Lesbók Morgunblaðsins - 22.05.1927, Side 2

LESBÓK MORGUNBLAÓSltfS
1 .yt
þeir ekki við' alt ráðið. Margt er -
sveitafolki þykir súrt í broti, ef
það getur ekki apað tískubreyt-
ingar kaupstaða í klæðaburði.
Bændur hafa aldrei haft gagn
af* þess háttar auðniýkt. Lítuiu á
iífernið og hugsunarháttinn, þar
sem ferðamannastraueur'.nn er
inestur.
Nú rofar til.
Umbætur og erfiðleikar.
Á síðustu tímum gera straurn-
hvörf vart við sig í þessuui efnum.
Sveitafólk er íarið að sliilja betur
hvað til síns friðar heyrir, og
kaupstaðafólk lítur nú öðrum aug
uni á landbúnað og þýðing hans,(
fyrir þjóðina, en alment gérðist
fyrir einum mannsaldri. Þó á' það
enn langt í land, að bændur vorir
og sveitafólk sje búið að jafna sig
eftir þá miklu umbreytingaöl'i.u,
seni valt inn yfir landið í kj Ifar
nýrra lífsskoðana, nýrrar verka-
skiftingar og vöruflóðsins inikla
sem heimsverslunin beindi liingað.
Um tíma tók Ameríka og kaup-
staðirnir við allri fólksfjölguninni.
Bn um leið dró úr framleiðslu
landbúnaðarins. Nú þegar leiðirn-
ar lokast „upp yfir fjöllin háu“,
verðum við að leggja meiri rækt
við landbúnaðinn en gert hefir
verið á tímabili.
Að sumu leyti stöndum við ver
að vígi en áður. Ilið óbrotna Iít'
sveitabænda er óðum að hverfa,
kröfur til lífsþæginda hafa vaxið
að miklum mun, Og æskulýðurmn
þolir nú eigi þvingun og aga, og
er ekki eins verkvauur og áðvsr
var. I/ r í
Það er enginn hægðarleikur að
byrja á að vinna bakifcrotnu, et'tir
að hafa velkst í hóglífi og braski.
Bn hjer er nauðugur einn kostur.
Sem betur fer böfum við á síðari
árum fengið ýmislegt í lieudur.
sem Ijettir undir með bændum v’
ræktun landsins, svo sem tilbúna
áburðinn, er styður að aukinni
fraoleiðslu,
Saga síðustu 30 áranna sýnir
að bændur vorir eru farnir að
þekkja sinn vitjunartíma, eftir
volkið fyrir aldamótin. Þó er
margt enn í óvissu. Enda þótt
búfræðingar og búnaðarfrömuðir
vinni með ákveðið mark fyrir aug-
lim, eftir ákveðinni braut, þá geta
það sem áhrif liefir á laudbúnað-
inn, sem er algerlega fyrir utan
verkahring bændanna. Og jafnvel
innan bændastjettarinnar er einn
'mikla iirðugleika að vfirs-tíga.
»
Búnaðarframfarir koma bestu
sveitunum að mestu haldi.
Fólk flýr útbeitar- og útkjálka-
sveitir.
Bitt með öðru er það, hvg skil-
yrði lands vors eru mismunandi.
Víst er um það, að búvísindamenn
og aðrir hafa unnið að margskon-
ar umbótum á sviði landbúnaðar
þessi síðustu G5 árin. Bændur liafa
nú betri verkfæi-i en áður, betri
búfjenað, þfoskamniri nytjajurtir;
þeir hafa nú kjarnfóður, og auk
þess er leyst úr áburðarvandræð-
unum. Bn þess verður að gæta, að
framfarirnar eru miðaðar við ný-
tísku landbúnaðinn, þann búnað,
sem rekinn er á ræktarjörð, en
ekki ránbúskap útbeitar og út-
slægna.
