Vísir - 11.08.1975, Blaðsíða 6

6
Vísir. Mánudagur 11. ágúst 1975
VÍSIR
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:,
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiösla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Þorsteinn Pólsson
Jón Birgir Pétursson'
Haukur Helgason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 44. Simi 86611
Síðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 700 kr. á mánuöi innanlands.
! lausasölu 40 kr.eiptakiö. Blaöaprent hf.
Trúnaður, sem ekki má bresta
Margt bendir til þess, að virðing manna fyrir
stjórnmálum og áhugi á stjórnmálastarfsemi fari
þverrandi. Að visu er þátttaka i kosningum hér
ævinlega mjög mikil, og með réttu má benda á,
að á öllum timum hefur verið færð fram gagnrýni
á þá, sem valizt hafa til forystu i stjórnmálum.
Þó að gagnrýni af þessu tagi sé þannig ekki ný
af nálinni, er eigi að siður vert að gefa henni
gaum. öllum má ljóst vera, að forsenda lýðræðis-
legra stjórnarhátta er lifandi þátttaka alls al-
mennings i stjórnmálastarfseminni. Áhugaleysi
fyrir stjórnmálum er að sumu leyti kynlegt, þvi
að á þeim vettvangi eru teknar ákvarðanir, er
ráða ákaflega miklu um hagi hvers og eins og
hafa áhrif á flestum sviðum mannlegra sam-
skipta.
Áhugaleysi almennings á stjórnmálum stafar
m.a. af þvi, að mönnum finnst stjórnmálamenn i
mörgum efnum ekki vera nægilega vandir að
virðingusinni. Hringlandahátturinn er eitt af þvi,
sem grefur undan virðingu stjórnmálamanna.
Sannast sagna er það broslegt að sjá stjórnmála-
menn snúast i hring, eftir þvi hvort þeir eru
stjórnarmegin eða i stjórnarandstöðu.
Eitt árið skrifaði ráðherra til dæmis i april-
mánuði ,,yðar einlægur” undir bréf til forstjóra
Union Carbide, en i septembermánuði var hann
orðinn þrútinn af vandlætingu yfir þvi, að þeir
menn fyrirfyndust á tslandi, er leyfðu sér að hafa
samskipti við erlenda fjármálavarga af þvi tagi.
Þó að þetta dæmi sé eitt af þeim broslegri, má
finna mýmörg svipaðs eðlis.
1 þessu sambandi er þó rétt að hafa i huga, að
eðli máls samkvæmt hlýtur málflutningur stjórn-
málamanna að vera nokkuð breytilegur, eftir þvi
hvort þeir eru gagnrýnendur i stjórnarandstöðu
eða talsmenn rikisstjórnar hverju sinni. En það
réttlætir ekki þann hringlandahátt, sem stjóm-
málamenn gera sig um of bera að.
Málum er illa komið, þegar gjá myndast á milli
stjórnmálamanna og almennings. Þar á milli
verður ætið að rikja fullt trúnaðartraust. Til þess
að það haldist þurfa stjórnmálamenn að vera
vandir að virðingu sinni. En jafnhliða þarf allur
almenningur að sýna stjórnmálum meiri áhuga
og taka virkari þátt i þeirri stefnumótun, er þar
fer fram. í þvi er fólgin sú valddreifing, sem er
styrkur lýðræðisþjóðfélagsins.
1 umræðum um efnahags- og f jármál vita menn
sjaldnast hverju beri að trúa. Upplýsingar þær,
sem stjórnmálamennirnir bera á borð i þeim efn-
um, stangast ævinlegaá. Það er ekki einvörðungu
deilt um, hvert stefna eigi, heldur einnig og ef til
vill fyrst og fremst um það, hverjar séu stað-
reyndir máls hverju sinni.
1 sjálfu sér er ekki nema von, þegar þetta er
haft i huga, að fólk hafi ótrú á vinnubrögðum af
þessu tagi og forðist þvi að taka þátt i stjóm-
málastarfseminni, telji hana af hinu illa. Að svo
miklu leyti sem slikur hugsunarháttur viðgengst
þarf að breyta honum. Það þarf að veita stjórn-
málamönnum meira aðhald og knýja á um mál-
efnalegri vinnubrögð.
Hvaða áhrif hefur
byltingin i Portúgal haft
á bæjarbraginn i höfuð-
borginni? Eitthvað
ámóta kannski og á
Kúbu, þar sem allir
kappkostuðu að klæðast
mátulega krumpuðum
kakifötum og létu sér
vaxa skegg?
Þeir, sem koma frá Lissabon,
kunna þaö aö segja öörum, aö þaö
sé svona bæöi og. í rauninni séu
áhrif byltingarinnar einfaldlega
bara þau, sem hver og einn skap-
ar sér sjálfur.
Þegar menn eru staddir á ein-
hverri þeirri götunni, þar sem
skelfiskmatsölurnar. standa hliö
viö hliö og heyra má, hvar gnest-
ur i skel tröllhumars, sem ein-
hver sælkerinn ætlar aö gæöa sér
á, finna þeir, aö flest er þarna
eins og þaö áður var. Þaö er kom-
ið undir miönætti, en matsölurnar
enn opnar, eins og alltaf hefur
veriö.
Þaö er heldur ekkert nýtt uppá-
tæki, þegar margendurbættur bll-
skrjóður nemur skröltandi staöar
við steinlagða stéttina og þrlr
ungir piltar með eina stúlku I för
stökkva út úr honum. Skimandi
flóttalega I allar áttir skjótast þau
til þess að llma eitthvert vegg-
spjald upp á strætisvagnaskýli.
