Vísir - 22.04.1975, Blaðsíða 2

Vísir. Þriðjudagur 22. apríl 1975.
vismsm:
— Hafið þér farið I Þjóðleikhúsið i
vetur?
Ragnar H. Hall, laganemi: —
Nei, ekki i vetur. Siðast fór ég
þangað til að sjá Faust. Þaö var
fyrir fjórum árum. t Iðnó hef ég
aftur á móti farið nokkrum sinn-
um siðan. Þeir eru svo léttir og
skemmtilegir hjá Leikfélaginu.
Jóhann Sigurjónsson, nemi: —
Já, ég hef farið tvisvar i vetur, og
i bæði skiptin með minum skóla.
Ég sá „Hvernig er heilsan?” og
,,Ég vil auðga mitt land” eftir
Matthildingana. Þeir eru stór-
sniðugir. Ég fór lika i Iðnó til að
sjá „Islendingaspjöllin” þeirra.
Einar Skúlason, starfsmaður hjá
Landhelgisgæzlunni. — Nei, þvi
miður hefur ýmislegt aftrað mér
frá þvi að fara i Þjóðleikhúsið á
þessum vetri. 1 fyrra fór ég hins
vegar tvisvar. Það er eina al-
mennilega skemmtunin, sem ég
veiti mér, að fara i leikhús, og þá
helzt til að sjá eitthvað létt.
Sigrlöur Kristjánsdóttir, skrif-
stofustúlka: — Nei, ég hef ekki
farið i Þjóðleikhúsið i vetur. 1
fyrra fór ég tvisvar. Það voru þó
ekki eftirminnilegri leiksýningar
en það, aðég muni einu sinni nafn
þeirra....
Þorhjörn Guðjónsson, hag-
fræðingur: — Nei, ég hef ekki séð
eina einustu sýningu i vetur. I
fyrra var ég með áskriftarkort og
sá þá allar sýningar Þjóð-
leikhússins.
Ingibjörg Kristjánsdóttir, skrif-
stol'ustúlka: — Ég fór á allar
sýningarnar i fyrra, en þá var ég
nú lika meö áskriftarkort, sem
rak á eftir manni. Á þessum vetri
hef ég ekki haft kort og ekki séð
neina af sýningum Þjóð-
leikhússins. — Ég hef farið þeim
mun oftar i Iðnó.
LESENDUR HAFA ORÐIÐ
ANDLEG STETTASKIPTING
— Síðbúnar hugleiðingar um
sjónvarpsmyndina
„Fiskur undir steini" og
sitthvað fleira af því tilefni
Lesandi, sem vill kalla sig
Egil rauða, skrifar:
„Fyrir skömmu rakst ég á
grein i gömlum Tima (22.12 ’74)
eftir Jón Sigurðsson skrifstofu-
stjóra. Greinin bar yfirskriftina
„Andleg stéttaskipting.”
Þetta er lipurlega skrifuð
grein og augljóst, að hugur
fylgir máli. Þess vegna hlýtur
lesandinn að taka afstöðu til
hennar. Við lestur greinarinnar
gerði ég ýmist að hrista höfuðið
og undrast á þröngsýnum
skoðunum — eða ég kinkaði
ánægður kolli og óskaði Jóni til
hamingju i huganum með skyn-
samlegar og heilbrigðar
skoðanir. Mig langar að fara fá-
um orðum um þessa grein, og
þau áhrif, sem hún hafði á mig.
1 upphafi er rætt um sýningu
myndarinnar „Fiskur undir
steini”, og umræður um hana i
sjónvarpssal. Jón segir: —
„Umræðurnar sýndu, að það er
að myndast ný stéttaskipting i
landinu, andleg stéttaskipting.
Annars vegar eru sumir þeir,
sem hafa hlotið háskólamennt-
un og vilja sýna vit sitt og vald
en hins vegar allir þeir, sem
hafa það hlutskipti að vinna
hörðum höndum.” Ljótt er
a’tarna! Og Jón heldur áfram:
„Tveir sprenglærðir og hug-
sjónadrjúgir listamenn
heimsækja islenzkt sjávarþorp
— og þeir geta ekki annað en
lýst andúð sinni á þvi (sem þeir
sjá) og jafnvel fyrirlitningu.”
