Lesbók Morgunblaðsins - 17.06.1928, Qupperneq 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
191
D i S 1 Ua Eftir }ón Djörnsson.
Hún bar mig hátt sem hugsjón unga sál.
Hún hló mjer við sem barnsrödd móðureyra.
Hún skein mjer eins og heilagt himinbál,
sem hvössum leiftrum slær á dulin mál,
svo andinn lítur dýpra, fegra og fleira.
Þá fann jeg hjartað fyrsta sinni slá
í fögnuð þeim, sem tekst því aldrei frá.
Hún laugaði af mjer lífsins sora og dreira.
Þó var jeg hismi í hennar dýrðar-auð,
sem heilla þjóða dauða og lífsafl geymir,
og ber um jarðarlöndin lífsins brauð,
og læknar hjöii;un bundin, köld og dauð,
svo hugur gleðst og hærra og æðra dreymir.
Jeg var sem neisti einn í hennar hyr,
sem höggvopn smátt í nýjum frelsis-styr,
sem dropi í mar, er milli hnatta streymir.
Alt strangt varð ljett, ef stóð hún mjer við hlið,
— hver stormur harms að þýðum sumarblævi,
hver hatursrödd að helgum strengjaklið.
Jeg horfði inn á björt og fögur svið,
sem nýjan skilning guð mjer sjálfur gæfi.
Og sjón mín beindist yfir mæðu og mold,
úr myrkri því, sem legst um vora fold.
I nýju ljósi jeg leit á mannsins æfi.
Af henni til mín guðageisli skein
og goðmögn þau, er lífs vors brimrót þagga.
— Hún sjálf er vera guðdómsgöfg og hrein,
er getur blásið lífi í kaldan stein,
og fylt oss mætti, er engin öfl fá haggað.
Hún stráir lífsins gróðri um grýtta braut,
hún gjalla lætur um öll himinskaut
þá hljóma, er sál á uppheimsörmum vagga.
■— Svo drotnar hún í frelsi, frægð og sól.
Við fótskör hennar sálir þorstann stilla.
í upprás lífs þess faðir henni fól
að flytja heimi eilíf sigur-jól, ð
er jarðarbörnin friði og huggun fylla.
Hún brýtur hlekki víðri veröld af.
Hún vakir öld af öld við tímans haf.
Hvar mannssál skal þá dís til dauðans hylla.
mundi aðeins verða frægð að því
og íslenskir leikendur mega alls
ekki hræðast það, þó að eitthvað
kunni að skyggja á þá í bili, því
að gagnið að öðru og mörgu leyti
hlýtur að vega það upp. — Það
mundi einnig mjög hjálpa til þess
að vekja erlendis aftur eftirtekt
á Jóhanni Sigurjónssyni, sem var
útlendingur alstaðar og er farinu
að gleymast, ef t. d. menn eins
og Bassermann, Kayssler eða
Wegener ljeku Pjalla-Eyvind eða
Moissi Galdra-Loft, en þó kæmu
auðvitað fleiri heimsfrægir leik-
arar og leikkonur til greina. Til
leiksýninganna þyrfti að nota list-
ræna hljómleika í þjóðlegasta bún
ingi, en það verður heldur ekki
lijá því komist að nota eitthvað
af erlendum kröftum í slíkri hljóm
sveit.
Myndlistm getur auðveldlega
komið fram á stórri listsýningu
og er gott til þess að vita, að
)nenn geta hagnýtt sjer ýmiskon-
ar reynslu, sem fæst við sýningu
þá, sem nú á að fara í ferðalag
urn Evrópu. Mjög mikilsvert er að
íslenskur listiðnaður, sá sem sjer-
kennilegastur er, fái að njóta sín
sem best, því að í honurn býr þjóð-
arsálin lika, en vjer erum kommr
mjög á afvegu í þeim efnum, þar
sem mest eftirspurn er eftir er-
lendu og hálferlendu listlausu eða
listsviknu rusli. Það er eins og í
flestum öðrum atriðum: erlend
ómenning streymir inn í landið,
en þjóðleg íslensk list og heims-
gild erlend list ná ekki að hafa
samvinnu eins og nauðsynlegt og
sjálfsagt væri.
Tónlistin er þjóðlegasta og al-
þjóðlegasta listin ef rjett er á
haldið. Hún á liægast með að ná
tökum á öllum þjóðum, þó að hún
sje sköpuð úr insta sálarefni þjóð-
arinnar. Þess vegna veTður að
leggja sjerstaka rækt við hana í
allri framkomu 1930. Að sjálf-
sögðu verður að nota alla inn-
lenda krafta, sem að gagni geta
komið, en það mun ekki hrökkva
til ef listrænar íslenskar tónsmíð-
ar eiga að fá að njóta sín. Og það
er alveg sjálfsögð krafa, að eng-
in tegund íslenskrar tónlistar og
engir listrænir íslenskir kraftar
verði útilokaðir í þessari listgrein
frekar en annari. Skal ekki fjöl-
yrt hjer run þetta atriði, þar sem
höf. er svo nákominn þeim málum
ng hefif skýrt ýmislegt þar að lút-
andi áður. Þc er vert að minna á
það, að nú er reynt að skapa þjóð-
lega viðreisn í tónlist, semer mjög
vandasöm og tímafrek og naumast
má takast, nema að almenningur
og þjóðin öll fái rjettan skilning
á þeim máiuro og styðji þau.
TTjer var talin þrenskonar list-
framkoma, sem nauðsynleg er, ef
reyna á að sannfæra heiminn um
það, að íslendingar sjeu menning-
nrþjóð. Auðvitað er nokkuð til* af
öðru, sem notast getur í sama til-
gangi, t,. d. safn Einars Jónssonar,
þjóðminjasafnið o. fl. Það er bráð-
nauðsynlegt að gefinn sje út á
ýmsum tungumálum mjög fullkom
inn leiðurvísir, er veiti nákvæmar
upplýsingar um alt, sem er að
heyra og sjá í Reykjavík og um-
hverfinu fyrir og eftir hátíða-
tímann. Vjer teljum hjer einstök
atriði allrar framkomu vorrar eft-
ir því hvað nauðsynlegast er, en
það verður að hugsa til fram-
kvæinda í sömu röð. Listram og
menningarleg framkoma í öllum
greinum, er sem sagt inikilsverð-
ust til þess að tryggja sjálfstæði
þjóðar vorrar og var þess vegna
talin fýrst.
Niðurl.