Jórtrandi tuggugúmmi skima
þau um öxl, og hraða sér síðan á
brott skrikjandi af kátinu.
Slagoröin og áróðursspjöldin um alla veggi eru engin ný bóla byitingar-
innar.
Bœjarbragurinn
i Lissabon
Veggspjöldin bera áletranir
með slagoröum, þar sem krafizt
er „frjálsra fóstureyðinga og
frjálsra afnota getnaðarvarna”.
Þaö er heldur ekkert nýtt fyrir-
brigði, sem komiö hefur I kjölfar
byltingarinnar. Þetta hefur lengi
verið eitt af málunum, sem unga
fólkiö hefur viljaö setja á oddinn I
þessu annars svo kaþólska þjóö-
félagi. Slik spjöld gat llka að llta á
veggjum, meðan stjórn Salazars
var og hét.
1 miðstéttarhverfi einu i Lissa
bon haföi næturklúbbur einn
haldiö uppi hávaöasömum hljóö-
færaslætti og veitt vændiskonum
húsaskjól til starfsemi þeirra.
Þetta haföi gengiö þannig I nokk-
ur ár, án þess aö angra lögreglu-
yfirvöld neitt nándar nærri eins
mikið og Ibúa hverfisins. En einn
daginn bannar nefnd borgara,
sem sett var á laggirnar eftir
byltinguna, starfsemi nætur-
klúbbsins, og heryfirvöld sam-
þykkja bannið.
Var þaö bein afleiðing
byltingarinnar? — Nú ekki beint.
Klúbburinn haföi lengi veriö
þyrnir I augum nágrannanna,
sem töldu sig verða fyrir ónæöi af
honum og höfðu lengi róiö aö þvi
með undirskriftasöfnunum og
ámóta aðgeröum að honum yröi
lokaö. Slík saga er endurtekin I
borgum vlða um heim, og þaö án
þess að nokkur bylting hafi átt sér
staö.
En hitt voru greinilega áhrif frá
byltingunni, þegar æstir öreigar
gengu um götur og skemmdu
glæsibifreiðar burgeisa, sem
leiddi til þess aö margir tóku sér
ferð með næstu flugvélum til
Brazillu, gósenlands Suöur-Ame-
rlku.
Þaö voru áhrif frá byltingunni,
þegar klæðaburður tók aö breyt-
ast á þann veg, aö hvítflibbum og
bindum fækkaöi.
En þetta er aftur aö breytast.
Menn voga sér nú aftur aö láa
iáta sjá sig i heildsalafötum á göt-
um úti. Dirfskan nær svo langt, aö
það er aftur farin aö örvast sala á
ýmsum lúxusvarningi.
í þjóöfélagi, þar sem stjórnvöld
liggja undir haröri gagnrýni og
embættismenn undir ámæli,
maétti vænta, aö þeir slöarnefndu
drægju sig inn I skel slna. En þeir,
Ungt fóik hagar sér sem ungt fólk, hvort sem bylting er nýafstaöin eða
rétt framundan.
sem leið sina leggja inn I
stjórnarbyggingar og opinberar
stofnanir, bera þeim aðra sögu.
Ráðherrar, embættismenn,
stjórnmálamenn, talsmenn og
byltingarforingjar koma flestir
svipað fyrir, vingjarnlegir og
opnir.
1 upplýsingamálaráöuneytinu
eru lögreglumenn og verðir á
hverju strái, svo að gestkomandi
veröur um og ó. En hann sér fljót-
lega, aö þessir veröir láta sig litlu
skipta, hverjir ganga þarna um
sali og inn á skrifstofur.
Foringjar hersins og fulltrúar
stjórnmálahreyfingar háns hafa
heldur ekki verið lengi aö venja
sig á ýmsa umgengnishætti fyrir-
rennara sinna i embættum. Eins
og fyrri embættismenn koma þeir
akandi til funda I svörtum llmó-
slnum, stundum meö lögreglu-
þjóna á bifhjólum akandi á undan
sér eða eftir. Heiöursvöröur er
haföur um fundarstaöinn.
Mesti munurinn liggur I þvi, aö
einkennisbúningur skrýöir nú
persónuna I staö diplómatakjóls-
ins áöur.
En til eru þeir, sem koma I
slitnum Volkswagenbllum og
snjáöum einkennisbúningi. Þess-
ir staldra gjarnan viö I biösölun-
um og skrafa léttir I bragöi við
þá, sem þar blöa.
Viröingarfullri þögn slær þó á
hópinn, þegar Vasco Goncalves,
hershöfðingja og forsætisráö-
herra, ber aö. Iviö eldri en hinir,
meö raunamædd augu og virðu-
legt fas orkar hann fyrirmann-
lega á nærstadda. Þótt hann sé
klæddur borgaralegum fötum,
rétta veröirnir úr sér og heilsa
meö sinni vönduöustu hermanna-
kveðju.
Eftir aö sósialistar sögöu sig úr
stjórninni og alþýöudemókratar
fylgdu fordæmi þeirra, hefur loft
veriö lævi blandiö. Gagnrýnin
harönar, norölendingar efna til
óeirða, sem beinast gegn
kommúnistum. Allra veðra virö-
ist von.
En I Portúgal hafa menn svo
sem upplifað sllka tlma áöur.