Lesbók Morgunblaðsins - 17.11.1929, Síða 1

46. tölublað. Sunnudagiun 17. nóvember 1929. IV. árgiMbfur.
Huerfi Reykjauíkur
og íbúatala þeirra síðan um alöamót.
Eftir Þorstein Þorsteinsson, hagstofustj.
I.
í Reykjavík búa nú rúmlega 25
þúsund rn'anns eða hluti allra
landsmanna, en um síðastliðin alda
mót voru hjer aðeins tæplega 6700
manns. Þessi mikli vöxtur hefir
auðvitað breytt mjög útliti bæj-
arins. Það er orðið þröngbýlla en
áður, og auk þess hefir bærinn
þanist út og nýir bæjarhlutar
myndast, er áður voru lítt eða
ekki bygðir. Þetta liggur í augum
uppi. En hitt er ekki jafnaugljóst,
hvernig vexti hinna ýmsu bæjar-
hluta hefir verið háttað á ýmsum
tímum. Til þess að fá vitneskju
um það, þarf að athuga mannfjöld-
ann í hverjum bæjarhluta á ýms-
um tímum. En hingað til hefir
bænum ekki verið skift í ákveðna
bæjarhluta með föstum takmörk-
nm. Þar sem bærinn ef nú orðinn
svo stór og að ýmsu leyti með
misimmandi sniði, gæti það þó oft
verið til mikils hægðarauka og
Upplýsinga að ýmsu leyti, ef bæn-
um væri skift í hverfi með ákveðn-
um takmörkum. Og eftir því sem
bærinn stækkar, verður æ meiri
þörf á slíkri skiftingu. Reyndar
hefir bænum stundum verið skift
í þrjá hluta, Miðbæ, Vesturbæ og
Austurbæ, en takmörkin milli
þeirra hafa vekið óviss, að minsta
kosti milli Miðbæjar og Vestur-
bæjar. En auk þess hefir þessi
skifting verið óhentug vegna þess,
hve þessir hlutar hafa verið mis-
stórir, því að með Miðbænum
hefir venjulega aðeins verið átt
við sjálfa kvosina milli hafnar-
innar og Tjarnarinnar, frá Lækn-
um að Aðalstræti, en alt þar fyrir
vestan verið talið Vesturbær og alt
fyrir austan Lækjargötu Austur-
bær. Með þessu móti verður Mið-
bærinn örlítill í samanburði við
hina tvo hlutana, hvort heldur
sem litið er á mannfjölda eða
flatarmál. Heppilegast virðist að
skifta bænum í mörg smáhverfi,
sem svo má sameina í stærri bæj-
arhluta, og má þá ýmist nota
stærri eða smærri skiftingu eftir
því, hvernig á stendur eða um
hvaða efni er að ræða.
Jeg hefi nú gert tilraun til þess
ao skifta bænum 1 ákveðin hverfi
og bæjarhluta, sem nota mætti til
mismunandi víðtækrar skiftingar
bæjarins og skal hjer gerð grein
fyrir niðurstöðunni.
Fyrir nokkru síðan hefir verið
gefinn út skipulagsuppdráttur af
bænum innah Hringbrautar og hefi
jeg bygt á honum, það sem hann
nær. Þar sem ákveðið er, að bæjar-
hluti þessi takmarkist algerlega
af Hringbrautinni og hún liggi
eins og belti utan um hann frá
Rauðarárvík að Eiðsvík, þá virðist
eðlilegt að skifta bænum í tvent
um Hringbrautina, innbæinn eða
aðalbæinn innan Hringbrautar, og
úthverfin utan Hringbrautar.
Innbænum hefi jeg skift í 14
hve'rfi, sem aftur má sameina í 3
stærri bæjarhluta, ef menn þurfa
ekki á nákvæmari skiftingu að
halda. Hverjum þessara 3 bæjar-
hluta má líka skifta í tvent og fá«t
þá 6 minni bæjarhlutar. Má þannig
eftir atvikum skifta bænum í 3,
6 eða 14 hluta. Hverju hverfi og
bæjarhluta hefi jeg gefið ákveðið
nafn til aðgreiningar á þeim. Þai*
sem nöfn voru til áður á hvetfum
í bænum, svo sem Skuggahverfi,
Þingholt, Sólvellir, hefi jeg leit-
ast við að halda þeim, en hefi sett
þeim ákveðin takmörk, og hefir þá
oftast ekki orðið komist hjá því
að færa þau nokkuð út, en það
ætti ekki að þurfa að vdrða að
neinum baga, því að áður hafa
takmörkin verið mjög óviss.
Á einstaka stað hefir hverfum
verið skift um götur, þannig að
húsin hvoru megin götumwr
heyra til sínu hverfi. Þannig er
t. d. um Hringbrautina og Lækj-
argötu. En annars hefir það verið
aðalreglan að láta húsaraðirnaf
beggja vegna við sömu götú fylgja
sama hverfinu, eú láta takmörkin
milli hverfanna liggja milli gatna
á bak við húsin.
Þegar innbænum er skift í þrent,