Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1932, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
33
þá er sagt, að liann liafi hinn
mesta stuðning af rödd sinni, sem
sje svo hljómfögur eins og fiðla.
A þann hátt er talað, þegar menn
eru að gera sjer grein fyrir Briand,
eins og hánn ltemur almenningi
fyrir sjónir.
En jeg verð þegar að viðurkenna
að liinn sanni og rjetti Briand er
a'lur annar. Hann t. d. fisltar
aldrei. Engu er hann fráhverfari.
En les mikið, mest ferðasögur og
sagnfræði. Og þótt hann hafi mikla
í'ödd, liefi jeg 'aldrei liej'rt hana
hljóma eins og fiðlu.
En það kynlega er, að enginn
þekkir betur þenna tilbúna Briand
en Briand sjálfur. Og hann gerir
ekkert til þess að útrýma þessum
gerfi-Briand. Honum finst einmitt
gerfi-Briand vera sjer mjög innan
handar. Oft talar hann um þetta
gerfi sitt, eins og Charles Chaplin
talar um „hinn fljótfærna litla
mann í kvikmyndunum“.
— Það kæmi mjer ekki á ó-
vart, þó Briand hefði það til, að
ýta undir frásagnirnar um þenna
tilbúna Briand, og bæta við hann
nokkrum smásögum til smekkbæt-
is —
En hvernig er þá hinn sanni og
rjetti Briand"? Hvers verða menn
vísari t. d. um hann, ef menn eta
með honum árdegisverð? Briand
kemur inn, þjettur á velli, dálítið
álútur. AndHt hans minnir á sævi-
sorfna hamra, sem særokið hefir
])ó á vissan hátt fegrað. Undir
eins og Briand tekur til máls,
verða andlitsdrættir hans enn
fpgurri. Borðgeetur hans kemst að
raun um, að Briand hefir fengið
kunnleika af ákaflega mörgum og
margs konar málefnum, að á liann
liefir verið ráðist, af hinni mestu
lieift, og honum hrósað, hann haf-
inn til skýja, og af atlri þessari
reynslu sinni hafi hann orðið á-
kaflega varkár maður og öll hje-
gómagirni og stærilæti er horfið úr
hug hans, en í staðinn kominn ó-
þrjótandi fjársjóður af heilbrigðri
skynsemi — og mannkærleika. Og
hann segir m. a.:
— Menn finna að því við inig, að
jtg skuli nota persónuleg viðtöl í
stjórnmálastarfi mínu. En ef að
jeg hefi komið því til leiðar, að
stjórnmálamenn tala saman eins
og kunningjar, þá finst mjer jeg
hafi gert gagn í lífinu. — Aður
voru menn fjötraðir í gömul og
úrelt forin. .Jeg sagði við þá: „Þið
verðið að vera blátt áfram ,og
koma til dyranna eins og þið eruð
k’æddir“. Þegar Luther ríkiskansl-
ari og C hamberlain komu í fyrsta
sinn á minn fund, þá bauð jeg
þeim báðum með mjer á veitinga-
hús. Luther var i æstu skapi og
byrjaði að halda ræðu. En þá sagði
jeg við liann: „Þetta spörum við
okkur þangað til á þingi. Hjer
sitjum við og borðum í ró og næði,
og ef ]>að er eitthað sem þið vild-
uð sagt liafa, þá er best að fá að
heyra það með sem fæstum og ó-
brotnustum orðum, enda þótt um
sje að ræða flókin mál og vanda-
söm“. Luther brosti í kampinn, og
svo urðum við vinir.
