Lesbók Morgunblaðsins - 26.06.1932, Blaðsíða 4

,192
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Ólíkar kynslóðir —
og hetjuðýrkun.
Eftir Rutger Essén.
Það er víst enginn efi á því að
hetjudýrkun er hyerri þjóð ineð-
fædd. Hjer er því um að ræða sjer-
staka þjóðarþörf sem hvert vel
þroskað þjóðskipulag verður að
taka tillit til á’einn eður annan
hátt.
En þó er eins og ýmsar þjóðir
eigi hægara með það en aðrar að
fuHnægja sjálfkrafa þessari þörf,
því að suinar þjóðir eru þannig
skapi farnar, að löngun þeirra til
aðdáunar er heft af óteljandi rök-
semdum og heilabrotum. Þannig er
um sænsku þjóðina. En þýska
þjóðin krefst yfirleitt ekki annar.s
meira en að fá að dýrka hetjur
sínar af hjartans einlægni.
,,Kynslóðabaráttan“ er t. d. í
Svíþjóð að miklu leyti tilbúin.
Að því leyti,-sem hvin er það ekki,
er hún spegilmynd af lífskjörum
ófriðarþjóðanna. Hjá þeim ber
mjög mikið á því, á öllum sviðum
mannlífsins, hvað kynslóðirnar eru
ólíkar.
í Þýskalandi, Frakklandi og
Englandi, yfirleitt í öllum ]>eiin
ríkjnm, sem áttu í stríði fyrir
fimtán árum, er þessi kynslóða-
skifting: Kynslóð, sem er eldri en
stríðið, t. d. menn, sem eru fæddir
fyrir 1875, og fæstir tóku beinan
þátt í stríðinu; ófriðarkvnslóðin,
stin fædd er á árunum 1875—1900,
sú sem bar hita og þunga stríðsins
og veit hvernig ])að var; og loks
er kjTislóðin. sem er yngri en
stfríðjð, fædd eftir aídamót, og
hjá henni er stríðið. bernskuminn-
in^r. sem hún vill helst af öllu
glevína.
'Elstá kýnslóðin mótaðist af dög-
um Vilhjálmanna. Hugsjónif henn-
ar snerust uin Bismark, Vilhjálm
I.. þýska ríkið. ,,der deutsehe (íe-
danke in der. Welt“, þýslt vísindi
og teknik, lýðræði og þingræði.
Alt þetta var þá samtvinnað í
liuga þjóðarinnar, en kynslóðin frá
þeim tíma á sárafátt eftir af að-
dáunarefnum sínum. Þess vegna er
eins og hún vilji lialda dauðahaldi
í þau fáu, sem eftir eru, sjerstak-
lega lýðræði og þingræði. Því að
næst á eftir keisaraveidinu,-sem
fór svo sorglega illa, er lýðræðis-
þingræðis stjórnarfyrirkomulag
besta tryggingin fyrir heilbrigðum
og hóglegum framförum. — Vissu-
lega er þó ekki hægt að finna í
þýsku þjóðarskapi að lýðræðið sje
heillandi, en eittlivað verður ])essi
kynslóð að trúa á. Kæruleysi er
lienni ekki í blóð borið, en.yfir-
leitt er hún miklu hóglátari heldur
en stríðskyn.slóðin og yngsta kyn-
slóðin. Og regindjúp er staðfest
milli hennar og þeirra. Henni finst
stríðsk.vnslóðin alt of svæsin, og
yngstu kynslóðina telur hún næst-
um vitskerta. Því að unga kyn-
slóðin viðurkennir ekki neitt af
aðdáunarefnum gömlu kynslóðar-
innar,. hún viðurkennir hvorki dá-
sejndir keisarastjórnar nje þing-
ræþis-lýðstjórnar. Og það er von,
að gömlu kynslóðinni gremjist
þetta. Að vísu huggar hún sig við
það, að þetta sje að eins æskubrek,
sem muni lagast. En þar skjöplast
henni áreiðanlega. Þetta er nýi
tíminn. En gainla kynslóðin getur
ekki lært meira en hún liefir þegar-
lært.
Hún hefir þó enn talsyerð áhrif
í ríkinu, og stafar það mestmegnis
af því hvernig bitinn var bakfisk-
i'rinn úr næstu kynslóð, stríðskyn-
slóðinni. Þess vegna skipar gamla
lcynslóðin enn flest æðstu embætt-
in. En liinni reglulegu. yfirstjórn
liefir liún að mestu orðið að sleppa
úr höndum sjer — að minsta kosti.
á 'jármálasviði og teknisku sviði.
Er.. ekki á stjórnmálasviðinu. Og
það er ekki. minsta ástæðan til
þess, að þingræðinu þýska hefir
ekki tekist að laga sig eftir á-
húgamálum Jijóðarinnar. —Þessar
ófarir jiingræðisins eiga líka rót
sína að rekja til þess, að stríðs-
kynslóðin hefir andúð á öllu sem
pólitík heitir og hefir ekki mikið
álit á þeim, sem við hana fást. Hún
hefir fengið að kenna alt of átak-
anlega á því hvað starfsemi gömlu
stjórnmálamannanna hefir kostað.
' Stríðskynslóðinni var fórnað, og
stríðið hjó stærri skörð í úrvalslið
hennar heldur en miðlungsliðið .Þó
er það’ rangt sem Remarque og
áðrir liálda fram, að stríðskynslóð-
*n 'sj? "•’ttgjnð. Hún er harðlynd
og tortrygg, og ber ok þungra
ininninga og vonsvika, en geggjuð
er hún ekki. Meðal hennar finnast
béstu og mestu starfskraftar
Þýskalands á öllum sviðum, þraut-
réyndir foringjar á 'er-fiðurii tím-
u m. En þessi kynslóð á ekki jafn
anðvelt með það og eldri kynslóðin
--1 og jafnveh yngri kynslóðin —1
að ná innra samræ'tni1 og ákveðinni
vissu. Og það er ef'tfl 'vill einmitt
þess vegna, að húií virðist standa
á hrerra andlegu þróskastigi lieldur
en hinar t-vær kyriklóðirnar.
Að einu leyti gétur maðuf þó
með nokkurum sanni áfellst stríðs-
kynslóðina. Hún hefír aukið, meir
en þörf gerðist, andstæðurnar milli
sín og hinna kynslóðanna. Hún hef
ir ekki skapað neitta fasta þjóðlífs-
venju, og yngri kjiíislóðin hefir því
vaxið upp handléiðslulaust. Hjá'
foreldrum sínum hefir hún ekki
kynst öðru en torfryggni og svart-
sýni, en sjálf er Iiún í eðli' sínu
bjartsýn. • !
Það er eklti hægt- áð skíra þann’
anda, sem ilifir ihéð vngstu kyn-
slóðinni, öðru nafni en bjartsýni.
Hún þráir fullkomnun og • leitaf
hennar; Síst af öllif gæíir sjergæð-
ingsháttar hjá lietini. Hún liefir
.Tökum'. höndum saman tm
7” Hindenbuig. (Kosningaáskoiun)