Lesbók Morgunblaðsins - 13.01.1929, Blaðsíða 7
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
15
hann var vel kunnugur Spánar-
samningnum, enda kvaðst hann
hafa fylgt því máli af miklum á-
huga, þegar hann var hlaðamaður.
í Sviss er miðstöð „Rauða kross
ins“, og eins og kunnugt er, hefir
þjóðbandalagið aðsetuí sitt í Genf.
Og nú er þar hafin hreyfing, sem
ef til vill á eftir að gera meira
gagn en „Rauði krossinn“ og Þjóð
bandalagið til samans. Einmit.t í
þjónustu þessarar hreyfingar vann
jeg þrjá mánuði í sumar.
í Lothringen í okt,. 1928.
----——
Fornaldarskrímslin.
Hinn merkilegi fundur í Asíu.
Skýrt hefir verið frá því í skeyt
um, að vísindaleiðangur sá sem
Sven Hedin tekur þátt í um þess-
ar mundir í norðvesturhjeruðum
Kína, (Gobieyðimörk) hafi þar í
óbygðum fundið leifar af 30 forn-
aldardýrum þeim sem Dinosaurus-
ar nefnast. Ennfremur hafi fundist
leifar af tveim ungum þessara
dýra, nýskriðnum úr eggjum, og
steingerfingar af nokkrum eggjum
Fundur þessi er ákaflega merki-
legur fyrir vísindin vegna þess m.
a., að hjer er um að rœða óvenju-
lega miklar og gremilegar leifar
af dýrategund þessari. Ennfremur
er hann merkilegur vegna þess,
að menn vissu ekki áður með vissu
að dýrteg þessi hefði lifað í Asíu.
Dinosarusarnir voru á sínum tíma
dýraflokkur stór og marghreytileg
ur, er var í blóma lífsins á jura-
og krítartímabilinu.
Af leifum þeim sem fundist
hafa, hafa menn gengið úr skugga
um að meðal þeirra voru bæði
jurta- og kjötætur.
En það sem merkilegast er við
dýr þessi var það hve þau voru
ákaflega stór og luraleg, og heila-
búið frámunalega lítið. Af dýrum
þeim sem nú eru uppi eru eðlurn-
ar skyldastar þeim.
Saga og endalok skriðdýra-risa
þessara er mjög merkilegur þátt-
up í sögu framþróunarinnar í
dýralífi jaiðarinnar. Það er rjett
eins og þessi luralegu og heila-
litlu dýr hafi getað verið eins-
konar kóróna sköpunarverksins
um tíma meðan alt var hjer fá-
breytilegra og ófullkomnara. En
þegar fram liðu stundir fyrir að-
eiris nokkrum miljónum ára síðan,
þá „varð þeim skömm að stærð-
inni“, og gátu þau á engan hátt
staðist samkepnina við sjer full-
komnari dýr og betur af Guði
gerð. Meðan ættbálkur Dinosarus-
anna var í blóma sínum voru dýr
þessi 18—20 metrar að lengd.
Hauskúpur hafa fundist af þeim
tveggja metra langar. Alsett voru
þau stórum skeljum á skrokknum,
og var afturhlutinn mikið tröll-
Fornaldardýr. Á rannsóknarför
sinni um Gobi-eyðimörkina í Asíu
hefir leiðangur Sven Hediris fund-
ið beinagrindur af fornaldardýr-
inu „Dinosarus“ og nokkur egg
þess, og eru þau talin miljóna ára
gömul. Á efri myndinni er efst, til
vinstri hin elsta tegund af „Dino-
saurtis11 sem menn þekkja. Að neð-
an önnur tegund af „Dinosaurus“,
Til hægri beinagrind af „Dino-
saurus“ á náttúrugripasafni. Tíl
Idiðar er mynd af ameríkska land
könnuðinum Chapman Andrew
með nokkur ,,Dinosaurus“-egg,
sem hann fann í Gobi-eyðimörk.
auknari en framhlutinn, eins og
meðfylgjandi mynd 'be,r með sjer.
En nánasta skyldulið þeirra sem
nú er uppi eru smákvikindi lítil og
auðvirðileg sem hafast við í gjót-
um og fylgsnum í heitum lðndum
— svo og krókodílar sem eru að
vísu nokkuð fjarskyldari en eðl-
urnar. Þeir halda helst uppi heiðri
ættbálksins, enda eru þeir áreiðan
lega stórgáfaðir í samanburði
við Dinosaurusana, og mun liðlegri
t?l þess að bjarga sjer í lífinu en
þeir langfeðgar þeirra, risarnir 20
metra löngu er þrömmuðu um mýr
lendi meginlandanna á jura-tíma-
bilinu.