Ég sá umrædda mynd og
hlýddi á umræðurnar á eftir og
hvort tveggja hafði önnur áhrif
á mig en Jón. Við þvi er ekkert
að segja. En ég get ekki annað
en furðað mig á þvi, hvernig
hann notar rangar forsendur til
að komast að niðurstöðu. öðru
megin borðsins i umræðunum,
sátu höfundarnir, sem hann
kallar sprenglærða. Hver er sá
lærdómur? Skyldi það geta
verið, að hvorugur þeirra hefði
háskólamenntun, sem Jón telur
valda stéttaskiptingunni? Það
skyldi þó ekki vera! Hinum
megin borðsins sat rektor Há-
skólans og Magnús Bjarnfreðs-
son. Eru þeir ekki menntamenn
— sprenglærðir og vonandi hug-
sjónadrjúgir?? Er hlutunum
ekki snúið við hér. Eða á að
skilja þetta þannig, að hægt sé
að skipta t.d. menntamönnum i
vonda og góða menntamenn —
þá sem vinna hörðum höndum
(starfsmenn rikisins) og
letingja (listamenn). Ef skóla-
ganga er menntun eru það þeir
Guðlaugur og Magnús, sem eru
sprenglærðir, en ekki hinir, og
hvaö þá með forsendurnar fyrir
dómnum um höfunda Fisks
undir steini?? Og kannski um
leið. Hvað er að vinna hörðum
höndum? Vinnur skrifstofu-
stjórinn hörðum höndum?
Vinnur rithöfundurinn ekki
hörðum höndum?
Ég er fullkomlega sammála
Jóni um þá hættu, sem stafar af
litlum tengslum skóla og
þjóðlffs, en dæmið með Grinda-
vikurmyndina er illa valið, þvi
menntamennirnir sátu hinum
megin borðsins. Skýringar á lé-
legum „tengslum skólanna við
hiðiðandi lif samfélagsins, utan
veggja þeirra” er að leita i
þeirri menntunarpólitik, sem
núverandi valdakynslóð mótaði
Það skyldi sannað, að bókvitið
yrði i askana látið, þó svo að það
gengi af okkur dauðum. Á
siðasta áratug var bygging
menntaskóla lausnarorðið. Þá-
verandi menntamálaráðherra
gafst upp undan þrýstingnum
frá þeim, sem heimtuðu að
dregið væri úr prófkröfum og
reistir fleiri menntaskólar til að
taka við þeim, sen næðu hinu
nýja og létta landsprófi.
Menntaskólarnir komust i
bobba, þvi margt þessara
nemenda stóðst ekki þær
kröfur, sem gerðar voru. Ekki
mátti fella mannskapinn, þvi
það ku vera slæmt fyrir sálar
lifið, og þá var bara eitt að
gera. DRAGA tJR
KRÖFUNUM. Og fleira var
gert en að gera landsprófið svo
létt, að helzt allir gætu náð þvi.
Opnaðar voru fleiri leiðir til
fyrirheitna landsins —
stúdentpsprófsins, svo blessuð
bömin kæmust i Háskólann,
Kóbenhavns Universitet eða
Svartaskóla.
öll verkmenntun var vanrækt
og henni sýndur beinn fjand-
skapur Hverjar eru svo af-
leiðingarnar? Allir mennta-
skólar eru fullsetnir (einhver
sagði, að þó byggður yrði
menntaskóli uppi á öræfajökli,
fylltist hann brátt) og fleiri i
byggingu. Hér er verið að
byggja geymslustaði yfir
unglinga, sem ekkert vita hvað
þeir vilja, en finnst skárra að
eyða vetrinum i hlýjum skóla-
stofum en úti i atvinnulifinu.
Hvað á að gera? 1 fyrsta lagi
verður að auka aftur að mun
kröfur til nemenda, sem ætla i
langt bóklegt nám, þ.e. snar-
þyngja lands-, gagnfræða- og
stúdentspróf. t öðru lagi að
hætta að byggja menntaskóla,
en byggja þess í stað úti uni allt
land verkmenntunarskóla.
Jón ræðir ýmsa þætti skóla-
starfsins og get ég skrifað undir
flest með góðri samvizku. Ég tel
þaö dyggð að vera ihaldssamur
i skólamálum.
„Við verðum að minnast þess,
að vinnan er menning,” segir
Jón Sigurðsson. Gott og vel.
