Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1926, Blaðsíða 7

17. jan. ’26.
LESBÖK MORGUNBLADSINg
Mosulmálið.
E.ftir Tryggva Sveinbjörnsson.
Aþjóðabandalagsráðiö
sem kvað upp ilrskurð um Mosulmálið. Við borðendann, til vinstri
handar sjest utanríkisráðherra >Svía Undé'n; til hæ<tri handar við
hami sjest: Japaninn, íshii, þá fulltrúi Spánverja o<r loks fulltrúi
Frakka, Poul Boncour.
Á 37. ráðsfundi Alþjóðabanda-
lagsins, sem kom saman í Genéve
í des. var aðal viðfangsefnið að
kveða upp úrskurð um, hvort
Mosulhjeraðið ætti að sameinast
Irak (Mespotamiu) eða Tyrklandi.
Áður en sagt verður frá meðferð
roálsins, er rjett að drepa laus-
lcga á hversvegna Tyrkjum var
svo mikið kappsmál að ná í hjer-
aðið, og hvernig stóð á að Bretav
rjeru að því öllum árum, að það
sameinaðist Irak.
Ba'rinn Mosul, sem hjeraðið
dregur nafn af, liggur á hægri
fljótsbafoka Tigris, beint á móti
rústum Ninives. I Mosullijeraðinu
eru einhverjar stærstu olíulindir
heimsins, og það er o 1 í a n , sem
kept var um. Tyrkir hafa að vísu
ekki nægilegt fjármagn til að
fa-ra sjer auðæfj olíulindanna í
r.yt, en þeir sem ráða lögum og
lofum í hjeraðinu, geta auðvitað
haft stórkostlegar tekjur af olíú-
lindunum með því að leigja þær
öðrum til notkunar. Breta vantar
auðvitað ekki fjármagn til að not-
færa sjer olíuna. Yfir höfuð að
tala gera menn sjer alment enga
hugmj'nd um, hvað olían er þýð-
ingarmikil í heiminum. Hún er
eitt af mestu keppikeflum milli
stórveldanna.
Að styrjöldinni lokinni var
Tyrkland illa farið. Það hafði
fjarlægst Evrópu, og miðstöð þess
fluttist austur á bóginn — frá
Konstantinopel til Angora. En um
leið nálgast tyrkneúka ríkið mið-
bik breska heimsveldisins í A.síu,
þ e. Indland. Ef England vill sjá
heimsveldi sínu borgið, verður það
að hafa yfir að ráð& olíulindunuro.
i Persíu og Mosullijeraðinu.
Á ráðsfundi Alþjóðabandalags-
ins í septembermánuði, var Mos-
ulmálið einnig efst á dagskrá.
En ráðið þorði ekki að kveða
upp dóm í því. Var því gripið
til þeirra úrræða, að spyrja
HaagdómStólinn um þotta tvent:
7
1) Hvers eðlis er úrskurður sá,
scm Þjóðabandalagið á að fella,
— eiga allir aðilar að sætt sig við
við hann, að því er snertir landa-
mrerin millj Tyrklands og Iraks,
eða er úrskurðurinn aðeins ger''-
ardómsúrskurður, sein aðiiac geta
s inþykt eða vísað á bug ef'.r
vildí og
2. á 'Alþj ðabandalagið að fella
úrskurð í einu hljóði, eða er íreiri
hluti ahkvæða nægilegur?
Að vísu höfðu bæðj Tyrkir og
Bretar lýst því yfir, að þeir
mundu sætta sig við úrskurð Al-
þjóðabandalagsins, en það kom
brátt í ljós. að þeir höfðu lofað
rneiru en þeir ætluðu að efna.
Alþjóðabandalagsráðið hafði
sent mann til Mosulhjeraðsins.
Var það estlenskur hershöfðingi,
Laidoner, að nafni. Átti hann að
rannsaka, hvað satt væri i fram-
komu Tyrkja gagnvart kristnn
íbúunum í norðurhluta hjeraðsins.
Svo er mál með vexti, að Tyrkir
rændu íbúunum, sjerstaklega ung-
um konum, er þeir svo seldu eig-
endum kvennabúra í Tyrklandi,
og drápu auk þess fjölda barna
og gamalmenna. Blaðamaður frá
Lundúnablaðinu „Times“ var ein-
mitt á þessum slóðum um þær
roundir. Hann fullyrðir, að engum
ofsögum væri sagt að framferði
Tyrkja, enda var skýrslan sú, sem
Laidoner gaf um ferð sína, þung
ásökun á Tvrki.
Eins og fyr er sagt, var Mosvd-
málið tekið til umræðu og úr-
skurðar á deseinberfundi Banda-
Jagsráðsins, eftir að Haagdóm-
stóllinn hafði úrskurðað, að Al-
þjóðabandalagsráðið hefði vald til
að leiða málið til lykta, þótt ekki
Efnalaug Reykiavfknr
Laugaveg 32 B. — Sími 1300. — Símnpfni: Efnalaug.
Hreinsar með nýtísku áhöldum og aðferðum allan óhreinan fatnað
og dúka, úr hvaða efni sem er.
Litar upplituð föt, og breytir um lit eftir óskum.
Eýkur þægindi! Sp&rar fje!
Vigfns Gnðbrandsson
klæðkkwl. Aöalatraati 8'
Wslt bvrgnr af fata. og frakkaefnnm Altaf ný efni meC hvarri ferf
AV. Saumntefumri ar lokaé kl. 4 a. m. eNe leeeerdefe.