6 Aukin vaxtabyrði
vegna birgða — 800.000.-
Kr. 5.500.000,-
Hér er miðað við vexti, af stofn
fé fyrsta ár, en á móti lækkun á
vöxtum, kemur hækkun á launum
yiðhaldi og ýmsum rekstrarfjöld-
um, sem auðvitað hækka ár frá
ári Fyrning er reiknuð 10% eins
og Olíuverzlun íslands h.f. gerði í
bréfi til viðskiptamálaráðherra,
8. marz 1965, þótt fyming birgða
geyma sé almennt reiknuð aðeins
4%. Til þess að hægt sé að kalla
framkvæmd þessa hagræðingar
fjárfestingu, verður árlegur,
sparnaður á flutningsfjöldum að
nema til nokkurra muna hærri
upphæð en ofangreindri fjárhæð.
jEf miðað er við tölur Önundar
' Ásgeirssonar kemur upphæðin
þannig fram:
Núverandi flutningsgjöld:
40.000 tonn á kr.
196.00 kr. 7.840.00,-
Flutt frá Seyðisfirði:
30.000 tonn á kr.
80.00 kr. 2.400000-
MINNING
Guðbjörg Árnadóttir Hafstað
Faedd 25. júní 1928.
D. 2. júlí 1966.
Lífið er fljótt.
Líkt er það elding, sem glampar
um nótt.
Ljósið, sem tindrar á tárum,
titrar á bárum.
M.J.
í dag er kvödd hinztu kveðju i
Reynistaðakirkju ung hugsjóna-
kona, Guðbjörg Hafstað Árnadótt
ir', húsmæðrakennari. Æviskeiðið
var etóki langt, en líf hennar ein-
kenndist af glaðværð og hrein-
lyndi. Guðbjörg var fædd og alin
upp að Vík í Skagafirði, dóttir
hjónanna Ingiibjargar Sigurðar-
dóttur frá Geirmundarstöðum og
Árna Hafstað Jónssonar bónda í
Vík. Hún ólst upp í glöðum systk
inahópi, naest yngst 10 systkina.
Móður sína missti hún ung, en
þá tók móðuramman Ingibjörg
Halldórsdóttir og eldri systur við
uppeldi yngri barnanna, undir
styrkri stjórn Árna. Úr föðurgarði
og hinni fögru og söguríkri byggð
Skagafjarðar hafði Guðbjörg gott
vegarnesti. Gagnfræðingur varð
hún frá Gagnfræðaskóla Austur
bæjar 1944 4og lauk námi við Hús
mæðrakennaraskóla íslands 1952.
Okkur skólasystrum Guðbjargar
frá Vik var fljótt ljóst að hún
var óvenjulega vel gerð stúlka.
Hún hafði helllandi samtalsgáfu,
var söngvin, eins og mörg ætl-
mennl hennar eru, hafði yndi af
íslenzkum bókmenntum, bæði
ljöðum og lausu máll, og bar á
þær gott skyn. Hún hafði næma til-
finningu fyrir fegurð, sem hún
kunni flestum betur að njóta og
gefa öðrum hlutdeild í. Guðbjörg
var mikil manndómskona. I
orðum sínum og athöfnum var hún
aldrei hálf, heldur heil og hélt
skoðunum sínum fram með festu
og einurð.
Að loknu námi við Húsmæðra
kennaraskóla íslands réði G.uð-
björg sig til erfiðara matreiðslu-
starfa — sumarvertíð á síldarbát
og seinna á vetrarvertíð. Liklega
hefur þessu ráðið létt pyngja og
áhugi fyrir að greiða námssltuldir
sem fyrst. Þrátt fyrir erfiðar að-
stæður, líkaði henni starfið vel og
setti sig inn i störf og kjör sjó-
manna.
Kennari við Húsmæðraskólann
að Varmalandi í Borgarfirði var
Guðbjörg árin 1953—62. Var
ihenni starfið hugleikið og rækti
hún það með alúð. Á þessu tíima-
bili fór hún nokkrar námsíerðir
til útlanda.
Árið 1960 giftist Guðbjörg Sig-
urþóri Hjörleifssyni frá Kitnba
stöðum og eignuðust þau brjár
dætur. Komu þau sér upp fallegu
heimili, nýbýlinu Messuholti. Þar
var gott að tóoma, njóta rausnar
legra veitinga og viðræðna við
hjónin.
Skjótt skipast veður í lofti, nú
kveðjum við húsmóðurina í Messu-
holti, sem látin er eftir erfið veik
indi. Við, skólasystur Guðbjargar
úr Húsmæðratóennaraskóla ís-
lands, erum þakklátar íyrir ljúfar
minningar og góð kynni.
Eiginmanni, dætrum, öldruðum
föður og öðrum ættingjum Guð-
bjargar vottum við dýpstu samúð
okkar.
Skólasystur.
Guðbjörg Hafstað lézt á sjúkra
húsinu á Sauðárkróki laugardag
inn 2. þ.m.. Hún var fædd 25.
júní 1928 í Vík í Skagafirði og
ólst þar upp í hópi 9 systkina. For
eldrar hennar voru Árni
bóndi Hafstað og kona hans Ingi
björg Sigurðardóttir. Móður sína
misstu þau systkini meðan hin
yngstu voru enn á bernskuskeiði.