Skrifum undir það. En er
brauðstritið menning? Er það
liklegt, að fólkið, sem þrælar
myrkranna á milli i t.d.
frystihúsi, liti á það sem
menningarframlag? Ég held
ekki. Miklu heldur strit til að
halda uppi menningarstarfsemi
handa forréttindahópum
þjóðfélagsins, auk þess sem
stritið er nauðsyn til að hafa i
sig og á. Þetta er lifsbaráttan,
og um þetta m.a. fjallaði
Grindavfkurmyndin. Þar var
deilt á þjóðfélagið, m.a. fyrir þá
stéttaskiptingu, sem i þvi felst,
að tómstundir og menningar-
neyzla eru forréttindi fárra. Þar
er tekið undir með Davfð um,
„að fáir njóti eldanna, sem
fyrstir kvéikja þá.”
Tungutak pólitikusa.
Jón veitir stjórnmálamönnum
réttilega ádrepu fyrir að nota
sérhæfðan orðaforða, sem fáir
skilja i umræðum um t.d. efna-
hagsmál.Kannski er það illgirni
i mér, en ég held að þetta sé vis-
vitandi gert. Tilgangurinn er
annars vegar að reyna að telja
almenningi trú um að ,,vi alene
vide” og hins vegar til að breiða
yfir eigin þekkingar — og úr-
ræðaleysi, énda vist að þeir
skilja ekki sjálfir sum þau orð,
sem þeir nota.
Hér set ég svo amen eftir
efninu.
Kær kveðja.”
VUIr. Lnprémr H, »yr|l 11»,
l'
1
- Nei. e*
aierþaa
inn verði
I
- tl *
K
- Nei.
:ykur. Eg
ir. Eger
eru helzl
l
LESENDUR HAFA ORÐIÐ
fimni barna máðir um fóstureyiingar:
LITIÐ Á OKKUR EINS
OG MASKÍNUR
Svt nhlllar BJarnadólllr
tkrllar:
0(1 hefur manni blotkraft, en
tjaldan eins og nú slftuitu
vikurnar I aambandi við um-
raður um (ðatureyðingar Nú
lannaat. icm reyndar olt áftux,
að á okkur konur er greinile#
litið eini og matklnur Eg legi
maikinur, þvl við fengum þaft
hlutverk aft verfta annaft kynlft
a( tveimur mðgulegum, og þaft
þeirra aem feíir af afr afkvrm
In. Um þaft mál er vlat meat Iftift
aft segja nema hlýba kallinu
Hlutverk og hlutikiptl hioi
kyniins þarf vonandi ekki aft
rróa
Eg erijáK (imm bama mðftir,
en heffti raunar átt aft eiga aea
bórn. ef íg heffti ekki ..(ðmaft
(orríttindum konunnar" I eitt
ikipti. NU finnat ijálíiagt mftrg-
um þaft vera hreinn
ðhemjutkapur aft eiga ivona
mftrg afkvrmi, en þegar (rjó-
aemi er mikil og piilan var ekki
fyrir hendi (þegar hún lokt kom
þoldi fg hana alli ekkii, þá ger-
aat þeiair hlutir, þvi miftur Já.
þvl miftur. aegi eg, og þykir
kannakl kaldranalegl, en von-
andi þarf fg ekkl aft taka (ram
aft fg elska öll mln bftrn og vildi
án einakii þeirra vera Hini
vegar llt fg avo á, aft vift konur
tfum alU ekki alUr (rddar I
eft hlulverk aft ala upp nratu
mlðftog gera hana aftjiýtum
þjðftlflagsþegnum" eiai og lát-
Uust er hamraft á. og sennilega
verftur þeaa Ungt aft bffta aft all-
ir þegnar þjftftfeUgaina verfti
aammála um hverjir tfu ein-
mitt þeisir „nýtu þjðftfflagi-
þegnar" Eg held tem aagt aft
vift tfum ekki fremur (rddar I
þetu hlutverk en allir karlmenn
afu frddir til aft verfta Jára-
tmiftir efta Irknar Til drmU
hef fg'oft brotift heilann um,
uvert vegna talift tf tjálfiagt aft
allar konur eignUt bftrn. enda
þfttt Oeitir vifturkenni aft þaft if
eitthvert meita ábyrgftartUrf
tem til tf aft ala þau upp.
Hvafta menntun efta þjálfun efta
prðf þurfa konur aft hafa tll aft
Ukait þeasa mlklu ábyrgft á
herftar? Eg Ul mig UT drmia
alli efckl vel til þeai (allna aft aU
upp bftm. en hef reynt efUr
bettu getu aft innrrU börnum
mlnum þcr Uikreglur aem gllda
I þjðftfflaginu, og þá vonandi
heUt þrr þeiftarTegu, og ayna
eim þá áit lem fg ber til
Irra, cn ég hef ekkl aáft fyrir
endann á þeim vanda ennþá.
