Lesbók Morgunblaðsins - 07.01.1934, Blaðsíða 2

o
LESBÓK MORGLNBLAÐSINS
Nýja stefnid sett á.
urbætur á vjelum skipa, ennfrem-
nr á skrixfunni og aftixrskipinu,
þannig að aðstreymi sjávarins að
skrxifunni verði sein frjálsast —.
og með því að bæta við fastri
andstæðri skrúfu (Kontrapropel);
enn fremur með því að gefa stýri
og stýrislegg straumlínulag. En
að minka mótstöðu sjálfs skips-
skrokksins gegn hrej7fingunni í
sjónum verulega frá því sem tek-
ist liafði á bestu skipabygginga-
stöðvum heimsins höfðu menn yf-
irleitt álitið ómögulegt.
Sá, sem í þetta skifti gerði
það ómögulega mögulegt, var
verkfræðingurinn Fritz Fr. Maier.
Hann var ungixr verkfræði-stú-
dent, er liann veitti því athvgli,
á siglingu á Dóná, að iauf, sem
fiaut á ánni að skipinu, færðist
með straumnum, undir skipið og
fór þannig ekki stystu leið fram
hjá því — en til þess að mótstað-
an gegn hreyfingu skipsins yrði
sem minst, vissi hann að leiðin
sem hið útrýmda vatn fór, þurfti
að vera sem styst. Þessari athug-
un vígði Maier æfistarf sitt. —
Hugðist hann fyrst að nota þrí-
lijrrnda stökka (Konstruktions-
spanter) í framhluta skipsins, er
beindu hverjum vatnsstraum eft-
ir beinum fleti meðfram skipinu.
En það var ekki fyr en 1905 —
eða 45 árum síðar — að hann
hafði fje til að gera tilraunir með
skipseftirlíkingu hjá Norddeuts-
Oher Lloyds í Bremerhaven. Sam-
anburður á tilraunaskipi Maiers
og tilraunaskipi af venjulegri
gerð sýndi, að Maiers-lagið veitti
15% minni mótstóðu. Ekki fekst
þó nein skipabyggingastöð til að
byggja skip eftir Maier-laginu. Til
þess var það altof óvanalegt. —
Rjett fyrih heimsstyrjöldina æti-
aði þó eitt fjelag að bygxrja eftir
fyrirsögn Maiers, en stríðið stöðv-
aði bygginguna. 1917 fekk Maier
nýtt einkaleyfi og gat skapað
áhuga hjá austurrísku flotastjórn-
inni fyrir kerfi sínu." Var reynt
lítið skip með Maier-laginu og
reyndist það svo vel, að ákveðið
var að byggja tvo tundurspilla
eftir því, en hrunið í Austxxrríki
stöðvaði verkið.
Svona hjeldu erfiðleikarnir á-
fram: í bruna eyðilögðust teikn-
ingar Maiers og ,inflationin‘ gerði
liann fátækan, en gamli maðurinn
gafst ekki upp. Var hann þá orð-
inn áttræður. Loks tókst honum
árið 1926 að gera fyrsta samning-
inn um skipabyggingu í stórum
stíl með Maier-laginu. Var það
fyrir Stabilimento Technico Tri-
estino í ítalíu.
En um sama leyti var vaknaður
áliugi fyrir Maier-laginu í Þýska-
landi. Var það að þakka H. Klo-
ess verkfræðingi, er verið hafði
í austurríska flotanum. Tilraunir
er hann gerði, sýndu alt að því
24% rninni mótstöðu með Maier-
lagi heldur en með venjulegu lagi.
Skipabvggingastöðin Blohm og
l’oss er þá liafði hið mikla skip
,.Europa“ í byggingu ljet nú, er
það frjetti þetta, gera tilraunir
með eftirlíkingu af „Europa“ og
skipslíkan af sömu stærð, en með
Maierlagi. Kom í ljós að Maier-
lagið gerði 11% minni mótstöðu.
Það var þó ekki álitið þorandi að
byggja systurskipið „Bremen1 ‘
eftir Maierlaginu vegna þess, að
enn var ekki fengin fullnægjandi
reynsla fyrir öðrum eiginleikum
Maierlagsins, en „Bremen“ of
dýrt skip til að framkvæma til-
raunir á.
Fregnin um liinn góða árangur
tilraunanna barst til Vín, 12 tímu-
um eftir að Maier ljest af slys-
förum. Var hann þá 84 ára og
auðnaðist þannig ekki þrátt fyrir
áratuga baráttu að sjá hugmynd
sína í framkvæmd. Aframhaldandi
tilraunir leiddu í ljós, hið sama
og áður: kosti Maier-lagsins. Til-
raunir er gerðar voru með skips-
líkan eftir góðum þýskum togara
af stærð 42,0 m x 7,64 m x 3,2 m
og Maierskipslíkani af sömu stærð
sýndu, að mótstaðan minkaði um
nálega 19% við 10 mílna hraða,
þegar Maierlagið var notað.
Var nú myndað fjelagið til að
nota einkaleyfi og rjettindi Mai-
ers og til enn frekari tilrauna
bygðir tveir ca. 10 metra
langir mótorbátar með algengu
togaralagi annar — en hinn með
Maierlagi.
Vjelar og skrúfur voru nákvæm
lega eins í báðum bátunum og
útbúnaður til að lesa Snúnings-
liraða skrúfanna. Tilraunin sann-
aði yfirburði Maierlagsins í sljett-
um sjó, og í öldu kom það í ljós,
að báturinn með Maierlaginu
skreið fram úr hinum, þó að vjel-
arnar hefðu verið stiltar þannig
að þeir gengu jafnhratt í sljett-
um sjó. Kom þannig fram, að
kostir Maierlagsins voru enn meiri
fram yfir algengt lag en þeir, er
koma í ljós í lygnum tilrauna-
polli.
Eftir þessar tilraixnir ljet
„Deutsche Fischereigesellschaft
Nordsee“ Bremen—Cuxhafen
byggja þrjú fiskveiðaskip með
Maierlagi. Skyldu skipin vera til-
búin 1928 um vorið.