Vísir - 11.09.1975, Blaðsíða 9

Vísir. Fimmtudagur 11. september 1975.
9
Þarf háhýsabyggðin
endilega að vera
Ijótasta byggðin?
— Rœtt um skipulag og hönnun íbúðarhúsa í Breiðholtshverfi. Þeir, sem
r
svara spurningum okkar eru Hilmar Olafsson forstjóri Þróunarstofnunar
Reykjavíkurborgar og Geirharður Þorsteinsson arkitekt.
Oaugstiga milli húsa, eins og eru upp I BreiOholti mætti lifga upp
eins og hér sést. Einnig sjást steyptir eöa hlaönir bekkir meöfram
gangstigunum, sem fólk getur tyllt sér á.
meistarar og byggingafélög,
telja sig bundna af þvi að geta
selt ibúðirnar ódýrt. Af þessum
ástæðum sjá alltof margir
þeirra ofsjónum yfir öllum
hönnunarkostnaði eða öðru sem
bætt getur útlit húsa.
Þá má ennfremur nefna að
litið úrval er af byggingarefn-
um, sem standast islenzka veðr-
áttu.
Það er e.t.v. eðlilegt að
byggingamenn kæri sig ekki um
að gera miklar tilraunir fyrir
eigin reikning og noti gamal-
reyndu aðferðirnar og efnin
óþarflega lengi.
Ein leið til úrbóta i þessu er að
stórauka rannsóknir á nýjum
byggingarefnum og sýna hvern-
ig þau megi nota hér.
Er komin fram ný stefna i
skipulagningu hverfa hér á
landi?
Hilmar: Nú eru stefnur uppi um
það hér að byggja lægra og þétt-
ar þannig að hið afmarkaða
rými sem hvert hús eða ibúð fær
minnkar. Þannig nálgast slikt
hverfi hagkvæmni háhýsa-
byggðarinnar en heldur veru-
lega i stóran hlut af kostum
einbýlis- og raðhúsabyggðar.
Eru blokkahverfin óvinsæl er-
lcndis?
Hilmar: Reynslan hefur orðið
sú viða erlendis að þegar búið er
að fullnægja brýnustu hús-
næðisþörfinni og eftir þvi sem
velmegunin eykst, og menn
hafa efni á að byggja eitthvað
annað en ibúðir i blokkum, þá
leggur fólk ekki eingöngu upp úr
þvi að fá ódýrt húsnæði heldur
skiptir umhverfið miklu meira
máli. Til dæmis hafa risið upp
mikil vandamál bæði i Þýzka-
landi og Sviþjóð, þvi þar standa
fleiri hundruð ibúðir i blokkum
auðar, þvi sambýlisformið höfð-
ar misjafnlega vel til fólks i
þessum löndum eftir að efna-
hagur batnar.
Ég held ekki að örlög Breið-
holtshverfis verði þessi, þvi ég
er þess fullviss, að stór hluti
þessa hverfis getur orðið ákaf-
lega skemmtilegur þegar full-
lokið er að byggja það og ganga
frá þvi að öðru leyti.
Erum við á eftir hvað snertir
skipulagningu íbúðahverfa?
Hilmar: Við erum alltaf svolitið
á eftir I þessum efnum. Við
erum ef til vill að fullgera
ákveðið skipulag þó að aðrar
þjóir séu þegar búnar að komast
að þvi að viðkomandi form
reynist illa.
Það er ákaflega mikil til-
hneiging hjá okkur íslendingum
að taka að sér aðrar þjóðir til
fyrirmyndar óyfirvegað. En það
sem við verðum að læra er að
meta hvað er gott hjá sérhverri
þjóð og taka siðan frumkvæðið
og skapa okkar eigin stil, bæði
hvað snertir húsagerðarlist og
skipulag.
Hvers vegna eru borgararnir
ekki hafðir meira með i ráðum
við skipulagningu og útlit húsa
og hverfa?
Hilmar: Hér hafa verið gerðar
kannanir t.d. á nýju hverfi eins
og Fossvogshverfi. En kannanir
eru alls ekki einhlitar. Til dæm-
is ef þú spyrð fólk hvernig það
vildi búa, þá mundu sennilega
allflestir segja einbýlishús.
Við hjá Þróunarstofnuninni
höfum i hyggju að halda áfram
að gera kannanir á þessu sviði
bæði meðal fólksins og sérfræð-
inga i þessum málum. Auk þess
erum við með kynningar á
skipulagi i vaxandi mæli og má
geta þess að i undirbúningi er
kynning á Breiðholtsskipulag-
inu.
