Lesbók Morgunblaðsins - 31.03.1929, Síða 1
13. tölublað.
Sunnudaginn 31. mars 1929.
IV. árgangnr.
Hið enðurlíkamaða líf.
(Uita regenerata).
Eftir Dr. Helga Pjeturss.
i.
Hjá öllum lifandi verum, dýruin
og jurtum, er til hæfileiki sem í
líffræðinni er nefndur endurvöxt-
ur, regeneration. Mætti um þetta
efni rita langt og fróðlega; en hjer
verður að fara fljótt yfir. Þessi
endurskapandi kraftur er sístarf-
andi, því að hinn lifandi líkami
er altaf að slitna og eyðast, og
myndi fljótt ónýtast, ef ekki væri
endurvöxturinn, sem þó einkum
gerií vart við sig, þegar sár verð-
ur eða skemdir, sem þó eklti fara
fram ór því sem gróið getur. En
mjög misjafn er þessi hæfileiki hjá
hinum ýmsu verum í lífríki jarðar
vorrar. Ef maður missir framan af
fingri t. d., þá getur gróið fyrir
stúfinn, en sjálfur köggullinn eða
köggulhlutinn, vex ekki aftur. Hjá
sumUm hinum lægri hryggdýrum
getur heill framlimur vaxið aftur,
herðarblað og alt saman, þó að
tekið sje burtu; og hjá dýrum
hokkru ofar, ferfætlum (lacerta)
vex halinn aftur, þó að brotni af,
en ekki eins fullkominn að gerð
og áður. Enuþá miklu betur kem-
ur þó þessi endurvaxtarhæfileiki í
ljós neðar í dýraríkinu, hjá hrygg-
leysingjunum. Eru þar krossfisk-
arnir frægir. Það má eyðileggja
mestan hlutann af krossfiski (as-
terias), líklega alt að níu tíundu
hlutum af þyngd dýrsins, skilja
aðeins eftir einn arm, og þó er
endurvaxtarkrafturinh ekki lain-
aður. Þessi eini armur bætir við
sig ineð endurvexti því sem vantar
á heilt dýr; þ. e. langmestur hluti
dýrsins vex aftur. Ef vjer sker-
um svo gamla arininn af, þá liöf-
um vjer krossfisk sem er endur-
líkamaður, endurholdgaður (rein-
carneraður) og í öðru lífi. Og hann
hefir endurholdgast án þess að
eignast nýja foreldra. Er þetta alt
býsna íhugunarvert, því að þarna
höfum vjer fyrir oss dýr, sem lifir
þótt það liafi dáið, og er að vísu
alveg eins líkamlegt í öðru lífi og
það var fyrir dauðann.
II.
Nú víkur málinu að amerískum
lækni, dr. L. R. G. Crandon og frú
hans, sem er miðill ágætur. Eins
og áður var getið, kemur endur-
vaxtarhæfileikinn í minsta lagi
fram hjá manninum; en dr. Cran-
don og þeim, sem með hon-
um starfa, hefir tekist að sýna
fram á að endurvaxtarhæfileikinn
er til, þó að maðurinn sje dáinn.
Á fundum með frú Crandon (Mar-
gery) sem miðli, líkamaðist hönd
bróður hennar, sem dó 1911, og
framleiddi gómför. Gómfarið er,
eins og kunnugt er orðið, óbrigðult
til að ákveða manninn og er sú
þekking mjög notuð við glæpa-
málaralinsóknir. Virðist ekki auðið
að hugsa sjer betri aðferð fyrir
framliðinn til að sanna sig en þá
að hann líkaini hönd sína og fram-
leiði góinfar, eins og Walter Stin-
son, bróðir frú Crandon hefir nú
gert margsinnis, svo að ekki virð-
ist unt að koma tortrygni við. —
Hefir dr. Crandon og samstarfs-
fólk hans gengið frá rannsóknum
þessum með hinni mestu vand-
virkni.
IH.
Agætur dýrafræðingur dr. R. J.
Tillyard, fjelagi í vísindafjelaginu
enska (P. R. S.), hefir mjög vand-
lega kynt sjer þetta mál, og alger-
lega fallist á niðurstöður Crand-
ons. Skrifaði dr. Tillyard ritgerð,
sein kom 18. ágúst 1928 í hinu
heimskunna náttúruvísindatíma-
riti „Nature“ og þar seni hann
lýsir því yfir að framhald per-
sónuleikans eftir dauðann, sje vís-
indalega sannað. Og ekki getur
minsti vafi á ]>ví leikið að dr.
Tillyard hefir rjett að mæla. —
Frainhald lífsins eftir dauðaun er
ekki trúaratriði framar. Og er
ohætt að teija framkomu þessarar
ritgefðar eftir dr. Tillyard, með
<dlia stærstu tiðindum árið sem
leið. Mun flestum hafa komið mjög
á óvart, að sjá slíka grein í „Na-
ture , tímariti sem hefir verið