— En ef almenningur kemur
auga á þessa hlið í stjórnmála-
fetarfinu, þá verður hún aldrei til
þess að auka hróður manns. Því
kjósendurnir liafa mest á'lit á því,
að menn komi fram með hátíðleg-
um eða spámannslegum jarðarfar-
arsvip. Það er erfitt að halda slík-
uin svip, og jafnframt sínu góða
skapi. —
Þegar Briand er spurður að því,
hvort hann ætli ekki að skrifa
endurminningar sínar, þvertekur
liann fyrir ]iað, og telur slíkt fá-
nýtt. Nægilegt til af slíkum bók-
mentum. Og svo eru endurminn-
ingarnar alt af ósannar.
Ekki verður Briand orðfátt, þó
talað sje við hann um fyrri stjórn-
málaskoðanir hans, og þátttöku
lians í þá daga í sósíalistaóeirðun-
um. —
— Jeg veit vel, segir hann, að
til erti þeir menn, sem finna að
því, að jeg skuli hafa skift um
skoðun. Jeg liefði gaman af að fá
]>á með injer heim ti] Bretagne,
svo jeg gæti sýnt þeim þar sjávar-
klettana. Þar gætu ])eir fengið að
sjá skelfiskana. sem festa sig ])ar
við blautt bergið. Og ])ó ])eir komi
á sama stað fjórum dögum seinna,
þá er skelfiskurinn grafkyr á sín-
um steini, Jeg myndi líka geta
sýnt þeim ál í lítilli bergholu. En
ef maður ætlar að svipast eftir
honurn að nokkrum klukkustund-
um liðnum, þá er hann allur á
burt. Állinn er æðra dýr en skel-
fiskurinn. Almenningi líkar yel við
skelfiskinn. En jeg er állinn.
Og nú fer sá sem við hann ræðir
að skilja, hvers konar töfraafli
þessi þróttmikli rólyndi maður býr
yfir. Það er engin tilviljun, að
liann talar um hafið. Ilann þekkir
hafið, elskar hafið, og af haföld-
unum hefir hann lært að láta und-
an síga, ]>egar árásir eru á liann
gerðar í stormaheimi stjórnmál-
anna, til ]>ess að hann síðar meir
geti lireykt sjer á bylgjutoppunum.
Er hann þá skáld? spyr ])ú les-
ari. Og ]iá fer ]Jig að gruna livert
er innsta eðli Briands. Hann er
skáld. Hann kemst ekki að stað-
reyndum sínum og þekking eftir
rökvissum leiðum vísindamannsins,
eii giöggvar sig á hlutunum með
ófreskri skáldskynjan sinni. Hin
marg umtalaða leti lians er liug-
renningar skáldsins.
Oft misskilur hann smáatriði.
Þegar hann er í ræðustól, með
skjalamöppu sína fulla af fróðleik
og blöðum, þá er hann oft illa
staddur, finnur eklci fcölu |>á, sem
hann leitar að, gramsar i skjölun-
um, árangurslaust, og fleygir síð-
an öllu frá sjer. En þegar hann
intð innsæi skáldsins útlistar ein-
faldar kenningar, nær hann sjer á
stryk. Þegar hann byrjar ræðu
sína, hvarflar liann oft um lveima
og geima með orðaskvaldri. ]>ang-
að til a!t í einu að hann fær byr
í seglin og stefnir beint að marki.
Mjer er það ininnisstætt hve milda
cftirtekt það vakti í þinginu í
fyrra, er liann var að tala um
Rathenau og Stresemann, og sneri
sjer alt í einu til andstæðinga
sinna, með þessum orðum : „Þurfa
menn endilega að vera koinnir und
ir græna torfu til ]iess að þið
treystið ])eim ?“
Geðnæinj Briands trvggir honum
samband við fjöldann, og rödd
lians. tryggir honum forustuna á
þingi. Þegar stjórnmálamenn frá
víðri veröld mættust i fundarsal
Þjóðabandalagsins, var það Briand,
sem fekk bestu viðtökurnar. Hver
þeirra? Gerfipersónan eða hann
sjálfur, fiskimaðurinn eða skáldið ?
Jeg fer að lialda að þeir sjeu eitt
og hið sama.