Geirharður: Flestir arkitektar
eru sammála um að æskilegt sé
að fólk hlutist til um sitt um-
hverfi. Þeir eru hins vegar með
mismunandi hugmyndir um það
hvernig það verði á sem heppi-
legastan hátt (fyrir ibúana).
Sumir ganga svo langt að
vilja fara i öllu eftir hugmynd-
um fólksins og þá lika duttlung-
um, en aðrir vilja flokka það
undir sitt starfssvið að meta
hvað af óskum fólks eru
duttlungar og hvað eru raun-
þarfir.
Ég er þeirrar skoðunar að við
umhverfissköpun náist ekki
verulegur árangur nema þar
komi til höfundur sem yfirlit
hefur yfir samhengi og sam-
ræmi enégtel jafnframt eðlilegt
að hann vinni fyrir opnum tjöld-
um og geri grein fyrir og verji
sin verk.
Hvernig er liægt að ná sem bezt-
um árangri i skipulagningu
hverfa?
Geirharður: Beztur árangur tel
ég að hafi náðst þar sem sami
aðili skipuleggur og teiknar
húsin.-
Þetta er þó enganveginn
trygging fyrir góðu umhverfi,
það eru mörg dæmi um hið
gagnstæða. En þótt flestum
detti fyrst i hug einhæfni þegar
þeir heyra um að einn aðili
skipuleggi og hanni þá hefur það
sýnt sig að hinn „frjálsi”
markaður sem flestir sjá fyrir
sér sem tryggingu fyrir fjöl-
breytni er einmitt miklu einhæf-
ari og snauðari heldur en góð
hnitmiðuð hönnun.
Þarf þétt byggð að vera leiðin-
leg?
Geirharður: Það er löngu viður-
kennt, að það er eitt aðalvið-
fangsefnið i skipulagi, hvernig
hægt er að skapa þétta byggð en
jafnframt góða og skemmtilega
byggð. Það eru mörg dæmi um
það að þétt byggð getur verið
mjög skemmtileg og gysin
byggð leiðinleg. Þó eru enn
fleiri dæmi um að þétt byggð sé
leiðinleg. Þess vegna eru marg-
ir, sem halda þvi fram að þetta
tvennt hljóti að fara saman.
Hvað er hægt að gera til þess að
bæta úr einhæfni hverfis eins og
Breiðholts sem er nánast full-
byggt?
Geirharður: Þegar hverfi verk-
ar einhæft á þá sem þar eiga að
búa er sjálfsagt að virkja ibú-
ana sjálfa til að bæta um eftir
megni.
Helztu atriði sem vinna má að
eftirá, eru að sjálfsögðu lóðir og
litir.
Lóðir gefa tilefni til ýmiskon-
ar ræktunar. Þær eru ekki siður
vel fallnar til ýmiskonar form-
sköpunar og þar með beinlinis
umhverfismyndunar.
Ekki er nauðsynlegt að þetta
sé eingöngu i höndum fólksins
sjálfs, mjög æskilegt væri að fá
til aðstoðar skrúðgarðahönnuði,
arkitekta og myndlistarmenn.
Upplagt væri að efna til sam-
keppna og umræðna. En
hvernig sem verkaskiptingin
yrði milli ibúanna og hönnuð-
anna er vist að frumkvæði ibú-
anna verður að vera burðarás-
inn i starfinu.
Litun húsa er mjög einhæf á
fslandi. Hingað til eru hús yfir-
leitt einlit eða með litaskipting-
um, sem miðast við þynningar,
súlur og kanta.
Meiri fjölbreytni verður ef lit-
ið er á litun húsanna minna háð
burðarhlutum hússins. Þannig
skapast alveg nýir möguleikar i
umhverfissköpun, svokölluð
„súper-grafik”.
Hér er annað dæmi um, hvernig er hægt aö mála háhýsi að utan, en þetta er hin svokallaða „super-
grafík”. Hægt væri aðmálablokkina I tveimur litum eins og her er gert, bláu og rauöu, en grófpússaður
grár steinveggurinn er látinn halda sér á stöku stað.
Enda þótt byggingarstillinn á þessum blokkum sé öðru visi cn upp I Breiðholti, þá gefa þessar myndir
hugmynd um, hvernig hægt er að nota liti til að lifga upp á háhýsabyggöina.