Svo til aft kórðna allt aaman
(fkk fg gerfta á mtr ðfrjðiemU-
aftgerb, aem tg Ul vera eitt hlft
ikyniamlegatU aem tg bef gert
Mngaft tK. Aft minnaU koaU get
aloktlna IKaft eftlUegu hjðnalUi
■ n, tn hrrftaUn vlft (rjðvgun
var á gðftum vegl meft aft gera
mtr þaft ðmðgulegt
Vift tkulum taka annaft drml
um raðftur.eina af þeaaum ðlánt
manneakjum aem eiga I vanda
meft aft aU upp ttðran baraa-
hðpogdnna aft þrr rttu aft gera
belur. en geUn ekki meiri.
Karlmabur efta kona tera vinn-
ur uUn heimilii, teglr upp
tUrfi. ef hann/hún arttir tig
ekki vift þaft efta telur itr þaft of
vaiift. og trkir ura annaft tUrf
Hvaft gerir hðimðftir þegar hún
verftur þreytt á ilnu lUrfi (þvl
þafter þð itarf, ekkiiaU?); aeg
ir hUn upp atarfinu og Ubbar
burt I annaft bctra?
Svo er þaft ipumlngin. hvort
bleeiaft barnift hreinlega
gleymiat ekki I ftUum þeaaum
umrrftum aemátt hafa afr aUft
Þaft er itftftugl UUft um rftt
fðatunini. en gleymtat ekki
itundum aft (ðatur verftur aft
bami. barnlft verftur aft manni,
mafturinn á aft verfta „nýtur
þJOftfelagsþegn" o.i frv I þesau
lambandi koma mtr I hug orft
mrtrar konu I útvarpiþrttinum
Um daglnn og veglnn á dftgun
um Hún tðk drmi af „ðlána-
manoetkju” (afthennarátlU) og
rtU tg ekkl aft rekja þa iftgu
nánar, þvl ág atla aft þeir aem
hafa ikoftanir á þeitum málum
ha(i hluataft á þátdtnn Var þetu
tlltekna drml ekkl elnmltt
ðhrrkjanleg rftkaemd (yrir rðtt
mrti fðatureyftingar. E( þaft var
rttt aft umrrdd kona heffti ekki
betri aiftgrftiivifund en (yrlrles-
arinn gaf I akyn. ttti þá bleaaaft
barnift aft gjalda þéas? Hvar
beffti þtft aUftift meft tllka
mðftur aft uppalanda? Efta
kannaki áUI hún bara aft gefa
bantlft?
I ajðnvarpaþrtti nýlega var
þetu viftkvrma mál enn rrtt,
og tg verft aft tegja þegar tg
hluiU á þekktan Irkm tegja, aft
hann og hann Ifkar atu avo
kjarkaftir aft rtU atr aft drma
ura rtttlatingu (ðatureybinga
e(Ur eitt efte Oelri vtftiftl vlft
hluUfteigandl koou, UI hvera
eru þá geftirknar aft eyfta
mánuftum ag Jaínvel árum f aft
reyna aft komaai fyrir aálrrnar
flrkjur (aem kaonakl enginn
nema aftilinn ajáKur velt um),
áo þeas aft (á nokkru aenilegu
áorkab? Lrknlrinn, þedal mrtl
. maftur, Uldi ilg vera mann Ul
aft drma um þeaaa hlutl, meftal
annara vegna þeaa aft hann heffti
einhvern tlma verift htrafta-
Irknir úti á Uodi I þúaund
manna byggftarUgi þar aem
hann hefftl getaft drmt um aft-
atrftur og áatrftúr allra
byggftarmanna. Eg er viaa um.
aft htr er ekki apuraing um
efnahag, baraafjðlda efta ytri
abatrftur yfirleitt, þvf þar aem
er nðg hjartanim þar ku Uka
vera oðg húarýml, efta er ehfci
aagt eitthvaft á þá lelft
Atnftift aem tg vlldi koma aft
meft þeaaum laoga inngangt, er
cinfaldlega þeaai tUftreynd: E(
kona verftur barnahafandl og
vUI ekkl cignaat barn, eru þaft
aft mlnu mati (ullgUdar áatrftor
tU fðetureyfttngar. Engla koaa
Uikur atr aft þvl aft larga fOatri,
en þegar verat gagnlr verftur
hún eia aft Uka aneiftingurmm
af alíkri aftgerb.
