Lesbók Morgunblaðsins - 25.01.1931, Blaðsíða 4

20
Lesbójl mobgunblaðsins
af múropi. Rammar ea. 15% af
múropi.
Sjest af framanskráðum saraan-
burði, að hitafallið er h. u. b.
helmingi minna við tvöfalda
glugga en við einfalda — þó ekki
sje tekið tillit til leka.
Ennfremur gætir áhrifa vinda
mun minna við tvöfalda glugga en
einfalda. Hitafallstala tvöfaldrar
rúðu vex frá K = 2,7 til 3,2. Hita-
fallstala einfaldrar rúðu vex frá K
= 5,8 til 8,8. — Þegar vindhraði
eykst frá l'm/sek. í 8 m/sek.
Ef taka skal tillit til leka, vegna
þess að gluggarnir eru óþjettir,
verður ennþá meiri munur á ein-
földum gluggum og tvöföldum.
Mun mega bæta við tvöfalda
glugga frá 50—100% af hlutfalls-
tölu tvöföldu glugganna og við ein
falda glugga frá 40—80% af hlut-
fallstölu þeirra.
T.oftstramnar gegnum útveggi eru
engir teljandi, í góðum húsum, og
hitafallstala þeirra langt um lægri
en glugganna. Það sjest við út-
reikning, á hitatapi húsa, að liita-
tap gegnum glugga er töluvert
stór hluti úr öllu hitatapinu, en
misjafn auðvitað, eftir því, hvern-
ig hlutfallið er milli gluggaflatar
og veggflatar o. fl. o. fl.
En hjer er ekki ætlunin að gera
neina útreikninga, heldur aðeins
benda, í stórum dráttum, á nokkra
galla og kosti glugga.
Þegar bygð eru stór hús, veldur
það oft vandræðum að sjá um, að
dagsljós sje nóg hvarvetna.
Þess vegna verða löng og há hús
oft þunn og með útskotum í allar
áttir, en geilum á milli. Þeir, sem
komið hafa inn í bakgarða húsa í
stórborgum. munu seint gleyma
því myrkri og þeim örðugleika,
sem slíkri sjón kann að fylgja.
Sótugir kaldranalegir míirar
gnæfa á alla vegu. Er líkast því.
sem hellismunni sje. þar sem glórir
í reykþrunginn blett af himninum,
eins og gráa klessu, efst, uppi.
Víða erú þessir garðar svo litlir
en húsin svo há, að aldrei sjer
sól, nema í efstu gluggunum.
Er því næsta skuggalegt í þeim
hlutum hússins, sem að garðinum
snúa, jafnvel þótt sumar sje.
Sums staðar eru lóðir dýrar og
pkjri síst í stórborgum eða bæjum,
En þarna er fleygt tugum fer-
metra og hundruðum fermetra í
einskisverðan hiisabakgarð.
Og húsið er bygt, sem fyr var
sagt, í álmum þvers og langs og
á skakk, eftir öllum kúnstarinnar
reglum — aðeins til þess að ná í
ofurlitla dagsglætu, lítinn tíma
sólarhringsins og breytilega eftir
óviðráðanlegum lögmálum.
Af þessum byggingarhætti leið
ir ennfremur, að fitveggir verða
bæði fleiri og stærri en ella að
jöfnu rúmmáli, og hitatapið enn-
þá meira en vera þyrfti.
Alt eru þetta gallar sem fylgja
þeirri gömlu kröfu um dagsljós.
Já, ef hægt væri að komast af án
glugga, þá ynnist jafnvel ennþá
meira, því að mun hægara og ódýr
ara er að byggja gluggalaust hús
en hús með gluggum.
Tnnan húss kæmu þá fram stór-
ir heillegir veggir, sem til margs
mætti nöta, en til einskis eru með-
an gluggar eru á, er þó eru svo
til ónothæfir nema til að líta út
um. —
Það er því skiljanlegt, að menn
taki það til athugunar, hvort hægt
sje að bæta úr ljósþörfinni með
tilbúnu ljósi — t. d. rafmagns-
Ijósi, þar sem ekki hagar vel til
með dagsljósið.
1 næturmyrkrinu er ekkert dags
ljós að fá — þar hafa menn þegar
orðið að nota tilbúið ljós. Og þetta
tilbúna ljós er nú þegar orðið svo
ódýrt, að ekki nemur nema fáein-
um hundruðustu hlutum af því.
sem var fyrir 50 árum.
Einhvern tíma reyndi jeg hve
mikið jeg gæti innunnið mjer á
klukkutíma, við að snúa rafmagns-
vjel og selja rafmagnið fyrir 35
aura kilowatt-tímann, eins og hjer
tíðkast,' Held jeg, að það hafi verið
334 eyrir, sem mjer reiknaðist til,
að jeg gæti haft á klukkutíman-
um — þó með því að taka nærri
mjer. Sjest af þessu, hve rafmagn-
ið er ódýrt, borið saman við manns
aflið; og á það sjálfsagt eftir að
verða ódýrara, þegar tímar líða
fram.
A hverju ári koma fram nýir
lampar — háfjallasólir og dags-
ljósaperur.
Þá hefir og vísindum þeim. er
um lýsingu fjalla, fl«ygt fram á
síðustu árum.
Áður fyr þótti það ljós best,
sem skærast var og mest skein í
augun — nú er öðru nær. Ef vel
er, má hvergi sjást verulega sterk-
ur, ljóspunktur. Ljósinu á að
dreifa, svo að það falli af stórum
flötum og á stóra fleti. Það hvílir
þá augað og blindar ekki,
Almenningur venst smám saman
því. sem kalla mætti ljósmentun.
Er hægt að fá smekk fyrir gott
l.jós eins og góða músík.
Ljós eru nú þegar framleídd,
sem innihalda ultra-fjólubláa
geisla. Eru þeir sagðir heilsusam-
legir, ef í hófi eru. Sams konar
geislar sólarljóssins ná oft og tíð-
um ekki niður í gegn um gufu-
hvolfið og nær aldrei í gegn um
rúðugler.*)
I leikhiisum eru nú óvíða not-
aðir gluggar og segir enginn
neitt við því.
Á geymsluhúsum og íshúsum
eru og sjaldan gluggar, en víða
hafa menn málað glugga á, til
sjónhverfinga, og er mikið vafa-
mál hvort prýði er að. Hvers
vegna að kamouflera íshxis eins
og bamaskóla ? Nei sannleikurinn
mun sá, að það sem hentugt er og
bygt eftir sinni þörf og á sínum
stað verður, ef ekki strax, þá með
tímanum álitið fallegt.
Víða er nú þegar sjeð fvrir loft-
breytingum í húsum með vind-
snældum. Ekki þarf ])ví glugganna
með til loftræstingar. Og litla
þörf hafa skrifstofuhús. íkauphús
og verksmiðjur fyrir glugga á efri
hæðunum a. m. k.
Er búðarþjónum, skrifstofufólki
og verkamönnum ætlað annað að
gera en ligg.ja úti í gluggúnum.
Hinsvegar er, á slíkum stöðum.
dagsljósið gersamlega ófullnægj-
andi og tilbúið ljós lífsnauðsyn.
Ber því að athuga hve mikið fje
ynnist með því að spara glugg-
ana, bæði hvað lóð snértir, bj’gg-
ingarkostnað, hita, gluggaþvott
0. fl. —
*) Jeg hefi heyrt að rúðugler
]iað sem sagt er að sje gagnsætt
fyrir ultra-f jólubláa geisla verði á
skömmum tíma (við notkun) ó-
gagnsætt fyrir þá sömu geisla,