Láglendissveitirnar taka við um-
bótunum. Þar kemst nýtísku bún-
aður á legg, með afurðasölu allan
ársins hring. Þar i'ær Jand'búnað-
urinn á sig nýjan svip. Bn sam-
tíinis berjast menn í útkjálka og
afdalasveitum fyrir tilverunni, og
eru þar í hinu niesta öngþveiti.
Þar eru menn líka nauðbeygðir
til að breyta til með útheyskap-
inn, og annað sem ekki svarar
kostnaði. En ræktaða landið er
þar of lítið til þess að bændurnir
geti lifað á afrakstri þess. Rækt-
unin er dýr. Hún tekhr sinn tíma.
-lafnframt vaxa kröfur fólksins.
Það heimtaj- nýjar vörur, nýjan
varning, fjöhnenni, tilbreytni, og
verður óánægt með sitt hlutskifti
— flýr frá öllú saman.
Bnn er sífeldur straumur til
kaupstaðanna. Bnn fækkar í út-
beitarsveitunum. Við og við he\V-
ist um, að býli leggist í eyði. í
smágrein í blaði einu stóð nýlega
að í vestri Agðasókn hafi 46
jarðir og 27 smábýlí lagst í eyði
á síðustu 50 árum. Slík dæmi eru
víða. •
Þá kemur það til greina, að
margt er í Npregi um atvinnu-
greinar. Bændur sinna því ekki
búum sínum með óskiftum huga.
Það eru í raun og veru tiltölulega
fáir bændur í Noregi, sem stuníla
ekkert annað en búskapinn. Þeir
stunda skógarhögg, fiskiveiðar,
farmensku. Oft er erfitt að segja
hvað er aðalatvinnugrein þeirra
og hvað eru aukagetur.
Verkaskifting, starfsmannabákn,
tvískinnungur og stefnuleysi.
En á þessari stóriðjuöld, eru
komnar margar nýjar at'innu-
greinar til, auk verksmiðjuiðnað-
ar:’ns; atvinna sein stendm' að
ýmsu Jej’t-i í sambav.u' við Jand-
Jjúnaðinn. Það eru t. d. flutningar
á sjó og iandi, ferðanuumafylgd-
ir, greiðasala. Þá má ne'na ýms
".ópbiber störf í sveitastjórn, við
kenslu og því um líkt. Það er ekki
að ástæðulausu, að bændur kvarta
stundum undan starfsmannafjölda
og embættabákni. Á þetta rót sína
að rekja til verkaskiftingarinnar.
Ætla mætti að verkaskiftingin
liefði orðið til þess, að bændur-dr
gætu lielgað búnaði óskifta krafta
sína. Þetta hefir- átt sjer stað
:jð sumu leyti. Tii dæmis liafa
margir sjávarbændur, sem áður
voru, hætt með öllu að stunda
sjó, og látið sjómennina eina um
þaý.
Búnaðarskólar vorir gera og það
að verkum, áð við eignumst flev'i
Og fleiri bændur, sein stunda l'md-
búnað með lífi og sál. ‘
Bn til þess þarf hug og djörf-
ung, framsýni, festu og þekkingu
á starfinu, að fleygja öllum út-
vegum úr hendi sjer, og gefa sig
einvörðungu við búskap.
Á ineðan fjöldi æskumanua, er
alast _ upp í sveitunum, leita út
fyrir svið landbúnaðar, leitast við,
er tækifæri býðst, að smjúga aðr
ar leiðir, þá er hætt við, að þeir
se-m eftir sitja á ,gömlum tóftum'
verði á báðum áttum, og stundi at-
vinnu sína með hangandi hendi.
Þessi tvískinungur er eitt alvar-
Jegasta böl þjóðar vorrar. Hann
stafar frá hinu mikla umróti á
sviði atvinnulífs, stjettaSkiftinggr
og menningar yfirleitt. Hann
sýnir okkur, að siðir sveitan'ia,
og erfðavenjui' leggja ekki lengur
bönd á æskulýðinn.
Fyrr á tímum ólust unglingar
sveitanna upp í skjóji skyldmenna
sinna. Infsskoðun þeirra og lífs-
starf varð aldrei mjög frábrugðið