Búast má við, að svo þungt áfall
verði börnum afdrifaríkt og ef-
laust hefur oft óharðnaður hugur
átt sína reynslutíma á þeim ár-
um, sem næst liðu. En sú reynsla
hefur ekki alið gremju, lífsleiða,
1 eða sundurlyndi, því að meiri sam
hug og eindrægni hef ég hvergi
kynnzt innan stórrar fjölskyldu
en með þeim Víkur-systkinum og
föður þeirra. Ekki var það eigin
gjörn hagsmunaeining, sem lok-
aði alla aðra úti, þvert á móti
þar ríkti gleði og hlýja, sem
náði einnig til annarra.
Guðbjörg stundaði gagn-
fræðanám í Reykjavík og hús-
mæðraskóla sótti hún í Danmörku.
Húsmæðrakennaraprófi lauk nún
vorið 1952. Ekki þarf að geta
jþess, að unglingar úr sveit, sem
I leítuðu menntunar í höfuðstaðn-
um, á þessum árum, Iifðu ekki við
auð og allsnægtir. En það var
fjarri Guðbjörgu að vera hug-
sjúk þótt ýmsir aðrir sýndu ver
aldargengi sitt með því að berast
á. Hún var enginn vanaþræll
hvorki í því né öðru. Eftir að
hún fékk kennarastöðu, kaus hún
heldur að verja aflafé sínu til að
kynnzt heiminum og leita
þekkingar og reynslu, bæði
heima og erlendis. en að hlaða
kringum sig stöðutáknum, svo
sem hugmyndasnauðu fólki er
titt. Eftir að náminu í Húsmæðra
skóla íslands lauk, var Guðbjörg
á sjó í hér um bil ár, stundaði
matreiðslu, bæði á síldarvertið
og vetrarvertíð, vildi hún þannig
vinda bráðan hug að því að ljúka
námsskuld sinni.
. Haustið 1953 réðist hún kenn-
ari að Húsmæðraskólanum á
Vármalandi. þegar nýr kennari,
byrjar starf við heimavistarskóla,
er ekki einungis búizt við að hann
kenni þær greinar, sem hann tefc
ur að sér, heldur er honum einn
ig ætlaður staður í félagsllfi skól
ans. Þvi fámennara sem kennara
liðið er, því meira gætir áhrifa
hvers og eins. Við, sem fyrir vor-
um, væntum okkur því mikils af
komu Guðbjargar að skólanum,
Framhald á bls. 15.
Kr. 5.440.000,-
Hér frá dregst ennfremur flutn-
ingskostnaður frá hinni nýju olíu
stöð á afgreiðslubirgðageyma fé-
laganna á Seyðisfirði en því flutn
ingsgjaldi hefur Önundur Ásgeirs
son sleppt í grein sinni í Morg;»»-
blaðinu, þótt hann hafi sjálfur
gert kröfu til verðlagsstjóra
í greinargerð 7. júní sl. um að
þessi flutningskostnaður yrði
ákveðinn kr. 38.00 pr. tonn. Af
10.000 tonna notkun á Seyðisfirði
verður sú upphæð kr. 380.000.00.
Kemur þá fram sparnaður á flutn
ingsgjöldum vegna hinnar nýju
stöðvar kr. 5.060.000.00 til að
standa undir rekstrarkostnaði,
er nemur kr. 5.500.000.00 Hreint
tap af þessari hagræðingu er því
kr. 440.000.00 á ári, þótt miðað
sé við flutningsgjöld frá Seyðis-
firði, sem eru til mikilla muna nf
lág. Verðlagsnefnd hefur verið
send greinargerð, þar sem rök-
stutt er, að flutningsgjöld frá
Seyðisfirði til Austfjarðahafna
megi ekki vera lægri en kr. 120.
00 pr. tonn. ef miðað er við þá
upphæð, eykst „hagræðingar“ tap
ið í kr. 1.640.000.00 á ári.
Hitt er svo annað mál, að Verð
jöfnunarsjóður getur grætt_ sam-
kvæmt áætlun Önundar Ásgeirs
sonar, en sá gróði yrði borinn
uppi af auknum rekstrargjöldum
olíufélaganna.
Að öllu þessu athuguðu virðist
í fljótu bragði erfitt að sjá, bvað
fyrir Önundi Ásgeirssyni vakir
með framkvæmd þessari. Ef málið
er skoðað ofan í kjölinn, og grein
Önundar Ásgeirssongr lesin ræki-
lega kemur þó hin upphaflega
áætlun í ljós. Verðjöfnunar-
sjóður átti oð greiða fyrir Olíu-
verzlun fslands h.f. stofnkostn-
að geymisins á 5—6 árum, og
„verður að telja, að það sé um
sanngjarna tímalengd að ræða.“
segir Önundur Ásgeirsson. Hin
tvö olíufélögin eiga að fá að nota
olíustöðina á Seyðisfirði til jafns
við Olíuverzlun íslands h.f. og
með sama tilkostnaði." Þetta þýð
ir, að þau eiga að standa undir
og greiða rúm 70% af rekstrar-
kostnaði, þa.r sem sala Olíuverzl-
unar fslands h.f. nemur tæpum
30% af heildarsölu á Austfjarða
svæðinu.
Olíufélagið Skeljungur h.f.
Olíufélagið h.f.