t ajðnvarpinu um daginn aá-
um vift finnika kvUtmynd úr
daglega llflnu. aen lýndl á
átakanlegan háU hvemig bftra
verfta aft þjáit fyrir ilna
ðumbeftnu og ðrakiiegu komu I
þennan heim, enda heyrtr
maftur itundum aagt Hver var
aft biftja ykkur um aft elgnait
míg? Ekki baft tg um aft frftaat
Og aft lokum: Eg hef rekift
mig t þaft, aftelnmitt barnUuea
fðlkíft getur rvinlega aagt
manni, hvernig beri að aU upp
bðrnin. Sama er uppl á tenlngn-
um núna: Konurnar aera engln
bftrnin eiga vlU alltaf betur en
vift barnakonurnar, hvaft er
okkur fyrir bcztu, og vilja alla
ekki leyfa okkur sjálfum aft
ráfta Iffi okkar og gerftum.
barnaíjolda og uppeldl.
SvaahlMar BJaraaáóUlr
Athugosemd við
fimm barno móður
Hulda Jensdóttir vill gera eftir-
farandi athugasemd vegna
lesendabréfs, sem birtist hér á
siðunni sl. laugardag:
„Ef frú Svanhildur Bjarna-
dóttir á við mig, þegar hún vitn-
ar i þáttinn „Um daginn og veg-
inn”, þar sem ég ræddi um fóst-
ureyðingar og segir: — Hún tók
dæmi af „ólánsmanneskju”.
Orðið „ólánsmanneskja” er
innan gæsalappa i bréfi frú
Svanhildar, sem ætti þá að
þýða, að það sé tekið orðrétt eft-
ir mér. Það verð ég að leiðrétta.
Órðið fyrirfinnst ekki i mál-
flutningi minum umrætt kvöld.
Ennfremur segir frú Svan-
hildur: — Ef það var rétt, að
umrædd kona hefði ekki betri
siðgæðisvitund en fyrirlesarinn
gaf i skyn, átti á barnið að
gjalda þess?
Ef frú Svanhildur á við að ég
hafi gefið eitthvað i skyn, vil ég
benda á, að ég las orðrétt upp úr
blaði Rauðsokka „Forvitin
rauð”. Hvort frásögnin þar er
rétt eða röng verður blað
rauðsokka að bera ábyrgð á.
Að lokum vil ég svo geta þess
til gamans i sambandi við loka-
orð frú Svanhildar, að fjöldi
þeirra kvenna, sem hafa sent
hinu háa alþingi áskorun þess
efnis, að fóstureyðingar verði
ekki gefnar frjálsar, munu nú
sennilega skipta þúsundum. Og
nú siðast sendu 600 konur sina
áskorun.
Bágt á ég með að trúa þeirri
rökfærslu, að hér sé einungis
um barnlausar konur að ræða.
Eða hver trúir þvi?”
„Skoðið ófram og skilgreinið
##
O.S. hringdi:
„Umsjónarmenn þáttarins Að
skoða og skilgreina gátu þess i
þættinum fyrir skömmu, að
óvist væri, hvort þeir héldu
áfram eftir að vetrardagskrá
væri á enda. Hvöttu þeir hlust-
endur þáttarins til ab láta álit
sitt i ljós. Láta vita, hvort þeir
vildu, aö hann héldi áfram I
sumar.
Ég er eindregið fylgjandi þvi,
að haldið verði áfram og þættin-
um frekar gefinn meiri timi i
dagskránni en hitt. Þetta er
mjög góður þáttur og I honum
hefur verið vakið máls á mörgu
þvi, sem alltof sjaldan er tekið
til umræðu.
Einhverjir hafa látið þau orö
falla, að umsjónarmennirnir séu
ekki fullkomlega frambærilegir
útvarpsmenn. Mér finnst þeir
mjög geðugir og áheyrilegir og
skólafélagar minir I gagnfræöa-
skólanum eru sömu skoöunar.
Þessir strákar eru ekki að reyna
að vera föðurlegir. Þeir bara
taka málin eins og þau koma
fyrir.
Aö lokum vil ég hvetja ungt
fólk til að láta til sin heyra. Þaö
er ekki of mikið, að við höfum
einn þátt I útvarpinu, þar sem
fjallað er um málefni okkar. Og
eins mætti gefa tónlist okkar
meira rúm i dagskránni. Það er
nú svo, að maður er varla búinn
að koma sér nógu þægilega fyrir
við útvarpstækið, þegar siöasta
lagið er kynnt”.